Читать книгу: «ОДАМИЙЛИК СЎҚМОҚЛАРИДА», страница 2

Улар борини бергадир фарзандларига.

Жонини ҳам тайёр улар сенга беришга,

Бил сен улардан абадий қарздорликда.

***

Сурамаслар у дунёда сени бойлигинг,

Ахамиятсиз ҳамда бўлган мансабинг,

Эътиборда ҳаётингда сен тозалигинг,

Ҳамда саналар қилган эзгу ишларинг.

***

Табассум ҳал қилади муаммоларни,

Сукут сақлаш олади унинг олдини.

Одат қил доим юмшоқ сўзликнгни,

Гапирганда унутма сен доноликни.

***

Тақдирни билмайсан не битган сенга,

Тангри бир нарсани сендан олганда,

Бошқа берганини қўлингдан қўйма,

Фақат ўзинга ишон оғир кўнингда.

***

Душманига доим яхшилик қилди,

Ғанимларига ҳам мехр курсатди,

Бегонадан ҳам ёрдамини у аямади,

Одий одамийликни бажариб юрди.

***

Бирига йўл берди, у ўзини юқори тўтди,

Юмшоқ гапирди, бошин эгди деб билди.

Инсонийликни билганлар уни тушунди,

У эса бажариб юрди доим одамийликни.

***

Ҳурмат қилди, бошқача бири тушунди,

Садоқатли бўлди, бири қадрин билмади,

Касбини бажарди, Бурчи,– дегани бўлди,

У бажариб юрарди оддий одамийликни.

***

Поклигига қараб шогирд танладим,

Одам ажратадилар, – деган таъна эшитдим.

Кўзи тўқ, қалби пок, зиёли бўлсин дегандим,

Одий одамийликни мен талаб қилгандим.

***

Шогирдларга фарзандимдек мехр кўрсатдим,

Ҳаётлари чиройли, мазмунли бўлсин дегандим. Нурмуҳаммад, Саттор, Хуршид, Бўронга, иним,

Одамийлик билан ҳар ишни бажаринг дердим.

***

Ҳар бир буюк одам ортида,

Турар доим икки фаришта.

Бири волидаю – муҳтарамаси,

Бири эса оқила умр йўдоши.

***

Ҳар бир хонадонда бўлсин тиб қонунлари,

Буюк Ибн Синодан қолган олтин хазина,

Ўн ёшдан ўқишсин хар уй фарзандлари,

Бир олам билим дир, тўрт томли жилтда.

Амал қилиб юз қирқга кирингиз шунда.

***

Меъйорида харакатда доим бўлганлар,

Тўқсон ёшдан ошиб ўтганларлар.

Кам ҳаракатда доим юрганлар,

Саксонга аранг яқин келганлар.

***

Тангри деркан, – сенга барака бергум,

Қариндош – уруғингни доим сийласанг.

Мен сенга қарамай тескари бўлгум,

Сабаб қидириб улардан юзинг ўгирсанг.

***

Турт овлон кўп йиллар қалин дўст эди,

Бир лагандан ҳар кун ош ейишарди,

Лаганни ғанимлари ўғирлашганди,

Дўстлик тарк этди шу он дўстларни.

***

Аҳмоқ билан ақлни таққослаганда,

Аҳмоқ бўш, акл ухшар тўлиқ челакка,

Бўш челакни чертсанг шовқини оламни бузар,

Тўлиқ челак маъноли, сокин товуш чиқазар.

***

Ҳаётни қачон тоза қиламиз?

Ким бўлса ҳам, нопок бўлганда,

Сен нопок деб айта олсангиз,

Давраларга қўшмай қўйсангиз,

Масжидга ҳам йўлатмасангиз.

***

Ишга олар, пора олиб баъзи муттаҳам,

Билади, замин яратди таъмагирликка,

Ўзининг қорни тўқ бўлганида ҳам,

Тонмайди юлишдан ночор одамдан.

***

Ҳинд қизлари керак бўлса совчи қўяди,

Европада севиб қолса, ўзи изхор қилади,

Ўзбек қизи гўзал, иффатли, унда не айб,

Палаҳмон тоши деб, уни юборсанг отиб.

***

Дангаса ишни эртага қолдирай дейди,

Доно эртангини бугун бажарай дейди,

Дангаса кексайганда афсус қилади,

Доно умр қисқа, улгурай дейди.

***

Оқ подшони ўлдирганни қоралайдилар,

Халқ ҳолини яхшила деб намойиш қилган,

Юзлаб инсонларни қийнаб, осиб ўлдирган,

Оқ подшони оқлаб, нечўн мақтамайдилар?

***

Яхши одам уйини сотмоқчи бўлди,

Бўлмасин деб, ямон, қўшниларига,

Бир доно, камтарин, тоза инсонга,

Сотди ҳовлисини, анча арзонга.

***

Хажга тенгдир, муҳтож булганда қўшнинг,

Сонига қараб тансиқ таом узатиб турсанг.

Кийим – кечакдан мободо қийналиб юрса,

Тузук кийимлардан сен тақдим этсанг.

***

Тош ёғса, менга ҳам, қўшнимга ҳам ёғмасин,

Қўшнимга ёғса, бири келиб урар бошимга.

Олтин ёғса, менга ёғмаса, қўшнимга ёғсин,

Бир-иккитаси келиб, тушар қулимга.

Деган мақол бордир қрим халқида.

***

Асл-тоза инсон, хақиқий мусулмон бўлгин,

Иморатни қўшнингникидан баланд қурмагин,

Ичкарини керак бўлса, сен олтиндан қилгин,

Дарвозанг қўшнингникидан зиёд бўлмасин.

Томингдан ҳатто ёмғир суви, унга томмасин.

Одамийликни баланд тут, соянг тушмасин.

***

Жарроҳман, дардларин айтиб келар инсонлар,

Ҳар хил касалликдан шунда даво топарлар.

Халқим ичида бордир айрим иллатлар,

Истардим ўзлари улардан фориғ бўлсалар.

***

Йигитнинг кимлигин ва ким булишини,

Кимлар билан дўст бўлгандан билинг.

Келажаги ва болалари, ким бўлишини,

Танлаган ёридан, уни наслидан кўринг.

***

Пора олиб, иш ўрин сотган муттаҳам,

Жиноятку, – десам, гувоҳ йўк, – дейди

Қандоқ бош кўтариб юрибсан, – десам,

Ҳамма ҳозир шундоқку, – дейди.

***

Пул кетидан қувган қайси инсонни,

Четдан бир кузатиб эътибор беринг,

Миясида пул дарди бундай одамни,

Кўрмайсиз унда, билим, олимийликни,

Виждон, иймон, бурч ва одамийликни.

***

Келинни сепига қараб муомала қилган,

Молпараст қайнонадан тангри асрасин.

Ва шунда хотинини маъқуллаб турган,

Еталама эркакдан ҳам, оллоҳ асрасин.

***

Нолиб гапирар қайнона ўз келинини,

Қайтар дунё дейдилар аслида буни,

Эслаб кўр, келин бўлган даврингни,

Рози қилганмисан сен қайнонангни.

***

Ҳар бир яхши хонадонда яшар фаришта,

Қўриқлар бу уйдагиларни бало – қазодан,

Аёлни қарғиши, ёмон сўзлардан,

Кириб келаётган ҳаром луқмадан,

Фаришталар учиб кетишар экан.

***

Нолимагин тақдирдан, ёнингдагидан,

Нолигин эй инсон, фақат ўзингдан,

Дунё қарашинг, феъл – атворингдан,

Сендаги бор бўлган иллатларингдан.

***

Эркак бўлиб сен жанга кирмасанг,

Халқ равнақи йўлида туриб бермасанг,

Адолатни, ҳакикатни қўллай олмасанг,

Ярашар румол боғлаб, лозими кийсанг.

***

Ё раб, инсон пастлиги шунча бўларму?

Отасин ёмонлайди аёл ўз боласига,

Оқ падарни яратар нокасд аёллар,

Наслидир аслида бундай иллатлар.

***

Қизиқ бу дунё, кам кўрган инсонни кўриб,

Ҳаёт ўтиб кетганини қолармиз сезиб.

Ундаги ажину – оқ сочига эътибор бериб,

Кексайибмиз, деймиз, унда аксимиз кўриб.

***

Динлар, миллатлар, қариндошлар,

Дўстлар ва яқин инсон – биродарлар,

Орасига бўлма заҳар солгувчи.

Илон ҳам қилмас бундай пастликни.

***

Пул, олтин, шайтон каби йўлдан уради,

Ақлни олиб инсонийликдан йироқ қилади.

Пулни севиб, қули бўлиб, кетидан қувсанг,

Ким бўлсанг ҳам етаклаб, жарга отади.

***

Тангри юборди инсонга қанча синовни,

Муҳтожлик, бойлик, илм, хасталикни,

Мансабни, имконни ва иложсизликни,

Айтгинчи, шу синовлардан ўта олдингми?

***

Тангри яратди дунёга онгли одамни,

Берди унга имконни ва фаросатни,

Қўйди инсон деганга ўз талабини,

Истисносиз бажаришни одамийликни.

***

Миллиард кетказиб қурғонни қурдинг,

Бировнинг хақини шунда ишлатдинг,

Балки бир мискинни қийдинг рисқини,

Кўрасан қурғонингни кул бўлганини.

***

Ҳар ким ҳар хил умр кечирар,

Ҳар хил ишлаб, пулни топишар,

Аммо йўқотмасин тозалигини,

Бажариб юрсин одамийликни.

***

“Доно хотин оиласида жаннат яратур,

Ва эрини у вазир қиладур.

Аҳмоқ хотин атрофини дузах қиладур,

Ва эри унинг разил буладур.” -

Деган мақол туркларда бордур.

***

Ресторандан чиқди бир туда аёл,

Кайфи бор барининг, бу нима аҳвол?

Қани иффат, номус, ҳае, эй аёл?

Бу юришинг етти наслинга завол!

***

Ҳар жойда ноўрин гапни гапирса,

Болаларини қарғаб, ғазабин сочса,

Эрига тик боқиб, қўпол сўзласа,

Аёл демангиз, у шайтондир асли.

***

Эркак сифат бўлиб, кўчада юрса,

Эридан ўзини у юқори тутса,

Аёл иффатидан у йироқ бўлса,

Аёл демангиз, у шайтон асли.

***

Миллат ғурурини у менсимаса,

Андиша ва ҳаё, недир билмаса,

Ғурурли отани, эрни бошини эгса,

Аёл демангиз, у шайтондир асли.

***

Оилада бола ё келин, бирор хатони қилса,

Аҳмоқ аёл шу баҳона жанжал қилади,

Ақллиги юмшоқ қилиб танбеҳ беради,

Доноси, маслаҳат билан, йўл кўрсатади.

***

Очиқ – сочиқ кийниб юрса,

Баданига ёпиштириб у кийим кийса,

Ўзбек деган номни у ерга урса,

Аёл деманг уни, у шайтондир асли.

***

Паст наслдан асло ўйланма,

Ва тўғри йўлга соламан дема,

Ҳар кунингни заҳар қилади,

Беш кунингни, уч кун қилади.

***

Бас қил яхши куриниш учун сайрашларингни,

Чиройли сўз ила тикан ўстига гул қўйишингни,

Ошкор қил керагида, маънавий қашшоқлигини,

Сен ҳам урин яратишга келажакни тозалигини.

***

Эри бўла туриб ўзгага нигоҳ ташласа,

Ор-номусни, иффатни у ерга урса,

Бевафоликдан ўлим афзал, буни билмаса,

Аёл деманг уни, у шайтондир асли.

***

Нопок аёл жанжалчи бўлар,

Эрни юзига чапчувчи бўлар,

Ҳаё пардасини асло унутиб,

Насл пастлигин тўрар кўрсатиб.

***

Болалар келажаги, улар камоли,

Оиладаги мехр оқибат, аёл қўлида

Оиланинг шаъни, баҳту иқболи,

Оиланинг обруйи ҳам аёл қўлида.

***

Доно аёлларга кўпроқ туғинглар дейман,

Кўпайсин дунёда яхши одамлар.

Баъзи хотинларга буни айтмайман,

Бугун ҳаддан ошиқ нопок одамлар.

***

Хақиқий севги, вафо ва садоқатни,

Баланд парвозли лочинга берган.

Беъмани, енгилтак, ўткинчи ишқни,

Тайинсиз читтакка ато этилган.

***

Инсон устидан кулган инсондан қўрқгин,

Баҳил, ғийбатчи, шилқимдан қўрқгин,

Биров сирини ошкор қилгандан қўрқгин.

Дўст деганинг, нопок бўлгандан қўрқгин.

***

Инсон яшаб ўтган умри, недир баҳоси?

Нима олди ундан халқи, ҳамда Ватани?

Ҳаётда аслида аҳмияти катта буларни,

Ассосийси қандоқ фарзанд у яратгани.

***

Бўлмаса халқ олдида тозалигинг, одамийлигинг,

Бўлса ҳам сенда мансабинг ва кўп унвонларинг,

Халққа нисбатан бўлмаса мехринг ва оқибатинг,

Бўлмас ҳаётда, халқ ичра сенинг иззат обрўинг.

***

Эй адвокат. Бегуноҳни оқлаш учун олдинг пулини.

Терговчини кўрдинг иш уюштирганни,

Қозини ҳам билдинг сотилганини,

Кўрсатдинг шунда сен ўз савиянгни,

Бегуноҳни оклолмай, уялганигни.

***

Бегуноҳни бўйнига қўйиб, қилинса қамоқ,

Кўчада юрса жиноятчи, эркин ва қувноқ,

Демак, қозиси бу ерда саводсиз, ахмоқ,

Ё нияти адолатни, халқни, ақчага сотмоқ.

***

Порахўрга бегонадир қонун қоидалар,

Пул уларни ҳар ишда доим бошқарар,

Адолат ва хақиқатдан йирокдир улар,

Одамийликни ҳам сотиб бўлганлар.

***

Эшакка мансаб тегса мабодо,

Еғилар атрофида мансаб парастлар,

Дея, – Биз сизга яқин қариндошлармиз,

Буюринг, не десангиз ҳозир қилармиз.

Салла билан каллани ҳам олиб келамиз.

***

Ўтган дўстларимни ғанимин куриб,

Дўстларим одамийлигини эслайман,

Улар яшаяпти, ўша, паст бўлиб,

Ўтаман ёнидан мен ижирғаниб.

***

Дўстим яхши инсон бўлиб ўтди оламдан,

Жанозага еғилди беш мингта одам,

Эй дўстим ғаними, сен ҳам кетарсан,

Бу дунёни вақтинча мехмонидирсан.

***

Неча дўстларим ўтди оламдан,

Чиқмай ҳаётида одамийликдан,

Бу дунёда қолган ғанимларидан,

Улар донолигин қумсаб юраман.

***

Яхшилик қилгин инсонни билиб,

Бу ишингни у эслаб юради.

Сени ҳақкингга дуолар қилиб,

Хар кунинга туриб беради.

***

Ҳаётда бойликдан, мансабдан даззат топмадим,

Улардаги тубанлик ва макрдан ҳатто жиркандим.

Роҳатландим донолар билан қилган сухбатдан.

Тунларимни жаннат қилган пок муҳаббатдан,

Ва халқим учун қилинган тоза меҳнатдан.

***

Сирдош деб, дўстингга сирингни айтсанг,

У яна бир сирдош дўстига айтиб қўяди,

Илтимос, хотининг билмасин десанг,

Тунда аёлига айтиб, сухбат қилади.

Билгин, сиринг дунёга ошкор бўлади.

***

Дўстим пенсияга чиқиб ишлаб юрарди,

Дедим, -Ўнта ёш врачдан фойдангиз купроқ,

Деди, -Хар ой мендан уч юз минг бошлиқ олади.

Дедим, -Тунги капалакдан номуси эканку пастроқ.

***

Кўрдик терговчи иш уюштирганни,

Қози ҳам бу ишни қуллаганини,

Бегуноҳ инсонга ҳукм чиқазиб,

Исботладилар ўзларни нопоклигини.

***

Соҳта тадбиркор кўпайиб кетди,

Улар қора доғ миллат кўркига,

Ўз фойдасига улар, зарари етди,

Қилмас экан вафо улар халқига.

***

Меҳнаткаш, яратувчи, тоза, илмли,

Авлодлар кўпайсин, қўллайлик моддий,

Порахўрлар, нопоклар, юлғичлар насли,

Туғилишни чекланг, камайсин асли.

***

Доно билан доим юмшоқ гаплашинг,

Тоза инсон сўзлаганда, ҳурматин қилинг,

Ким бўлса ҳам гарчи у нопок бўлса,

Мулоқотни унга доим лойиғин тутинг.

***

Доно рахбар ҳар ишни қилар кенгашиб,

Нодон рахбар бошқага сўз ҳам бермайди,

Чунки кенгашда донони сўзин тинглашиб,

Нодонни сўзларида маъно қолмайди.

***

Етимлар тангрининг паноҳидадир,

Қалбини оғритган жазо оладур.

Ким етимни рисқини қирқса,

Бир умр оллоҳнинг ғазабидадур.

***

Ҳарфни танитиб, ўқишни ўргатган ўқитувчидир,

Фанлар асосини, илимни ўргатганни муалим дерлар,

Илмий даражаси бўлса, мурожаатда домла дерлар,

Йўналишда тарбия берувчини мураббий дерлар,

Илоҳиётдан сабоқ бергувчини мулла дейдилар,

Амалиётни ўргатганни устоз дейдилар.

Бу мурожаатларни, илтимос адаштирманглар.

***

Алфавит ўзгарди, савод пасайди,

Ц ва Ч ҳарфлари йўқолиб қолди,

Чучук тил бўлиб энди сирк деймиз,

Асли номи цехни энди сех деймиз.

Булар учун кимни бугун мақтаймиз

***

Паст наслдан асло ўйланма,

Болаларингни сенга қарши қўяди,

Ўз уруғини тўрга ўтказиб,

Қариндошларингдан минг айб топиб,

Эшигингдан юборар доим қайтариб.

***

Паст наслдан уйланма асло,

Топганларинг ҳайф бўлади,

Меҳнат қилиб яратганларинг,

Қадринг каби сувга оқади.

***

Ёнингда ҳамкасбинг бахил, паст бўлса,

Ҳар ишингдан куйиниб, тўсиқлик қилса,

Асли халқ ичида ўзи беобрў бўлса,

Ачинасан бечоранинг бундай наслига.

***

Эй тангрим, яратдинг Одам атони,

Ундан яратдинг одамий зотни,

Баъзилар қўшилиб шайтоналарга,

Тарқатди дунёга шайтончаларни.

***

Шайтон ҳам хажга борармиш,

Одам қиёфасида, оломон ичра,

Арофат тоғига тош хам отармиш,

Қайтиб нопок ишлар қилармиш.

***

Пора олса, ёлғон гапирса, хиёнат қилса,

Одамлар орасига ҳам низолар солса,

Ўз халқига, Давлатига вафо қилмаса,

Айтингчи, бу аслида шайтон эмасми?

***

Бойга малак, мансабдорга югурдоқ бўлса,

Дўстига хиёнат, халқига юлғичлик қилса,

Ночорларни, оддий халқни у менсимаса,

Айтингчи, бу муттахам шайтон эмасми?

***

Ҳомила вақтида бола она қорнида,

Фаришталар билан суҳбат қиларкан.

Улар яхши инсон бўлишни ўргатар экан,

Аммо онанинг ақли, сўзи, ўзин тутиши,

Боланинг ким булишини ҳал қилар экан.

***

Ўрмонда йиғди Шер барча ҳайвонни,

Ва судралувчи, осмонга учувчиларни.

Деди, – Билинг, одам зотдан юқоридасиз,

Ўз турдошларингизни ўлдирмагайсиз.

***

Мансаб параст дўст ўз мансабига,

Бойбачча дўст булур ўз ахчасига.

Аммо дўст бўлмас улар халқига,

Садоқати ҳам бўлмас ўз Ватанига.

***

Паст наслдан келин қилсангиз,

Қолар ўғилсиз сизнинг бағрингиз,

Ака-ука, қариндошдан йироқ қилади,

Беш кунлик хаётингиз ғамли кечади.

***

Чин дўстингиз ота-онангиз,

Кегин ака-ука, опа синглингиз,

Яна сизга дўст оддий халқингиз,

Шулардан яхшилигни аямангиз.

***

Ўтирманг ҳаром луқмали дастурхонларга,

Шерик бўлманг уларнинг таомларига,

Ҳаром бойлик тўплаган бу кимсаларга,

Шериги бўлиб қолманг гуноҳларига.

***

Кўчада тош отар енгилтак бола,

Сув сепиб, гап ташлар ўтган – қайтганга,

Аттанг, аҳмок экан, -деди бир хола,

Айб унда эмас, -деди, – туққан онада.

***

Амалпарастдан узок тур,

Бир куни булғаб кетар.

Пулпарастдан йироқ юр,

Бир куни сотиб кетар.

***

Падаркушдан келин қилма у ланатланган,

Етти авлодинг бадбахт бўлади,

Падаркушдан куёв килма у қораланган,

Бу иллат аслида насл суради.

***

Массиқиш фаолиятни оҳири белгиси,

Қолади босар – тусарин билмай.

Массиқиб қолган инсон қайсики,

Куни тугаганини қолади сезмай.

***

Ҳайкалга тегма, ҳайкални бузма.

Ўзбек халқига бахиллик қилма,

Бу халқим тариҳи, сен унга тегма,

Асл инсонларга қўйлган улар,

Фожеали бўлган уни бузганлар.

***

Ярашмас, бир сўмлик инсонлик қилиб,

Юз сўмлик ўзига қадр сўраса,

Ярашмас, инсонларга ғазабли бўлиб,

Одамлардан ўзига мехрни кўтса.

***

Дуоси яхшиларни, она-отангни,

Кўкартиради сени умр боғингни.

Эзгулик меваси бўлиб умрингни,

Кўркам ва обод қилар ҳаётингни

***

Дунёни берасан ўғилларинга,

Топганим, -дейсан, -шуларникида,

Қадр, ҳурмат, иззат, мехр аслида,

Сенга нисбатан, кўпроқ қизингда.

***

Тангри назаридадир қилган ишларинг,

Халқ ҳам билар аслида сени кимлигинг,

Уринма беркитишга нопок ишларинг,

Унутма, оллоҳ сиртмоғи узунлигининг.

***

Нодон Ўзбекистонда аҳоли кўп дейди,

Минбардан туриб важ келтиради,

Қариб шу майдонда Японияда,

Юз ўттиз миллион одам яшайди.

Аҳоли кўп деб, гапиришмайди.

***

Билмоқчи бўлсанг дўстинг дўстлигин,

Қарз сўра, бир юмуш илтимос қилгин,

Шунда сенга нисбатан билгин кимлигин,

Арзиса, керак бўлса, жонингни бергин.

***

Асраб юрмасанг танинг соғлигин,

Кексайганда кўрасан кўп асоратин.

Кўп ейиш, ё кам ейиш бўлса одатинг,

Олтмишдан кегин билдирар ўз оқибатин.

***

Базилар юрар тақиб инсон ниқобин,

Диққат билан кузатиб турсанг,

Ниқобин ечади, очади юзин,

Шунда биласан унинг асли кимлигин.

***

Дейдилар, -бузуқи қариса беҳалпа бўлмиш,

Ўғри, муттаҳам, порахўр, -мулла бўлармиш,

Аслида бўларни барига йўл қуйиб берган,

Халқнинг ори – ғурури паймол бўлармиш.

***

Дўст демагин, юзинга кукка кўтариб,

Ортингдан сени ғийбатинг қилса,

Сени боринга кўз олайтириб,

Доим сендан бир фойдани кутса.

***

Дўстингни дўстлигин билиш истасанг,

Бошқа дўстларига дўстлигин билгин.

Кўнглининг уларга аслини билсанг,

Шундоқ сенга хам қилар дўстлигин.

***

Она доно бўлса,

Боласи ҳушфел булур,

Она нодон бўлса,

Авлоди бадфел булур.

***

Баъзи одамларнинг тили заҳарли,

Илонникидан ун карра кучли,

Улар заҳарлаб инсон қалбини,

Қилар юзта илон қилмаган ишни.

***

Дейдилар, -босиб тур битни оёғ остига,

Устига қўйсанг шу он чиқар бошинга,

Баъзи нусҳаларни ҳурматин қилсанг,

Дарҳол тутар ўзини сендан баландда.

***

Ёмон кўришади беш сўмлик молни,

Халқни алдаб ўн сўм сотганни.

Ёмон кўришади ниқобин тоқиб инсонни,

Иблис ишини қилиб юрганни.

***

Заҳар солмоқ эмиш касби илонниг…

Яхшиям яратиб тангри инсоннинг,

Бермади заҳарли унга тишларни.

Заҳарларди шунда бутун оламни.

***

Бир муттахам устоз ўрнини олиш ниятида,

Етмиш минг берди Ғайрат деганга,

Мен кўрдим инсонинг шунда пастлгин.

Устоз деди, – Тангридан баттарин кўргин.

***

Чўрига мансаб текса мабодо,

Ўзидан юқоридагини оёғин ўпиб,

Қўл остидагиларни доимо,

Оёк учи билан турар кўрсатиб.

***

Баъзилар билиб қилар пастлигин,

Яхшиларни тўкмоқ бўлар обруйин,

Қайдан билсин аҳмоқ ўз нодонлигин,

Пастликни тўлови кўп қимматлигин.

***

Инсоннинг пастлиги, порахўрлиги,

Аслида унинг наслида бўлғай,

Авлоди ким бўлса ҳам, бу такрорлангай.

Бу иллатдан уларни қабр тўхтатгай.

***

Али бобо, қирқ қароқчи, -қадимий эртак,

Ибн Хасан кунда ҳоким, тунда қароқчи.

Хеч қачон эскирмайдиган экан бу эртак,

Баъзи ҳоким тундан қўрқиб, кунда порачи.

***

Сохта мақтовларни душман қилади,

Дўст эса камчиликни тўлиқ очади,

Уларни топиб шунда бартараф қилса,

Ҳаёт чиройли, келажак ҳам тоза бўлади.

***

Бизнес дея, -виждон, имонни сотманг,

Мехр – оқибат, инсонни сотманг,

Пароканда қилманг қадриятларни,

Четлаб ҳам ўтманг қонун – қоидани.

***

Олийгоҳга пўл олиб бахо қўйилса,

Кимни тарбиялаяпти ўқитувчилар?

Ўзига ўхшаган порахурними?

Ёки ўз халқига душманларними.

***

Насафдан Кешга ўтказмоқ бўлдим ишимни,

Вилоят мудири хохламасди, мен кетишимни,

Бир соат суҳбат қилиб кундирдим уни,

Деди, – Унамадингиз, айтинг ўрнингизга сиз лойиғини.

Дедим, – Пора кўтариб келишади сўраб ўрнимни,

Сиз қуйинг, порасиз, ҳалққа мехр бериб ишлаб юрганни.

***

Қилиб ҳалққа вафо, ватанга садоқатни,

Пок ва халол инсонга беринг мансабни,

Мансабпарастга берсангиз олиб порани,

Харом қилурсиз атрофдаги тоза хаётни,

Бунинг гуноҳи катта, тўлови қимматли.

***

Паст инсонга қилма яхшилик,

Қадрингни оёқ остин қилади,

Бир кун келиб қилар душманлик,

Ё ғаниминг билан боғлайди дўстлик.

***

Зиёли, доно, одил бўлмасанг,

Раҳбар бўлиб нима қиласан?

Тоза оққан булоқни булғаб,

Сувга тушган ахлат каби сан.

***

Бир раҳбарча деди, – Кеча куни,

Жахилда сўкдим ходимларимни.

Аттанг! Э сени рахбар қилганни…

Катта хато қилган, сен оқибати!

Ахмоқ экан асли, сендир исботи.

***

Нега иблисчалар мансабни яхши кўради?

Чунки бойликни еғиши осон кечади,

Халқдан юқори туришга имкон беради.

Баъзи муттахамлар поралар бериб,

Туғри нотуғри ишларини йўлга солади,

Бир амалпарастни асли, шулар боқади.

***

Ўғрига мансаб текса мабодо,

Виждон ва иймонни бегона қилиб,

Давлатдан ва халқдан роса ўмариб,

Барака топай, – дея, турар тиржайиб.

***

Аслида маданият, мехр – оқибат, илм, тамаддун,

Ўрта шарқда минг йиллаб юқори бўлган,

Ўзлигидан кечиб айримлар бугун,

Европа кетидан эргашиб кетган.

***

Қанча зарар килди табиатга инсон дегани,

Яхшиям ҳайвонлар ҳам қилмас бу ишни.

Ер кутараолмасди бунча хўрликни,

Йўқ қиларди устидаги бундай ҳаётни.

***

Қизиқ бўлдику бу аслида дунё,

Ҳар қайси бойвачча пули кўпайса,

Клиника очади, мақсади битта,

Бемордан пул юлиб бойлик орттирса.

***

Ҳусусийга боради, врач олдига,

Атиги шикояти бош оғриғига,

Врач башарасини кўришга юз минг тўлайди,

Бефойда текширишга яна уч юз сарфлайди,

Асло соғлигига фойда кўрмайди.

***

Табиблар неча минг йиллар,

Халқни бепул даволаганлар,

Бугунги кунда етганда булар,

Ҳастадан юлиб бойлик йиғарлар.

***

Нодонга гапирма доно сўзингни,

У тангридан олган бу жазосини,

Кўрганмисиз доно сўзлардан,

Эшакни от каби кишнаганини.

***

Порахўрлик ҳам, асли касаллик,

Жуда тез кучли юқумли,

Виждонсизлар унга чалинар,

Ва ишонинг, у насл сурар.

***

Дейдилар, – Давр тегди чўрига,

Ур отангни гўрига.

Қолмас ўрин ориятга, инсофга,

Диёнатга, адолатга, виждонга.

Утирса ҳам адолатни кўрсига,

У мойил қолади порахўрликка,

Пулга тўймасликка, юлғичликка,

Ва тайёрлиги хар ҳил пастликка.

***

Базилар ор – номусни сотиб мансаб олади,

Мансабпараст дейдилар бундай инсонни.

Огоҳ бўлинг, улар асли сотқин бўлади,

Сотади дўстни, халкни, азиз Ватанни.

***

Ахмоққа мансаб текса мободо,

Донолар ўзини олиб қочади,

Девона тутиб баъзилар аммо,

Унга югурдоғлик қилиб қолади.

***

Китоб ўқисанг чархлайди онгни,

Ўргатади соф, бадий ўзбек тилини,

Поклайди орни, виждон – иймонни,

Билиминга қўшар яна билимни.

***

Китоб билан дўстлашган одам,

Булар бир умр маданиятли,

Халқ олдида у мъарифатли,

Суҳбат қилар жуда чиройли.

***

Болага ўқитсак ҳадисни, қобусномани,

Буюк Ибн-Синонинг тиб қонунларини,

Оила дарсликларига киритсак уларни,

Қўшардик халқ камолига яна камолни.

***

Даврага кўрсатдим қобусномани.

Бири очиб кўриб нарига сурди,

Бири олиб, яна ўқийман деди,

Қайси кимлигин билдим уларни.

***

Умр туш каби ўтиб кетганда,

Абадиятга ўтиш вақти келганда,

Билмайсан не у, не кутар унда,

Сўрардик, у ёқдан бири қайтганда.

***

Амир Олимхон, халқ рисқини қийиб,

Париж клубига қўйди олтинни йиғиб,

Халқ равнақига сарф қилса эди ишлатиб,

Давлат турган буларди, барқарор бўлиб.

Унга ишонган халққа сотқинлик қилиб,

Ватанидан ҳам кочмасди хоинлик қилиб.

***

Одамга чоғ козма, сўкма, кўнглин оғритма,

Бумерангдай отилар ўша одам томонга,

Аммо унда гунох бўлмай, ўзингда бўлса,

Қайтиб келиб кучли урар сенинг ўзинга.

***

Халқ олдида пулим кўп деб кеккааясан,

Уч сўм олиб, ун сўм сотиб элдан юласан.

Сени бойитган халққа бош эгувчисан.

Унутма! Аслида бир олиб – сотарсан.

Бир умр ўзинг учун яшаб келгансан,

***

Садақа радди бало, – дейди халқимиз,

Гадога садақа бериб, таскин топамиз,

Савдогарга уч карра ўстига тулаб,

Шунда ҳам, – радди бало, – дея қўямиз.

***

Гадо садақани олиб, балони ютар ўзига,

Шунда сўлийди у, қаранг кўзига,

Олиб – сотарничи, қаранг юзига,

Пулингизни шилиб, қувонганига.

***

Ҳар йили дунёда очликдан,

Бир миллион одам ўларкан,

Аммо меъёридан ортиқ егандан,

Ўн миллиондан кўпроқ кетаркан.

***

Тўй қилиб, минг кишига сен ош берасан,

Бу сенининг ниятинг ва ҳимматингдир,

Аммо бир бурда нонни исроф қиласан,

Шунда савоб эмас катта гуноҳ қиласан.

***

Қиз, уғилни тўй қилиб базм қиласан,

Кўриб қўйинг, – дея исроф қиласан,

Ўзингни ҳам, фарзандларни ҳам,

Катта гуноҳга сен қолдирасан.

Кейин хаётдан зарба олганда,

Не учун? – Дея ҳайрон бўласан.

***

Ҳатим-Куръон қиласан ўтганларинга,

Шунда фаришталар уни етказар экан,

Аммо, нопок ишлар сен қилганингда,

Фаришталар дуони ўтказмас экан.

Аждодларинг рухлари қийналар экан.

***

Оз ичсанг майни, бутун тананг ҳузур қилади,

Вазнинг оғирлигига икки грамдан тўғри келади,

Унутма, оширсанг бундан, тананг азобланади,

Жигаринга, миянга, илигинга, зарар қилади.

Юз йиллик умрингни етмишга қисқартиради.

***

Сизга жон ато этган, борлигин берган,

Ота – онангизга меҳрибон бўлинг.

Кеча – кундуз улардан хабардор бўлинг,

Дунёда энг қимматли улар, эҳтиёт қилинг.

***

Етмиш йил бегуноҳ инсон қидирдим,

Ким жанати, ким дўзаҳи – солиштиргандим,

Дўзаҳ жуда кенг деб хулоса қилдим,

Жаннат жуда тор, анча бўш деб тушундим.

***

Паст инсонга мансаб текса мабода,

Ҳаммани сотиб олмоқ булади.

Бор сотилган хоким, қозилар,

Ҳаётни аслида шулар бузади.

***

Настоящая любовь приходит лишь раз,

Чистая, скромная, светлая для вас.

Не теряйте её, бог повторно не даст,

И это святое не для каждого из нас.

***

Свята любовь, это когда-то поймёшь,

Потеряв, ты её и без неё проживёшь.

Но годами мудрее в жизни ты станешь,

Ценность и святость любви ты поймёшь.

***

Бог сотворил природу и Адама тоже,

Но откуда же взялись черти? Боже!

Бога творений с Адамом стало меньше,

Чертей творений день за днём всё больше.

***

О, сколько подлости и коварства в мире,

Преподносят враги и завистники твои,

А сколько идущие рядом по жизни,

Творят низость и людишки свои.

***

Пробежал чёрный кот впереди,

И глупец проклинает кота,

«Остановись, -говорит кот, – не иди,»

От несчастья себя и своих сбереги.

***

У старца спросил, – Как день счастливо прожить?

Ответил, – день провести с мудрецом.

А как всю жизнь счастливо прожить?

Ответил, -по соседству жить с мудрецом.

***

Свято место пусто, говорят не бывает,

Сидит на этом месте какой-то такой,

Народу дотошно пока он управляет,

Но знают, заменит его опять же сякой.

***

О, великий Хаям, более тысячу лет,

Живёшь живее всех на земле,

Миллиарды людей столько – же лет,

Общаются с тобой через твои рубаи.

***

Есть у русского народа пословица, – Выбери коня задорностью молодца,

А жену выберай мудростью старца.

***

Мудрец индус спросил Сескандера,-

Так звали в Индии царя Искандера.

В чём отличие людей от дикого зверя?

Отличаются умом,-ответ был царя.

Мудрец сказал,– А разница в том,

Что дикие звери, зверьинным умом,

Не выберут идиота своим Важаком.

Как тебя македонцы избрали царём.

***

Верность и преданность дорогие в цене,

Не смогут их дать дешёвые люди тебе,

При выбере супруги и по жизни друзей,

Знай дешёвых, не приближай их к себе.

***

Пей с благочестливым изредка вино,

И оддушиной тебе будет в меру оно.

Два грамма на килограм веса твоего,

Будет лечебным для души твоей вино.

***

Мулла нам сказал,– Харам, не пей вина,

И музыку не слушай, нам не разрешено.

О мудрейший мулла в чём же их вина?

За что грешны музыка да сладкое вино?

***

Не пей вина с кем попало и где придётса,

Завтра об этом расказать кому найдётса.

Если рядом дешёвый дружочек окажется.

Ненароком в интернет каналах окажешся.

***

Если бы испытал райское наслаждения от вина,

Да в любовном блаженстве с усладостью души.

Снял бы мулла чалму свою и налил туда вина,

И понял бы, что рай на дне кувшина от вина.

***

Не называй харамом безвинное вино,

Не воровало, не лгало, взяток не брало,

Никого не оскорбляло, чужого не брало,

Кто выпьет, выводило его истину в лицо.

***

Бог создал всё и ростение для вина,

Винограда гроздь на ветке его ствола,

О мулла ты что, умнее бога моего,

Харам,– сказал на безгрешное вино.

***

С женщиной женственной, умной, скромной и чистой,

Жизнь будет райской, спокойной, благадатной, красивой.

Из грозди винограда сочной, полной, яркой,вишнёвой.

Вино будет приятной, вкусной, благородной, лечебной.

***

Лизоблюдов продажных не считай за людей.

В семидесяти тысочной жизни истории людей,

Целуя ноги жаждущих богатсва и власти людей,

Ложкой дёгтя в бочке мёда были в жизни людей.

***

Мудрец по жизни сказал справедливость,

Авторитет человека уничтожет шутливость,

Может друга твоего сделать тебе чужаком,

А чужак может стать тебе на веки врагом.

***

Блогородного человека выберайте всегда,

Он знает долг и честь свой везде и всегда.

Бойтесь низкого, не ставте никуда никогда,

Он знает только выгоду себе везде и всегда.

***

Яхши ишларда доим ёлғиз бўласан,

Адолат учун курашда якка қоласан,

Ҳақиқатни излаганда ёлғизланасан,

Яқин одамларингни шунда биласан.

***

Лочинлар самода доим ёлғиз ўчди,

Қуйлар яйловда туда бўлиб юради,

Аҳмоқлар даврасида ўтказган вақтдан,

Ёлғизлик чиройлик, бундай зулматдан.

***

Кўрганмисиз ҳаётда нопок одамни,

Пулпараст, мансабпараст, порахўрларни,

Етти авлодидан чиққан яхши одамни?

Халқ мехрига, ҳурматига лойиқ бўлганни?

***

Тоза авлодни шунда биласан,

Халққа бўлган ҳурмати, садоқатидан,

Одамларга муносабати, муомиласидан,

Камтарлиги, тозалиги, донолигидан,

Ўзини эмас, халқни ўйлаганидан.

***

Инсонни кўнглини оғритадиган,

Ҳечқачон айтма ноҳўш хабарни,

Айтсанг турки совуқ одам бўласан,

Худога хам, шунда ёқмай қоласан.

***

Эй чет элга қочган собиқ Ватандош,

Узоқдан чалғитма меҳнаткаш халқни,

Садоқатинг бўлса бўлгин елкадош,

Келиб кўтар юрт ва халқ обруйини.

***

Нопокларни ҳам хизматин қилдим,

Улардан ўзимни йироқроқ тутдим,

Халқимга улардан дўстлик кўрмадим,

Ўз йўлида улар, соғ бўлсин дедим.

*

Мансабда халқини рисқини қийган,

Одамлар хақкини юлиб ўрганган,

Инсонлар орасига низолар солган,

Аслида муттаҳамлар бўлар наслидан.

***

Мансаблигида бойлик орттирган,

Порахўрлик билан ҳаёт кечирган,

Халқидан юлиб давлатли бўлган,

Асли муттаҳамлар булар наслидан.

***

Кирмоний деганлар, – Бўлган замонлар,

Бир милатни синдирмоқчи агар бўлсалар,

Саводни йўқ қилмоқда ўзга ёзув тутганлар,

Ишини ҳам халқ қўлидан олиб қуйганлар.

***

Қаровсиз мазорат, ташландиқ қабр,

Аждодларга бўлган шумиди қадр?

Халқдаги одамийлик ҳамда тафаккур,

Қабристон ҳолатидан намоён бўлур.

***

Ҳеч кимга жонини фидо қилмаган,

Мансабдорга, бойга таъзим қилишар,

Деҳкон қолур нарида халқини боқкан,

Ҳом сут эмган банда, – деб шуни айтишар.

***

Бири бутун умрида қилар ёмонлик,

Бири ҳаётда хеч кимга қилмас яхшилик,

Бири қилса ҳам, бўлар миннатлик,

Бири эса кибрда, турқи манманлик,

Буларнинг ҳаммаси насилга боғлиқ,

Улардан узоқ юр, кўрмагин ғамлик.

***

Тоза сақлайди инсон наслини,

Нопок амалпараст ва пулпарастларни,

Наслидан қилмайди келин куёвни,

Жавобгарку олдида у етти авлодни.

***

АтТермизий Пайғамбар с а в. сўзпн айтдилар,

Нопокларга тегса барча амаллар,

Қай замонда бой бўлсалар ҳасислар,

Эрлар ишин гар қилсалар аёллар,

Ва эрлар аёлни ишини қилсалар,

Хаёт расволиги шудир деганлар.

***

Дунёда неча минг йиллар яшар бир шиор,

Давлатни босиб олганни суд қилмайдилар.

Токи инсоният онгида бу хулоса бор,

Оламда адолат қозониши кўп амри маҳол.

***

Ҳар яхши одамни қадрига етинг,

Яқинларингизга меҳрда бўлинг,

Вақт ўтиб бир кун излаб уларни,

Тополмайсиз бериб ярим умрни.

***

Паст насилдан асло уйланма,

Асаб қилиб, урушиб сўксанг,

Югуриб келади ахмоқ онаси,

Айбдор қилади хатто хақ бўлсанг.

Шунда сен кўп хафа бўласан,

Ажалингдан анча олдин ўласан.

***

Бир инсон масжидга кирди,

Пок инсонни излаб топмади,

Алам қилди, чиқиб йиғлади,

Шунда юқоридан тангри сўзлади, -

“Мен ҳам кирмадим кўриб уларни”.

***

Бир давлатга аста кириб келди шайтонлар,

Одамлари фирибга, порага моил нопоклар.

Иблислар хурсанд, роса чапак чалдилар,

“Булар қондошимиз, яхши малай бўларлар,

Асли дузахий юрт бизга макон”– деганлар.

***

Покиза давлатга борган шайтонлар,

Кўрдилар бу ерда яшар тоза одамлар,

Секин писиб бу заминдан кайтдилар,

Дея,“-Жаннатда бизга макон бермаслар”.

***

Қилиғинг тангрига ё бандага ёқмаганига,

Тўсатдан ҳаётдан бир кун зарба оласан,

Не учун? – дея шунда сен ҳайрон бўласан,

Ўтмишингни варақласанг жавоб топасан.

***

Бир давлатни азиз халқи кўп эзилганди,

Тўғри ҳаёт излаб дунёга тарқаб кетганди,

Амалдори порахўрликка ботиб кетганди,

Подшоси эса авлоди ила ўғри бўлганди.