Читать книгу: «ОДАМИЙЛИК СЎҚМОҚЛАРИДА», страница 4

(фото из свободного ресурса)

(фото из свободного ресурса)

Андропов Генсек бўлиб Кремелга кўчиб ўтганди,

Хасталиги сабабли, барчани кабинетда кутиб оларди.

Табриклаш учун Маргарет Тетчер ташриф қилганда,

Андроповнинг ёрдамчиси кириб Генсек олдига,

Буюк Британия примьер министри келди, -деганда,

Британия примьер министри кирсин, -деганди.

Генсек ўрнидан туриб Тетчерга эхтиром қилди,

Камин олдида ўтириб улар сухбат қилишди,

Дарғалар тегишли масалаларни ўртоғлашишди.

Суҳбат тугагандан кегин Тетчер кулиб сўради,

– Нега Буюкни қўшмасдан Британия дедингиз?

Генсек ҳам кулиб Тетчерга жавоб қайтарди,

– Буюк дейиш учун, қонун бир бўлсин шоху-гадога,

Тозалик бўлсин барча, давлатдаги амалдорларга,

Маориф ва тиббиёт бепул бўлсин фуқароларга,

Шунда чиройли, ўринли чиқади Буюк деганда…

Британияга қайтиб Темир хоним ўшанда,

Йигирма минг тоғ ишчиларини қисқартирдида,

Бепул қилди маорифни, тибиётни фуқароларга.

Андропов ёзди кегин ўз мурожатига,

– “Буюк-Британия примьер министри,

Мухтарам Маргарет Тетчер хонимга…”

Москва аралашуви бўлган ўшанда.

КЎҲИНУР

Олтмиш еттинчи йил, ТОШМИга талаба бўлдик,

Биринчи маърузага бизлар залга йиғилдик.

Домуллони кутиб биз ўтирган эдик,

Уч дугона одоб ила кириб келишди,

Биринчи қаторни бўшлигин кўриб,

Зал тўрига қараб ўтиб кетишди.

Икки гўзал фаришта юриб,

Ўртада Маликани қўриқлашарди.

Икки юз кўз шунда бурилди,

Улар ўтирганча кўзатиб турди.

Домулло келиб минбарга чиқди,

Гўзалларга нигоҳи тикилиб қолди.

Маруза давомида кўзин узолмай,

Домилла қийналди сўзин айтаолмай.

Фаришталар унинг нигоҳин сезиб,

Танафусда орқага кетишди ўтиб.

Олти йил давомида бу уч дугона,

Бирга юришарди бўлиб ягона,

Чиройга бекам икки фаришта,

Гўзаллик маликасини олиб ўртага,

Улар бир-бирин қўриқлашарди.

Олти йил давомида неча йигитлар,

Гаплашмоқчи бўлиб борар эдилар,

Аммо уялиб олдидан қайтар эдилар.

Ҳеч бир хайкалтарош, ё бирор рассом,

Яратмаган ҳали бундай чиройни.

Тасвирламаган шоир-ёзувчи,

Бундай ибони, орни, ҳаёни,

Бежирим ўзбекона кийнишларни.

Дунё қизларига бу уч фаришта,

Кўрсатди гўзаллик намунасини.

Оламда ягона кўхинур мисол.

Бетакрор одоб, ҳулқ, чирой ва иффат,

Доноликда, муомилада бўлишди ибрат.

Неча домуллолар ва талабалар,

Бу дугоналарга совчи қуйдилар.

Донолик билан эса бу қизлар,

Юмшоққина рад қилишдилар.

Кўҳинурга савол берсангиз,

Фаришталар жавоб берарди.

Улардаги ҳаё, ибо, иффат, орият,

Бу ҳаётни безаб турарди.

Э табиат, яратиб кўхинурни тош мисолида,

Ундан юксак қилиб қиз тимсолида,

Мужиза кўрсатдинг ўзинг аслида.

Кучада ё уловда юрганда улар,

Гўзаллик маликаси ва фаришталар,

Эътибор бериб атрофдагилар,

Нигоҳларини узаолмасдилар.

Мужиза! -деб қўйишардилар.

Чет элликлар ўқирди бизда,

Бу қизларни улар кўрганда,

Дунёда энг гўзал ўзбек қизлари,

– Деб, айтиб беришарди ўз юртларида.

Поклик, иффат, орга, ибо – хаёга,

Намуна, -дейшарди, -бўлар оламга.

Кўхинур тоши, ҳозирги кунда,

Безакдир Англиянинг қирол тожида.

Аммо кўхинурдек қизлар туғилар,

Ўзбекистонда, хар шахри, хар қишлоғида.

Ҳаё, иффат, ибо, ор номусни, доимо улар,

Хар жойда, хар вақтда юксак тутгайлар.

КИМ ТАШЛАБ КЕТАДИ ВАТАННИ?

Узр сўрайман кимларга оғир ботса сўзларим,

Инсонлар кўнглини оғритиш йўқдир ниятим,

Болаларимга нон топай, -дея четда юрган дўстларим,

Сизлар учун кўнглим оғрийди, сизга бошимни эггум.

Ким ташлаб кетади юртини, халқини, Ватанни?

Халқига мехри, Ватанга садоқати бўлмаган,

Юрти олдида ким бурчини англайолмаган,

Доимо ўзи ўчун енгил-елпи хаёт излаган.

Ким ташлаб кетади халқни, Ватанни?

Давлатдан, халқидан бойлик умарган,

Халқ рисқини қийб, жиноят қилган,

Инсонийлик борасида жуда паст бўлган.

Ким ташлаб кетади халқни, Ватанни?

Ўмарган бойлигини халқдан қизғаниб,

Чет элларга қочади пулни беркитиб,

Халққа душманлигин шунда билдириб.

Қадимий Кешда йигирманчи аср бошланмасидан,

Катта бобом, Хакимбек мирзо, донолик қилган,

Аслида Бухорода туғидиб вояга етган,

Амирликни ишларида ўчинчи бўлган,

Мирзабоши уғилларидан бириси бўлган.

Доим мискинларга, ногиронлар ва беморларга,

Юқори маош хажмида нафақа белгилаб берган.

Ҳаётда кам бўлиб ночорликка йўл қуйилмаган.

Катта бойликни Мирзо бобом гуноғ деб билган,

Меоридан ошиғини дорҳол халққа тарқатган.

Шахрисабзда Бобобек бек бўлганида ҳам,

Мирзо бобом Бухорога қайтиб кетмаган.

Шўро келади деб, тўғри боққан замонга,

Тегмасин деб бойликлари номалум кимга,

Тарқатиб берганлар Кешнинг халқига,

Кўтариб қочмаганлар, ўзга юртларга,

Ўйларини хатлаб бериб ҳизматкорларга,

Бепул мактаб қурдирган хотин-қизларга.

Биринчи аёл ўқитувчи, Ракшон келини,

Саводини чиқарган хотин-қизларни.

Мирзо бобом қолган ўзининг азиз юртида,

Қочмаган бойлигин олиб, шўро келганда,

Халқим билан бўлай деган хар қайси кўнда.

Босмачилар ўз ҳалқини талаб юрганда,

Ҳимоя қилганлар ҳалқни ўша замонда.

Қўриқчилар қўйиб тунда хар кўчаларда,

Йўл қўймаган ахолини талашларига,

Йигит қизларни ўғирлаб кетишларига.

Дадам бўни ўн ёшимда айтганларида,

Рахмат, -деганман, – Катта бобомга,

Халқига адолатли ота бўлганларига,

Юртига бўлган, уларнинг садоқатига,

Авлодларни юзларини ёруғ қилганларига.

Хурсандман уларни донолиги ва поклигига.

***

СТАЛИН

(фото из свободного ресурса)

Гуржистоннинг Гори шахрида,

Этикдўзнинг яшар эди оиласи,

Эл юмушларини қилиб аёли,

Шу тариқа ўтарди куни уларни.

Аёл туш кўради, қуёш нуридан,

Бир фаришда пайдо бўлади.

Ўғил кўрасан, Иосиф, -деб исм қуясан,

Асрагин уни, у дунёни асрар кулфатдан,

– Дея, фаришта қуёш томон учиб кетади.

Туққиз ой ўтиб туш ижобад бўлди,

Иосиф деган бола дунёга келди.

Уч ёшлигида, онаси юмушлар билан,

Дуконлар ёнидан улар, ўтаётганда,

Бола бўғирсоқни олиб оғзига солди.

Сотувчини урган зарбидан, ерга йикилди.

Она ўгирилиб, ердан уни кўтариб олди.

Урманг эди, пулини мен тўлардим,

Текинга боламга едирмас эдим, -

Дея, она боласини қучоқлаб олди.

Эй яланг оёқ…, -сотувчи сўкиниб қолди.

Шунда она жуда ҳўрланди,

Болани бағрига қаттиқроқ босди.

“Юпун бўлса хам тоза авлоди,

Улуғлардан асли уни аждоди,

Сен бўлажаг подшони урдинг,

Бир умрга гуноҳга қолдинг”, -

Дея, она боласини етаклаб кетди.

Етти ёшида болани ўқитмоқ бўлиб,

Гимназияга етаклаб борди.

Юпун кийнган, кашшоқ оиладан,

Биз олмаймиз, – деди мудири.

Она ялинди, ёлворди, илтимос қилди.

Аммо мудир кўнмади, қабул қилмади.

Волида йиғи аралаш, ўпкаси тўлиб,

Бўлажак подшони олмайсизларми? -

Деди, болани бағрига у махкам босиб.

Мудир болани паттасини кўлига олди,

Орқасига, -Бўлажаг подшоҳ, -деб ёзди,

Ва болани ўқишга у қабул қилди.

Иосиф ўсди улғайди, тангри иродасила,

Дунё халқларининг отаси бўлди.

Катта, юпун давлатни у қабул қилди,

Икки юз сўм шахтёрни бир ойлигини,

Ўзига маош қилиб белгилаб қўйди.

Бутун дунёни, улуғ халқлари билан,

Фашизм деган ўлатдан қутқариб қолди.

Ўн еттинчи партия съездида, минбардан,

Украинани биринчи котиби Хрущёв, деган, -

На Украине двдцать врагов народа надо растрелять.

Уймись дурак, -деди Сталин, -что ты опять,

До каких пор ты будеш людей убивать?

Урушдан кегин беш йилда тиклаб давлатни,

Дунёга юксак қилиб уни куч қудратини,

Топширди давлатни энг буюк қилиб,

Бой, кучли, қудратли, барқарор қилиб.

Адолат ва хақиқатни пойдевор қилиб.

Ўз халқини дунёда энг баҳтли қилиб.

Юз ҳил миллатларни ёру-дўст қилиб.

Халқ душманларини тикандек юлиб.

У кетди, -Отамиз, -дея халқлар йиғлади,

Еру- замин, табиат, олам йиғлади,

У кетди, бутун дунёда инсон йиғлади.

Ўзига қолдириб бир жуфт шинелни,

Икки кетил, икки жуфт оёқ-киймни,

Бажарди тангри истаган авлиёликни.

Россияни кўр, бугунги кунда унинг холини,

Қанча муттахамлар тунаб давлатни, халқни,

Ҳусусий қилиб давлатдеги халқни мўлкини,

Бойликни четга олиб, чиқиб кетдилар.

Ёки ҳар ураларда еғиб қўйдилар.

Ватанга, халққа душман бўлдилар.

Шуларни аслида аждодларини,

Сталин тикандек юлиб отганди.

Бугунги кунда бор, ўзини доно ҳисоблаб,

Баъзи нодонлар Сталинни чиқди айблаб,

Етмиш йил олдин, миллиард одам қўллаганини,

Исботламоқ бўлишар нокастлар хатолигини.

Тангри яратиб қўллаган, азиз инсонни,

Нодонлар юришибди излаб, аийбини.

Ўтмишдан, э нодон, излама иллат,

Ўтмишдан олгин сабоқ ва ибрат.

(фото из личного архива)

ҚАБРИНГИЗГА

Қабрингиз олдида ман тиз чукаман,

Устидаги гулларни силаб қўяман.

Ота-Онам қабрига эгиб бошимни,

Соғиниб-соғиниб суҳбат қиламан.

Қалбим дод-фарёд қилади шунда,

Юрагим тиқилиб келар бўғзимга,

Беихтиёр ёш келар кўзларимга.

Ётибсиз бир жойда, икки қабрга.

Абадий макон, ернинг каърига.

Айтадиган гапим келса қалбимга,

Келаман шу он сиз олдингизга.

Бир иш қилмоқчи бўлганимда хам,

Бирор ишим юришмай қолганида хам,

Кўнглим бир нарсадан ранжиганда хам,

Ғанмлардан пастлик кўрганимда хам,

Олдиларингизга сизни келиб кетаман.

Дардларимни айтиб енгил тортаман.

Мени беминнат дуогирларим,

Дунёда йўқ меҳрибонларим.

Қани-эди доим ёнимда бўлиб,

Турса отам қуёш, онам ой бўлиб.

Адо қилолмадим тулиқ бурчимни,

Шу бўлса керакда армон дегани.

Падари бузрукворим ва волидамни,

Кўриш учун берардим ўз хаётимни.

Кўпларга мен мехр кўрсатдим,

Сизлардек мехрибон топаолмадим.

Инсонлар дардига мен дармон бўлдим,

Сизлардек бахш этувчи дово, топмадим.

Ўрнингизни босувчи инсон топмадим.

Ҳаётда сиздек чин дўст топаолмадим.

Ташвишли кунда қочди баъзи дўстларим,

Бир зумда йўқ бўлди кўп улфатларим.

Сароб экан дўстим деб атаганларим.

Чексиз садоқатни сизларда кўрдим.

Ота онанг ҳаётлиги бир жаннат экан,

Сухбатларини эшитиш ўзи бахт экан,

Боқиб туришлари ҳам бир олам экан.

Сирларимни уларга келади айтгим,

Кетар эди шунда менинг ғуборим.

Йиллар утди, сизни жуда соғиндим…

ГОРБАЧЁВ

Йигирманчи аср, олтмишинчи йил,

Мактабда ўқирдик, сўзлардик хар ҳил.

Библиядан, -Мишка меченный придёт,

Он всё разрушит и уйдёт. –

Дея, хар замон сўзлаб турардик.

Шундан сўнг чорак аср яшадик.

Келди генсек бўлиб Михаил,

Бошида белги билан Михаил.

Тракторчи отаси уруш вақтида,

Фашистларга бўлган хизматда.

Фашист аламининг, ўчини олиб,

Буюк давлатни тўлиқ синдириб.

Шакар заводларни ишин тўхтатиб,

Уч миллион кишини ишсиз қолдириб,

Давлат иқтисодни қўйди ётқизиб.

“Перестройка” ни шунда бошлатиб.

Давлат қудратини берди йиқитиб.

“Процесс пошёл”, дея у айтиб,

“Эгаларига” қўйди билдириб.

Малака оширган Барис АҚШда,

Чақирди беловежская пущага,

Беларусь отаси Шушкевични,

Украина қироли Кравчукни,

Қўл қўйишиб уч оға-ини,

Энди хамма ўзи, ўзи кунида,

– Дея, дунёдаги катта давлатни,

Бўлишганди ўн беш булакка.

Бундан фойдаланган баъзи нусхалар,

Давлат ва халқ мулкини булиб олдилар.

Ўзларини янги бой деб ҳисобладилар,

Халқни эса камбағал шулар қилдилар.

Кимдир кўнглига тугиб қабиқ ниятлар,

Дўстлик ришталарни узмоқчи бўлди,

Кўп йиллик тотувликни бузмоқчи эди.

Жигарларни бир -биридан бегона қилди.

Орзиқиб неча йиллар кутган кун келди,

Ҳалқим озод, Давлитим мустақил бўлди.

Қизиғи шу ки, саксонинчи йиллар ўтган асирда,

Мустақиллик ва адолат хақида гапирганимда,

Барча хозир сайраганлар, ёнимдан ушанда қочиб,

Хақ сўз айтиш қаёқда, эшитишдан хаттоки қўрқиб,

Қасам ичишарди С.С.С.Р. га бир умр содиқлигига.

Буқаламунликда улар, кеча, бугун, эртанги кунда.

ГИТЛЕР

Ўн туқизинчи асирда иблис яратди,

Инсон қиёфасида битта маҳлуқни.

Уни қуллади ва тарбия қилди,

Бериб қўйиб битта давлатни.

Биринчи жахон уруши давридаида,

Яхудийлар тўғри ишни қилишган,

Кўп бетамиз ишларни қилгани учун,

Австрияда, ефрейтор Адолфни,

Госпиталда қийнаб, сунат қилишган.

Ва яна бошқа ишлар қилишган…

Германияга келиб у мансабли бўлди,

Кучга тўлди, инсонлар ақлига кирди,

Кўп манавий заифлани бошқара олди.

Олам бойликларин еғиб Берлинга,

Дунёни босиб олмоқчи бўлди.

Олий ирқдан деб ўзини билди,

Қолганларни қул қилмоқчи эди.

Босиб олган барча давлатларидан,

Миллион одамларни асирга олди.

Жамлаш лагерларга уларни тўплаб,

Жисмоний оғир мехнат қилдирди,

Иблис, болачаларни ҳам аямади,

Тажриба ўтказди, қийнаб ўлдирди.

Дунёга хукумрон бўлмоқ истади,

Туқсон миллион инсон умрига,

Беш йил ичида у зомин бўлди.

Оҳ уриб қолди миллион оналар,

Минглаб кучада қолди етимлар,

Болаларин кучоқлаб қолди бевалар,

Ногирон бўлди милион инсонлар.

Келтирди инсониятга қанча кулфатлар.

Вайрона бўлди минглаб шахарлар.

У туфайли қанча ғаму-андуқлар,

Хали-хам кечар қанча одамлар.

Адолф олий ирқ деб ўзини,

Яратди Европада фашистларини,

Оёқ-ости қилиб бошқа халқларни,

Завқланди кўриб кулфатларини.

Тўхтатсин деб, бундай иблисни,

Тангри унга қарши яратди,

Авлиё қилиб буюк инсонни,

Халқларни отаси, Сталинни.

Тангри истаги ижобат бўлди,

Бошқариб кўп миллатли халқни,

Бу инсон фашизмни уясин бузди.

АГЕЛА МЕРКЕЛ

Ангела аслида бир поляк қизи,

Ун олти йил бошқарди Олмонияни.

Бир гугуртига ҳиёнат қимайн халқни,

Тозалик ила бошқарди катта давлатни.

Кўтарди иқтисодни, халқни ҳолини,

Кўрдик халқни ундан розилигини,

Мамлакатини юксак тутганлигини.

Уч ҳонали ўйдан бошлаб фаолиятни,

Шу уйда тугатди ўзини олий бурчини.

Кўрсатиб қирол, шох, султон, хонларга,

Асл рахбар ким бўлиши кераклигини.

ДОНО ШОҲ

(Ривоят)

Шоҳ сочига оқ оралади,

Кўзларининг нури пасайди,

Чарчаганни энди сезарди.

Кўп ўйлади, ҳулоса қилди,

Салтанатдаги уламоларни,

Мирзо, вазир, амирларини,

Ва барча амалдорларни,

Хузурига чорлаб буюрди.-

“Салтанатнинг хар томонидан,

Доноларни қидириб топинг.

Ва уларни қирқ кун ичида,

Мени ҳузуримга келтиринг.

Ота-бобосин, наслини билинг,

Бўлсин халққа зулим қилмаган.

Давлатдан умариб улар ўтмаган,

Халқ рисқини бўлсин қиймаган,

Бўлсин йроқда порахўрликдан”.

Салтанат ичра донолар излаб,

Кетишди олимларни бирга етаклаб.

Қирқ кунда юзта донони топиб,

Келиштилар саройга қайтиб.

Шоҳ деди, -“Бугун сафарга кетгум,

Мехмон қилинг уларни ўн кун,

Қайтиб улар билан сухбат қиламан,

Чақирганим сабабин шунда айтаман”.

Чўлда кетаётиб чодирни кўрди,

Яшар экан унда бир ёлғиз чўпон.

Шоҳни таклиф қилганда мезбон,

Шоҳ йуқ демай бўлибди мехмон.

Лашкарларни шунда қолдириб,

Хабаш киймида келибди қайтиб.

Хабаш донолор ичра қўшилиб,

Ўн кун улар билан бирга яшабди.

Хар хил сохаларда сухбат қилибди,

Хар донони кимлигин билиб олибди.

Ўн кун утиб шоҳ либосда,

Доноларни қабул қилибди.

Юз доно шохни кутиб сўзини,

Тахт тўғрисида тик туришибди.

Шох деди, -“Чақирганим сабабин сизни,

Ўз хақимда эшитсам сиз фикрингизни,

Ўттиз беш йил мен подшолик қилдим,

Олоҳ олдида кегин бордир жавобим,

Бугун фикрингизни келди эшитгим.

Не қилдим? Неларни нотуғри қилдим”?

Донолар навбатни бермай бири-бирига,

Тўлдирдилар Шоҳни мақтов-мақтовга.-

“Сиз зўр, донолар-доноси, олам паноҳсиз,

Биз учун, еру-кукдаги ёлғиз куёш сиз..”.-

Дея, айтишарди хамду-санолар,

Мақташарди Шохни кукка кўтариб,

Қўйишди бир зумда пайғамбар қилиб.

Донолар мақтови тугамас эди,

Бу пастликдан улар уялмас эди.

“Бас қилинг”! -дея Шоҳ жирканиб кетди.

Ғазабда кафтин мушлаб, урнидан турди.

Жим турган бурчакдаги донога қараб,

Сиз гапиринг! -деди бўлиб дарғазаб.

“Мен холис ҳолда гапирсам дердим,

Фикримни ўзингизга билдирар эдим”, -

Деди, доно бошини эгиб,

Қулларини кўксига қўйиб.

Шоҳ деди, -“Гапиринг халқ орасида,

Хамма билсин сиз не фикрда”?

“Баёним шу дир, э мени Шохим,

Халқим дардини бўлсин айтганим,

Минглаб амалдорлар, ишчилардан кўп,

Нопок қозилару, олиб-сотар кўп,

Яратувчидан, текширувчи кўп,

Солиқ туловчидан, йиғувчиси кўп,

Халқ мехнати эвазига яшовчилар кўп,

Ҳокимликда текин егувчилар кўп.

Шулар камайса, табобат бўларди бепул,

Таълим ҳам шунда бўлганда бепул,

Ахчага хечким бўлмас эди кул.

Ким бўлмасин, пуллик илим олганда,

Кетган харажатни чиқазай дейди.

Ассос солинади шунда порахўрликка.

Қози бегуноҳни сўроқ қилганда,

Унмайди ундан, жазолай дейди.

Гуноҳкордан олиб, оқлайди уни.

Ёв келса халқ ўзини қурбон қилади,

Бойбачча бойлигин олиб қочади,

Ёки ёвга дарҳол таслим бўлади.

Ватанни ҳам халқни ўйламай улар,

Инсон ниқобида бойлик йиғарлар”.

О илон! – деди сарой ахлидан бири.

Захрини қара, -деди шохнинг вазири.

Калласи кетади, -деди бир савдогари.

Шоҳ ўтирди, атрофга сукунат чўкди,

Оламонга пашша учгани эшитиларди.

      Подшо анча ўйлаб, турдида, деди, -

“Фармонимни энди тинглангиз мени,

Шу ондан, шу доно ўтириб тахтга,

Шоҳ бўлади бугундан бу сатанатга”.

Ҳалқ учун гўё қуёш чараҳлаб кетди,

Кимгадир қара тун ёпириб келди,

Амалдорларни, текин еб келган,

Юзлари докадек, қонлари қочди.

Шоҳ деди, -“Салтанатни ишондим сизга,

Халқни келажаги энди сиз қўлингизда”.

Янги Шоҳ бошқарди ақлни чарқлаб,

Доим хар ишда қонунни қўллаб,

Халқ учун маъқул йўлини танлаб.

Бепул қилди таълим -илмни,

Табобатни ва қозиликни хам.

Порахўрликка берилди бархам.

Яшнади салтанат шу ондан бошлаб,

Халқ яшади кўркираб, яшнаб,

Обод бўлди бутун салтанат,

Шунда бўлди буюк бу давлат. 02.02.2002й0

Тарих суратини тескари бурма,

Тарихда қилинган хизматлардан сен,

Иллатларни кўрсатишга асло урунма. ЖАВАХАРЛАЛА НЕРУ.

ТАРИХГА ТОШ ОТМА

Тарихга тош отма, доғ ҳам туширма,

Хатто шу даврни кўрган бўлсанг ҳам,

Яхши кўринай деб нодонлик қилма,

Сени шунга мажбур қилганида ҳам.

Кимларгадир сен айбни қўйма,

Камчичиликни қидир асли ўзингдан.

Ўтмишда ҳам кўплар қахрамон бўлган,

Ватан учун қурбон бўлган, кўпгина инсон,

Туғри, халқини сотканлар ўшанда бўлган,

Кўп айибдорлар чиққан халқни ичидан.

Лекин ҳалқимга деб, яратганлар кўп,

Ватан дея, қурбон бўлганлари кўп.

Хақиқат қолсин доим тарихда…

Ўтмишда ҳам, биз бахтли яшадик,

Миллат обруйини баланд тутардик.

Ўқидик, уй қурдик, бола ўстирлик,

Илимда, турмушда юқори турдик.

Яраттик, ҳаётда биз кам бўлмадик.

Наврўзлар ўтказдик, намоз ўқидик,

Дунёда таниқли, ғурурли бўлдик.

Қайга бормайлик, биз мағрур эдик,

Обруйимизни доимо баланд ушлардик.

Бадий ўзбек тилида биз сўзлашардик.

Чет тилида афишалар ёзмаган эдик,

Дўконларни ёд тилида атамас эдик.

Атлас либосда қизларимиз юқори эди,

Дунё халқлари бизга ҳавас қиларди.

Тарихга э нодон, сен тош отмагин,

Сендан ақиллийлар яратган уни.

Ўтмишнинг оқини қора демагин.

Кўрган бўлсанг баъзи доғларни,

Сен каби аждодинг қилган уларни.

Чўлпонга чоғ қозган ёнидагилар,

Қодирийни сотган, дўстим деганлар.

Халқига душмандир амалпарастлар,

Келтирар элимга шулар ташвишлар.

Биз бўлайлик тоза, халққа вафодор,

Авлодлар олдига бўлмай айбдор,

Тўғри яшайлик, тўғри юрайлик.

Уларнинг олдида ҳурмат топайлик,

Аждодлар рухини биз шод этайлик.

Тарихда ёмонлари олган жазони,

Яхшилари керакли олган бахони.

Тарихга тош отма, номақул бўлма,

Миллатлар орасига сен низо солма,

Аждодлар қаҳрига сен лойқ бўлма.

Сендан минг карра донолар ўтган,

Халқ учун курашиб марддлар яшаган.

Соф-адолатли улар бўлишган.

Сен каби тарихга тош отишмаган.

Беш минг йиллар олдин хам,

Хали миллатлар тузилмаганда,

Волгадан Олтойгача,

Сибирдан Хиндугача,

Ўзбек деган миллат танилган.

Минг йиллаб юқори турган.

Авестодан дунёга илм тарқатган.

Тўмарис, Алпомиш, Спитаманлар,

Рустаму, Муққанна, Мангубердилар,

Халқига Широқ каби садоқатлилар,

Яна минг минглаб тоза инсонлар,

Миллатим деб қурбон бўлганлар.

Ал Хоразмий, Беруний, Ибн -Синолар,

Хазрат Навойи, Фурқат, Бобурлар,

Яна минглаб бошқа ўзбеклар,

Миллат обруйини юксак тутганлар.

Тарихга тош отма, сен бахо берма, Ўзбек миллатини сотқини бўлма.

Минг йилаб барча элатлар,

Ўзбек деганга хавас қилишган.

Афсусдаман, бугунги кунда,

Йигит – қизларию ва аёллари,

Иш қидириб дунёга, тарқаб кетишган.

Ачинаман халқимнинг бу ҳўрлигига.

Март бўлсанг сен бугунги кунда,

Миллат обруйи учун туриб бергинда.

Халқлар билан яшадик доим дўстликда,

Ягона бўлиб, тенгликда, биродаликда,

Кимга керак тошлар отиш бугун тарихга.

Ўтмишдан хеч қачон сен излама иллат,

Ўтмишдан олгин димо сабоқ ва ибрат.

Буюк инсонларни йўқ қилдик бизни ўзимиз,

Хар қайси рахбарга ёқмасди тўғри сўзимиз,

Биз ўзимиз кучлиларни сиғдирмаганмиз,

Адолат, хақиқат хақида кўп гапирганмиз,

Уларни талаб қилганни биз синдирганмиз.

05. 05. 2005 й

ЯРАТГАН ИНСОННИ

Ўзига ухшатиб яратган тангри инсонни,

Берган виждон, иффат, номусни орни,

Онг, фаросат, қалбни ва берган ақлни.

Деган, -Мен йўқ жойда, қўйдим ўзингни,

Тенглик, хақиқат, одоб-ахлоқни,

Ўзингдан ва атрофдан талаб қиласан. -

Деди, инсонга топшириб яратганини, -

“Инсонлар орасига иблис кирмасин,

Одамлар тозалигин улар бузмасин.

Ўғирлик, порахўрлик, беномусликни.

Инсонлар орасига киритаолмасин.

Мансабни, бойликни улар эгаллаб,

Одамлар хаётини харом килмасин.

Ўзаро уларни душман қилдириб,

Халқлар орасида уруш ёқмасин.

Эркин яратганим, инсонларимни,

Бирини- бири қул қилолмасин.

Инсонлар орасида зиддиятликни,

Тилёғмалик, тухмат, чақимчиликни,

Бевафолик, беномус, бехаёликни,

Юлғичлик, ўғирлик, порахўрликни,

Сотқинлик, хиёнат ва ризолатни,

Мохирона қўллайди иблис авлоди.

Шулардан огоҳ қилинг доим уларни,

Ўзимга қиёс яратган инсонларимни.

ЎЗБЕГИМ

Ўзбегим, қадимий миллат ўзингсан,

Азалдан тарихда улуғ бўлган сан.

Халқинг эзгу ният, эзгу амалда,

Муносабат қилган, эзгу сўзларда.

Саводликда бўлиб энг юқорида,

Авестони ёддан билган миллатсан.

Беш минг йил унга амал қилгансан.

Юз уттиз йил умр кўриб ушанда,

Маданият ва илимда бўлиб юксакда,

Босқинчи ёвларга қалқон бўлгансан,

Жангларда йиқилиб яна тургансан.

Форсларга бош эгмаган Тумарис она,

Тарих ожис Широқнинг садоқатига,

Там берган Зулқарнайн Спитаманга. Дунёда тиббиётни ўзинг тарқатган.

Барча фангларга сен асос солган,

Энг қадимий-улуғ миллат ўзингсан.

Келди араб, хамма ёқ ўт бўлиб ёнди,

Ибодатхоналар, саройлар илм ҳоналар,

Ёқилди, бузулди, вайрон қилинди,

Муқаддас китоблар ёнди, кул бўлди.

Юз эллик йил элим илимсиз қолди,

Буюк маданиятнинг учоғи сўнди.

Жанглар узоқ йиллар чўзилди,

Минглаб инсонлар қурбон бўлишди.

Муқанна курашда таслим бўлмади.

Энг чиройли, олим одам ўша замонда,

Яқинларини ва ўзини гулханга отди.

Юз йиллар ўтди, тикланди юртим,

Аммо ўз ёзувини йўқотди халқим,

Ўзбек, қирғиз, тожик, туркманим,

Елкадош уйғур ҳамда қозоғим.

Биргаликда бўюк эди Туроним.

Уша замондаги бор илмларини,

Ёддан, оғзаки сақлаган халқим.

Исмоил Самони даврида юртим,

Бухорода яратди макони илим.

Илмли бўлиш учун ушанда халқим,

Арабийга ўтишга мажбур бўлганди,

Шу тилларга элим билим олганди.

Яна яратди юртим олимларини,

Беруний, Хоразмий, Ибн-Синони,

Кўп қиррали олим, шоир Хаёмни,

Илохиёт бобида Термизийларни.

Келганида ёвойи, босқинчи муғул,

Тўкилди қайтадан элимнинг қони.

Халқдан чиқар доим сотқинлар,

Муғулларга улар қуда бўлдилар,

Биргаликда қийнаб элни эздилар.

Магнуберди турди сўнги қонгача.

Икки юз йил яна эзилди юртим.

Бу даврда элдан чиқмади олим,

Сўнган эди хатто чироғи- илим.

Муғулдан кегин кўп йиллар ўтиб,

Оёққа турганди халқим тикланиб.

Дунёга танилди Навоилари,

Ислом оламида Бухорийлари,

Ғиждувоний, Кеший, Насафийлари,

Навоий, Нақшбандий, Бобурийлари.

Илимда буюк Улуғбеклари,

Коший ва хазрати Румийни.

Ва юзлаб яратди олимларини.

Бугунда кўтариб эл обруйини,

Э уғлонлар, асрайлик юртни.

ТАНГРИ ҒАЗАБИ

Бир умр ифлосликда яшаган бачча,

Қурулишда ишларди, томлар ёпганда,

Етти қават дея, бир қават ёпиб,

Уч қават дея, бир қават шуваб,

Халқни пулини умарарди, давлатни алдаб.

Нопок ишларни хам қилган у кўплаб.

Нокаст хожи ман деб мачит қурибди,

Баъзи ахмоқлар буни савоб дейибди,

Қайсидир беимон қабул қилибди.

Тангри ғазаб ила қараб турибди.

Нопоклигин унинг ким унитибди?

Гуноҳларини уни ким кечирибди?

ПУЛ ЧУРИСИ

Пул чурисига давр тегди, шунда қутради,

Халқидан юлиб, рисқини қийди,

Порахўрлик қилиб, халққа ҳоинлик қилди.

Кимларнидир ахмоқ қилиб, оёғин ўпди,

Дунёда инсонийлик қилмасдан кетди.

Ҳун тулаб ўтади етти авлоди,

Улар хаётини у дўзах қилди.

У балки бўларни яхши биларди?

Аммо бошқарарди уни асли пастлиги.

ФАРЗАНДИНГИЗ ДОНО БЎЛСИН

Болангизга, Авестони топиб ўқитинг,

Кейин мусулмонмиз, Қуръон ўргатинг,

Албатта Инжилдан саводи бўлсин,

Сўраганда Тавротдан хабари бўлсин,

Буддизм билан ҳам танишиб чиқсин,

Шунда у янада камол топади,

Хар-ҳил миллатлар билан суҳбат қилади.

Хар кимга, хар халққа у дўст бўлади.

Элига, Ватанга керак бўлади.

Фарзанд халқига бир қуёш бўлсин,

Кечалари, тунда ой нури бўлсин,

Бир жойда, бир дамда келиб кетганда,

Ўтирган жойи эл учун муқаддас бўлсин.

Бағри кенг, меҳрибон, ул доно бўлсин,

Камтарин, покиза, йўлбошчи бўлсин.

Халқни хар иллатдан ҳимоя қилсин.

Хар инсондан бу дунёда яхшилик қолсин.

Хар инсон доно, тоза фарзанд қолдирсин.

ХАЙКАЛГА ТЕГМА

Тариҳий хужат бу, хайкалга тегма,

Қай даврда, билгин, қўйилган кимга.

Инсон мехнатининг қадрига етгин.

Тарихни ўзгартираман деб адашмагин,

Сендан донолар буни яратган,

Тегма, турсин хайкал жойида.

Хаётда ўша давр тимсоли,

Ўтмишдан бир ойна мисоли,

Яхши инсонларга қўйишган уни.

Тегма унга, у ҳам санаът асари,

Ё аъламнг борми ўзбек халқидан?

Тарихий хужат бу, нега бузасан?

Тегма, у ёдгорлик хаёт аслидан.

08.08.2008й. Иподром.

ЯХШИЛИК КУТДИ

Вилоятда кўп хокилар ўтди,

Шуро даврида котиблар ўтди,

Бири кеча демай тинмай ишлади,

Бири тоза бўлди, халқ деб яшади,

Бири бойлик еғди, қаллоблик қилди.

Халқ ишлади, ишонди ва сабр қилди,

Лекин ҳаммасидан яхшилик кутди.

ИНСОН ЕЛКАСИДА…

Инсон елкасида, чапида шайтан,

Ўнгида фаришта ўтирар эмиш.

Фаришта виждон, поклик ва иймон,

Шайтон ифлослик, ёвузлик мудом.

Улар ўзаро фаришта ва шайтон,

Кеча кундуз жанг қилишармиш.

Бу жангда қай-бирин боқса бу инсон,

Ўшаси ғалаба шунда қилармиш.

КЕЛИН

(Ривоят)

Нолир экан келин қайнонасидан,

Онангизга ёқмадим, -деркан,

Чиқиб кетайлик, -дея, -бу уйдан,

Эрига нолиш қилиб тураркан.

Йигит шунда кулиб айтаркан, -

Чиқиб кетсак бизлар бу уйдан,

Одамлар афсус ва надомат билан,

Ўғлини Онасининг олди бағридан,

Асрасин, дейшар, бундоқ келиндан,

Сен халқ олдида, йиғиб ақлингни,

Онамга қарагин, ол яхши номни.

Юзаки бўлсада қил мехрибонликни,

Ҳалқ назарида сен бўл яхши келин,

Кўчиб чиқармиз биз шундан кегин.

Келин ўзгарганди, юзаки олдин,

Кегин ростакам қўйди мехрини.

Она кўриб келинни ўзгарганини,

У хам кўрсатди мехрибонликни.

Уч ой ўтиб эри хатинига деди, -

“Кўчиб чиқсак бўлар биз энди,

Ҳалқ ёмон келин демайди сени,” –

Дедида, хотинига кулиб қаради.

Хотини деди, -Мен ойижонимни,

Ташлаб кетмасман мехрибонимни.

ДЎСТЛАР

РИВОЯТ

Икки дўст яшарди, доим аҳил ва иноқ,

Яхши-ёмон кунларни ўтказиб бирга.

Бири-бирига бўлар бир қарашданоқ,

Биларди нима демоқчи дўсти-дўстига.

Дўстлардан бири бир кун тўй қилди,

Чақирди тўйга кўплаб мансабни,

Тўрга чиқазиб бу меҳмонларни,

Кўчада қолдирди эски дўстини.

Бир умрга йўқотди биродарини.

ОҚИБАТ ҚАНИ?

Нега ўтган асирдаги одамийлик,

Янги асирда анча камайган.

Меҳр, оқибат ва андишалик,

Орамизда бунча пасайган,

Одамлар орасида садоқатликни,

Бу асирда излаб юргайман.

Оқибат қани? -дея излайман.

РУХЛАР

Хар кимнинг юриш-туриши,

Феъл-атвори, кўнгли поклиги,

Дунё қараши, виждон-иймони,

Хисобда экан рухлар томондан.

Ота аждодлари кузатар экан.

Кимга мададкор, қайси авлодга,

Кимни қулласак ёруғ дунёда, -

Дея, яхши авлодни излашар экан.

Асраб уларни хар балолардан,

Ишларига рахнамо бўлишар экан.

Нопок авлодига назари тушса,

Ўзлари уни жазолар экан.

Асил наслларга бўлар хос экан.

ЎЗБЕГИМ КИШЛОҚЛАРИ

Ўзбегим қишлоқлари сўлим ўзгача,

Моллар подага хайдалар қуёш чиқунча,

Ховли-кўча супирилар, сувлар сепилар,

Хамма ёқ тоза, озода кун бошлангунча.

Тўй қилса бутун қишлоқ хизмат қилади,

Уй қурса, қишлоқда доим хашар бўлади.

Қишлоқда ҳаёт ўзгача, қадир ўзгача.

Оқибат ўзгача, мехир ўзгача.

Бир болага ота бутун бир қишлоқ,

Бир отага фарзанд хам кишлоқ.

Қишлоқда одамлар самимий, иноқ,

Халқи мехмон дўст, хамиша қувноқ.

Ўзгача хаёт кишлоқда, мехр оқибат,

Одамийлик ўзгача, хамда қадрият.

Тожик, ўзбек аралаш яшар бу ерда,

Қушнинг тожикми? -Деб сўраганда,

Ўзимиздан, -дея, айтилар шунда,

Қишлоқда хаёт ўзгача, файз ўзгача,

Кунлар ўзгача, тунлар ўзгача.

Қишлоқдан чиққан буюк инсонлар,

Пирлар, авлиёлар, шайхлар,

Саркардалар, буюк олимлар…

Мехнатга мехр, тартиб, интизом,

Билан туғилар бунда инсонлар.

Қишлоқда инсон ўзгача, хаёт ўзгача,

Тўйлар ўзгача, уруф ўзгача.

Қуёшдан олдин улар уйғониб,

Тангри мархаматин олгайлар.

Бир-бирига меҳир ўлашиб,

Файзу-барокат хам топгайлар.

Фидоий қишлоқни ташлаб кетмайди,

Кизлари хам қишлоғидан асло ортмайди.

Қишлоқни тонги ўзгача, шоми ўзгача,

Кунлар ўзгача, тунлар ўзгача.

КАПАЛАК

Бир кун шомда, эшик олдига,

Ўчиб келиб капалак қўнди,

Ўғлим шиппаг олиб қўлига,

Капалакни урмоқчи бўлди,

Қўлини мен ушлаганимда,

Қанотига теккандай бўлди.

(фото из личного архива)

Эртаси ишга кетаётганда,

Синглимни учратдим йўлда.

“Тушимда, уйингиздан чиқдилар дадам,

Ўнг елкаларида пойафзал изи бор эди.”-

Хаяжон ила сўзларди

Гулсора синглим.

Кечаги капалакни эсладим,

Ажаблана синглимга айтим…

––

Шом вақтида, қуёш ботаётганда,

Атрофда сокинлик тушаётганда,

Эшигим олдида қўнган капалак,

Сизмидингиз аслида ота?

Енгил шаббодани қўзғатган,

Гуллар япроғини тебратган,

Улар уффорини тарқатган,

Сизмидингиз аслида ота?

Ёз ёмғири томчилаганда,

Қуёш булут остини ёритганида,

Ҳосил қилган шунда камалак,

Сизмидингиз аслида ота?

Шабадани майин зстирган,

Дарахт япроғини қўзғатган,

Табиатни нозик куйлатган,

(фото из личного архива)

Сизмидингиз аслида ота?

Гуллар устида ёмғир ёғдирган,

Баргидан томчи томдирган,

Ёқимли ҳислар ўйғотган,

Сизмидингиз аслида ота?

Хар тонгда, боғим турида,

Ором бахш этиб қалбимга,

Мити қушчани хам сайратган,

Сизмидингиз аслида ота?

Райхонларни маюс тебратиб,

Уффорига уйни тўлдирган,

Жаннат хидларини келтирган,

Сизмидингиз аслида ота?

Атрофда сокинлик тушаётганда,

Қуёш уфқ томон ботаётганда,

Эшигим ёнида қўнган капалак,

Сизмидингиз аслида ота?

Сизмидингиз аслида ота?

(фото из личного архива)

ЯШАГАН ИНСОН

Болаликда инсон ота-бобосини,

Балоғат ёшида қариндошларни,

Яхши бўлса, қўни – қўшнини,

Йигитлик даврида ўсган элини,

Камолотга етганда азиз халқини,

Дуоларини олиб яшаган инсон,

Хеч нарсадан у кам бўлмайди.

Умри мазмунли, узоқ бўлади.

Унга мехр, хурмат боқий бўлади.

КИМЛАР БУЛАР?

Бир ташкилотга иш билан кирдим,

Навбат кутганлар ёнида турдим.

Бошлиқ қабул куни экан харқалай.

Котиба олдига келиб бир ходим,

– Кайфиятлари қалай? -дея сўради.

Ва котибага анча тикилиб қолди.

Йўқ, дегандай котиба ишора қилди.

Вай, уларга қўл қуйдирмоқчи эдим,

Сўраган хужатни келтирган эдим, -

Дея, ходим бехаловат бўлдию-қолди.

Қарайман, ходим эркак киймда,

Нега ўзини суюқ аёлдек тутади?

Ёки бошлиғи шунақаданми?

Эшикда ёзилган исми эркакни.

Иккиси эркакку асли бўларни.

Қилиқлари суюқ аёлларники.

Ватан олдида, халқ юмушини,

Бажариш юкланган вазифасини.

Кайифиятга қараб қилса ишини,

Суюқ аёлдан қолмаску фарқи.

Кўриб бу ҳолни кўп ажабландим,

Афсус, -дея мен чиқиб кетдим.

АДАШГАН

Дарвин адашган ўз хулосасида,

Маймундан одам пайдо бўлган деб.

Беш ёшгача одам мисол фаришта,

Ўн олти ёшгача у бўлар беайб,

Кегин тук ўсади, мўйлов ва соққол,

Одамийликдан баъзилар чиқиб,

Инсонга хос эмас ишларни қилиб,

Қолади шайтон, ё маймун бўлиб.

ХАЙКАЛ

Халқим деб қурбон бўлганга,

Тарихда ўтган қахрамонларга,

Олтиндан хайкал қўйинглар.

Халқига зиён қилган инсонни,

Юзини қора, бошин эгиб қўйнглар.

Токи абадул-абад, ўзбек халқидан,

Халқ сотқинлари асло чиқмасин.

Ватан ҳоинлири хам туғилмасин.

ОТА ЮЗИГА

Фарзанд ота юзига оғир гап қилса,

Тангри ҳамма йўлини тўсиб қўяди.

Кегин ота кечирса, яхшилик қилса,

Тангри барибир изин бермайди.

Эхтиёт бўл фарзанд келажагинга,