Читать книгу: «Абылай хан. Сабалақ», страница 5

 
Айтады бір жауапты толғап енді:
Үш түрлі ақыл айтамын бата беріп,
Батырлар ұғып отыр бəрің теңді.
 
 
Əуелі – өкін, ісіңді қылып алып,
Жұмыс бітпес, ойлансаң ойға салып.
Екінші: елің биле еңбекпенен,
Еріншек боп жүрмесін халқың налып.
 
 
Үшінші: ала қылмай əділет қыл,
Шаршаған, шалдыққанның күй-жайын біл.
Қой үстіне бозторғай жұмыртқалап,
Қазақ дəурен сүріпті бір талай жыл.
 
 
Абылай дəл осының қылды бəрін,
Менің де естігенім ұзын сарын.
Қазақтың ұлы ханы – кенже ханы,
Ала қылмай билеген əммəлəрін
 
 
Жасында хан Абылай өстіп өскен,
Елге еңбек қылғанмен уақыты кешкен.
Өмірі қарауылмен кешілуде,
Жан емес, тыныш ұйықтап, белін кешкен.
 
 
Түйіндеп сөйлей-тұғын сөзді қысқа,
Күн өткізіп жүрген жоқ бекер босқа,
Рақаттанып көңілі тұрушы еді,
Үстемшілік болса егер бір соғыста.
 
 
Ашуланса тыныштық ұйқы көрмей,
Сұрғылт тартып көз қызыл түк үндемей.
Бар жаманы Абылайдың осы-ақ еді,
Дұшпанын кетпеуші еді, сірə, өлтірмей.
 
 
Тұқымы арғы тегі Жүдəлінің,
Əр жерде қанын төккен күнəлінің.
Кешегі патша болған хан Абылай,
Баласы еді жер ауған Уəлінің.
 
 
Абылай жетімдікпен түйе жайған,
Мекені Қарауыл мен Атығайдан.
Орта жүзді орыс кеп алғаннан соң,
Қонысы Атығайдан біраз тайған.
 
 
Сол күнде ат үстінде ер азамат,
Батырлар сауыт киген неше қабат.
Абылай ер болғанымен надан емес,
Сапарда жүрсе-дағы қылған тағат.
 
 
Дін соқпақтың туралығы болса-дағы,
Қазаққа ең əуелі ақыл қажет.
Қазақтың қамқор болып басын құрап,
Дүкен салып орнатқан ел салтанат
Абылай хан боп тұрған замандарда,
Кем-кетік нашарлар көп тапқан мұрат.
 
 
Жолдас еді Бəйжігіт ер Қабанбай,
Тағы да Қанжығалы қарт Бөгенбай.
Біреуі Бəсентиін Малайсары,
Төртінші қара Керей би Боранбай.
 
 
Керейден жолдас қылды Жəнібекті,
Шетінен осалы жоқ бəрі мықты.
Ол қолда күші басым еш адам жоқ,
Тас жүрек бота қара Тыныбектен.
 
 
Не қылса тұрады екен ханға қарап,
Аң аулап кетеді екен тарап-тарап.
Шанышқылы Бердіқожа тағы да бар,
Қалмаған хан артынан көкжал Барақ.
 
 
Ғаламнан Абылайды асырыпты,
Ойына алмайды екен асылықты.
Жасап тұрған жауына қарсы шауып,
Қалмақтың талай шебін қашырыпты.
 
 
Қалмаққа не қылса да тыным бермей,
Қуалап Алатаудан асырыпты.
Бетіне ешбір пенде шыдамаған,
Алмаса да Мағұрыппен Мəшұрықты.
 
 
Абылай тұлпар мініп, ту ұстаған,
Көңілі шапқан жауға суыспаған.
Тұғырдан тоғыз түлек ақсұңқардай,
Тоятқа айдын көлден қу ұстаған.
 
 
Болмайды біткен тағдыр ешбір қилап,
Ел үшін еңбек еткен өзін қинап.
Жылында мың жеті жүз жетпіс жеті,
Үйсінге барған екен жолаушылап.
 
 
Сол елден қайтып еді науқастанып,
Шошиды науқасының түрін танып.
Өлерін ыңқ еткеннен білсе-дағы,
Ешкімге сыр бермейді қайраттанып.
 
 
Қоштасты тұс-тұсынан, анау-мынау,
Жұрт айтады əншейін тиген тымау.
Науқастанып жатыр деп естіген соң,
Келіпті қоштасам деп Бұқар жырау.
 
 
Жұрт айтты, жатыр дейді тұмауменен,