Читать книгу: «Պաղտասար աղբար», страница 3

ԱՐԱՐՔ ԵՐԿՐՈՐԴ

(Թատրոնը կներկայե միևնույն սրահն: Աջ կողմը սեղան մը` կանաչ ասվիով ծածկված ու պզտիկ զանգակ մը, կաղամար, թուղթ և գրիչ դրված են սեղանին վրա):

ՏԵՍԻԼ Ա

ՊԱՂՏԱՍԱՐ, հետո ՕԳՍԵՆ

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Կինս անհավատարիմ գտնված է յուր պաշտոնին մեջ.

յուր անհավատարմությունն հաստատված է, հետևաբար և բնականաբար հարկ է, որ բաժանվինք իրարմե և ըստ օրինի արտոնեք զիս ուրիշ կին մը առնելու: Կինս անհավատարիմ գտնված է յուր պաշտոնին մեջ. յուր անհավատարմությունն հաստատված է, հետևաբար և բնականաբար հարկ է, որ բաժանվինք իրարմե և ըստ օրինի արտոնեք զիս ուրիշ կին մը առնելու: Կինս անհավատարիմ գտնված է յուր պաշտոնին մեջ. յուր անհավատարմությունն հաստատված է, հետևաբար և բնականաբար հարկ է, որ բաժանվինք իրարմե և ըստ օրինի արտոնեք զիս ուրիշ կին մը առնելու: Ահա Դատաստանական խորհրդո առջև իմ ընելիք խոսքերս, ոչ բառ մը ավելի, ոչ բառ մը պակաս, այսինքն` կինս անհավատարիմ գտնված է յուր պաշտոնին մեջ. յուր անհավատարմությունն հաստատված է, հետևաբար և բնականաբար հարկ է, որ բաժանվինք իրարմե և ըստ օրինի…

ՕԳՍԵՆ – (Մտնելով) Դատաստանական խորհրդո անդամներն տեսա, դեպի հոս կառաջանան, դասդ աղեկ սորվեցա՞ր:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Ջուրի պես. կինս անհավատարիմ գտնված է…

ՕԳՍԵՆ – Լավ: Խրատներուս համաձայն շարժվելու ես:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Այո:

ՕԳՍԵՆ – Մազ մը խոտորելու չէ այն ճամփեն, զոր ցույց տվի:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Ոչ:

ՕԳՍԵՆ – Այս եղանակով միայն կրնանք հաջողիլ:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Հարկավ:

ՕԳՍԵՆ – Եթե ուրիշ ընթացք մը բռնես, դատդ կկորուսես:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Անտարակույս:

ՕԳՍԵՆ – Դատավորներն կրնան քեզի պատ ի պատ հարցումներ ուղղել զքեզ ծուղակի մեջ ձգելու համար, դուն անոնց հարցումներուն պիտի պատասխանես այն խոսքերով միայն, զորս սորվեցուցի քեզ:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Այո: Կինս անհավատարիմ գտնված է յուր պաշտոնին մեջ. յուր անհավատարմությունն հաստատված է, հետևաբար և բնականաբար հարկ է, որ բաժանվինք իրարմե և ըստ օրինի արտոնեք զիս ուրիշ կին մը առնելու:

ՕԳՍԵՆ – Կեցցես:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Շատ պատիվ պիտի ընեմ իրենց, որպեսզի դատս աղեկ քննեն: Խահվե, գինի, անուշ, օղի, օշարակ…

ՕԳՍԵՆ – Կարծեմ կուգան… եկան…

ՏԵՍԻԼ Բ

ՆՈՒՅՆՔ և ՓԱՅԼԱԿ, ԵՐԿԱԹ, ՍՈՒՐ (Դռան առջև)

ՓԱՅԼԱԿ – (Առ Երկաթ) Մտեք, կաղաչեմ:

ԵՐԿԱԹ – (Առ Սուր) Կխնդրեմ, անցեք:

ՍՈՒՐ – (Առ Փայլակ) Առաջ դուք մտեք:

ՓԱՅԼԱԿ – Ինձի չվայլեր ձեզմե առաջ մտնել:

ԵՐԿԱԹ – (Առ Փայլակ) Պատշաճից օրենքը կպահանջե, որ ամենեն ետքը ես մտնեմ:

ՍՈՒՐ – (Առ Երկաթ) Բնավ երբեք, չենք ընդունիր:

ՓԱՅԼԱԿ – (Առ Սուր) Դուք մտեք ուրեմն նախ և առաջ:

ՍՈՒՐ – (Առ Փայլակ) Չեմ ընդունիր, դուք ինձմե նախապատիվ եք:

ՓԱՅԼԱԿ – (Առ Սուր) Ձեր ազնվությունն է որ այսպես կարծել կուտա ձեզ:

ՍՈՒՐ – (Առ Փայլակ) Ձեր ազնիվ զգացումներեն են, որ այդպես խորհիլ կուտա ձեզ:

ՓԱՅԼԱԿ – (Առ Սուր) Ձեր առ իս ունեցած համակրությունն է, որ այնպես խոսիլ կուտա ձեզ:

ՍՈՒՐ – (Առ Փայլակ) Ձեր զգացմանց փափկությունն է, որ…

ԵՐԿԱԹ – (Առ Սուր) Ժամանակ չանցունենք, մտեք, կաղաչեմ:

ՍՈՒՐ – (Առ Երկաթ) Դուք մտեք:

ԵՐԿԱԹ – Ոչ, թող տեր Սուրը մտնե:

ՍՈՒՐ – Ոչ, թող տեր Փայլակը մտնե:

ՓԱՅԼԱԿ – Ոչ, ես կարգս գիտեմ

ՍՈՒՐ – Երեքնիս մեկեն մտնենք, օն (Երեքնին մեկեն կմտնեն և սեղանին առջև կուգան):

ՓԱՅԼԱԿ – Նստելու համար ալ ժամանակ չանցունենք, կաղաչեմ: (Կնստին):

ՍՈՒՐ – (Առ Օգսեն) Կարծեմ հայտարարվեցավ ձեզ, թե ամուսնական դատերու մեջ փոխանորդություն չընդունվիր:

ՕԳՍԵՆ – Այո, պիտի մեկնիմ: (Կմեկնի, բարևելով Դատաստանական խորհրդո անդամները):

ՍՈՒՐ – Նախնական գործողություններ ունինք կատարելու, կրնաք դուրսը սպասել քիչ մը և ներս մտնել, երբ զանգակին ձայնը լսեք: (Բաղդասար գլուխը ծռելով կմեկնի):

ԵՐԿԱԹ – (Առ Սուր) Դուք չըսիք ձեր կարծիքը:

ՍՈՒՐ – Ոչ, որովհետև վիճաբանությունն ընդմիջելու ստիպվեցանք:

ԵՐԿԱԹ – Ասանկ խնդրոց մեջ նախապաշարումներու շատ կարևորություն տալու չէ:

ՓԱՅԼԱԿ – Այնուամենայնիվ այլոց վկայությանց հենլով վճիռ ալ արձակելու չէ:

ԵՐԿԱԹ – Ես կուսակցական ոգվով չեմ շարժիր:

ՓԱՅԼԱԿ – Ոչ ալ ես:

ԵՐԿԱԹ – Խնդիրն սկզբունքի տեսակետով քննելով բարկանալու իրավունք չունիք ինձի դեմ:

ՓԱՅԼԱԿ – Սակայն դուք այնպիսի ակնարկություններ ըրիք, որ արժանապատվություն վիրավորելու բնություն ունեին, հասկցնել կուզեիք ինձ, թե կույրզկուրայն կպաշտպանեմ այն կողմը:

ԵՐԿԱԹ – Ամենևին շատ սխալ ըմբռնած եք իմ խոսքերուս իմաստը: Ես ըսի պարզապես, թե ճերմակ գինին խնձորով կխմվի, մինչդեռ սևը դեղձով ավելի ախորժելի է քմաց:

ՓԱՅԼԱԿ – Եվ ավելցուցիք, թե սև գինիով խնձոր ուտողներն ճաշակե զուրկ են:

ՍՈՒՐ – Ըստ իս, ճաշակի խնդրոց մեջ ճշմարտությունն միշտ ծակամուտ կպահվտի, հետևաբար երկու կողմն ալ կրնա իրավունք ունենալ:

ՓԱՅԼԱԿ – Իրավունք ունեի ուրեմն երբ կպոռայի, թե ճաշակի խնդրոց մեջ վճիռ արձակելն տղայություն է:

ԵՐԿԱԹ – Ոչ, ես կպնդեմ միշտ, թե դեղձով ճերմակ գինի չի խմվիր:

ՓԱՅԼԱԿ – Ես ալ չեմ դադրիր պոռալե, թե խնձորով ճերմակ գինի խմելու տրամադիր ոչ քիմք ունիմ, ոչ ստամոքս…

ԵՐԿԱԹ – Իրավունք ունիք, և ես ալ կջանայի զձեզ համոզելու,թե ըստ ձեր քմաց ուրիշին քիմքը դատելու իշխանություն չունեիք:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – (Դռան առջև) Կարծեմ զանգակի ձայն մը…

ՍՈՒՐ – Ոչ, նախնական գործողություններն չավարտեցան տակավին: (Պաղտասար կմեկնի):

ՓԱՅԼԱԿ – Ոչ ալ պարտավոր էի իմ քիմքս ձեր քմաց համաձայնեցնել:

ԵՐԿԱԹ – Անտարակույս, որչափ քիմք` այնչափ գինի:

ՓԱՅԼԱԿ – Որչափ խնձոր` այնչափ քիմք:

ԵՐԿԱԹ – Բայց մեծամասնությո՞ւնը…

ՓԱՅԼԱԿ – Մեծամասնությունն իմ քովս է:

ԵՐԿԱԹ – Ոչ:

ՓԱՅԼԱԿ – Այո:

ՍՈՒՐ – Կաղաչեմ փակեցեք այս խնդիրն:

ԵՐԿԱԹ – Ո՞ւր լսված է, եղբայր, ճերմակ գինիով դեղձ ուտել:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – (Դռան առջև) Մտնե՞նք:

ՓԱՅԼԱԿ – (Ոտքի ելնելով): Ինչո՞ւ կաճապարեք, ազգը մեզի ամսական չտար ձեր գործերը կարգադրելու համար. մենք ազգասիրաբար, անձնվիրաբար հանձն առած ենք հոս գալու և ձեր խնդիրը քննելու: Մենք գործի տեր մարդիկ ենք, մենք զավակներ ունինք, որոնց ապրուստ և հագուստ հոգալու պարտավոր ենք, և այսօր մեր գործերն երեսի վրա թողելով եկած ենք հոս ձեր ամուսնական խնդիրը քննելու, մենք ձեր ծառան չենք, հասկացա՞ք, մենք ձեր գերին չենք, հասկացա՞ք, մենք ձեր ստրուկը չենք, հասկացա՞ք, դուք պարտավոր եք մեզի երախտագետ ըլլալ, սակայն մենք ձեր երախտագիտությունն ալ չենք ուզեր, այլ կփափաքինք միայն, որ ազատ թողուք զմեզ գործելու,համբերեցեք ուրեմն, որ լմնցնենք ատենական գործողություններն և ներս կանչենք զձեզ: (Պաղտասար կմեկնի): Ես ճերմակ գինի կխմեմ, եղբայր, օրենքը կդատապարտե՞ ճերմակ գինի խմողները:

ԵՐԿԱԹ – Ինչո՞ւ դատապարտե, սիրելիս:

ՓԱՅԼԱԿ – Ի՞նչ կուզես, ուրեմն:

ՍՈՒՐ – Վերջացուցեք: Ատյանը բացված է: (Գրպանեն թուղթեր հանելով): Մեր գրասեղանի վրա երեք թուղթ կա: Առաջինն տեր Կիպարի կողմե տրված է: Այս թուղթով տեր Կիպարը կբողոքե տեր Պաղտասարի կողմեն հերյուրված զրպարտության մը դեմ և պատիվ կպահանջե. տեր Կիպար ամբաստանված է եղեր տեր Պաղտասարի կնոջ սիրեկանն ըլլալու հանցանոք: Երկրորդն ստորագրված է տիկին Անույշեն, որ չկրնալով հանդուրժել էրկան կողմե հաճախ տեղի ունեցող գանակոծությանց և հայտնելով միանգամայն, թե վերջին գանակոծությամբ յուր թևն կոտրած է` կխնդրե, որ էրիկն երաշխավորության ներքև դրվի, երաշխավորություն մը, որ ապահովե տիկինն, թե չպիտի սպանվի էրիկեն: Երրորդն է տեր Պաղտասարին, որ յուր կնոջ անբարոյականության մեջ գտնվիլն հայտնելով, կուզե, որ արձակե զայն և ուրիշ կին մը առնու: Ըստ իս, առաջնություն տալու է տիկին Անույշի խնդրագրույն, որ թեև երկրորդ է թվականի կարգավ, այլ առաջինն է ստիպողական կարգավ, ըստ որում մահու և կենաց խնդիր է: (Սողոմե անուշ կբերե):

ԵՐԿԱԹ – Այո, շատ աղեկ ամփոփեցիք խնդիրները:

ՓԱՅԼԱԿ – Ամփոփում մը, որ ամեն ինչ մանրամասնորեն կպատմե, համառոտ ընդարձակություն մը…

ՍՈՒՐ – (Զանգակը հնչեցնելով) Տեր Պաղտասար և տիկին Անույշ ներս գան:

ՏԵՍԻԼ Գ

ՆՈՒՅՆՔ և ՊԱՂՏԱՍԱՐ, ԱՆՈՒՅՇ (Ձախ թևը կապած)

ՍՈՒՐ – Նստեցեք: Տեր Պաղտասար, հանձնաժողովո անդամներս, որ անդամ ենք նաև Դատաստանական խորհրդո, կփափաքինք լսել ձեր արդարացուցիչ փաստերն այն ընթացից մասին, որով վարված եք ձեր կնոջ հետ, ընթացք մը, որ գլխովին հակառակ է դարուս ոգուն, ընթացք մը, որ երբեք չկրնար արդարանալ քաղաքակիրթ աշխարհին առջև, ընթացք մը, որ կդատապարտվի ամեն կարգի խիղճերե, վերջապես ընթացք մը, որ ամենուն ահ ու սարսափ կազդե: Ի՞նչ պիտի պատասխանեք տեր Պաղտասար:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Կինս անհավատարիմ գտնված է…

ՍՈՒՐ – Լռե: (Սողոմե օշարակ կբերե):

ՓԱՅԼԱԿ – Լեզուդ քեզի քաշե:

ԵՐԿԱԹ – Խորհրդարանական լեզվով խոսե:

ՍՈՒՐ – Ի՞նչ հարկ ստիպեց զքեզ ծեծել զինքն և թևը կոտրել:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Յուր անհավատարարմությունը հաստատված է:

ՍՈՒՐ – Խնդրեմ դուրս կելնեք:

ԵՐԿԱԹ – Խնդրեմ մի շեղիր:

ՓԱՅԼԱԿ – Խնդրեմ մի խոտորիր:

ՍՈՒՐ – Եվ միմիայն քեզի ուղղված հարցումներուն պատասխան տուր:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Հետևաբար և բնականաբար հարկ է, որ բաժանվինք իրարմե և ըստ օրինի արտոնեք զիս ուրիշ կին մը առնելու:

ԱՆՈՒՅՇ – Մեծապատիվ Տիարք, ես կներեմ իրեն, միայն կխնդրեմ, որ երաշխավորություն մը տա ապագային մեջ այսպիսի ընթացքի մը մեջ չգտնվելու համար:

ՍՈՒՐ – Ինչ վեհանձնություն:

ԵՐԿԱԹ – Զգացման ինչ փափկություն

ՓԱՅԼԱԿ – Ինչ հեզություն:

ՍՈՒՐ – Եվ ասանկ ընտիր կիներն բարբարոսներու ձեռք կմնան ընդհանրապես: Վահ, տեր Պաղտասար, վահ, որ ասանկ կին մը ունիս և երջանկությունդ չես զգար:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – (Մեկուսի) Եթե չճաթիմ, աղեկ:

ՍՈՒՐ – Այս վայրկյանես աշխատե երաշխավոր մը գտնել, եթե ոչ այս տունը մտնելու չես:

ԵՐԿԱԹ – Այո:

ՓԱՅԼԱԿ – Իմ կարծիքս ալ աս է:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Կինս անհավատարիմ գտնված է յուր պաշտոնին մեջ:

ՍՈՒՐ – Քեզի քանի-քանի անգամ ըսվեցավ, որ անձնականության չդարձնես խնդիրն:

ԵՐԿԱԹ – Ի կարգ հրավիրեցեք զինքն:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Յուր անհավատարմությունն հաստատված է:

ՓԱՅԼԱԿ – Խնդրեն դուրս խոսելն արգիլյալ է:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Հետևաբար…

ՍՈՒՐ – Մի խոսիր:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Եվ բնականաբար…

ՍՈՒՐ – Խոսք չունիս:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Հարկ է, որ բաժանվինք իրարմե…

ՍՈՒՐ – Խիստ միջոցներ ձեռք առնելու պիտի ստիպվիմ:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Եվ ըստ օրինի արտոնեք զիս…

ՍՈՒՐ – (Զանգակն ուժգին հնչեցնելով) Լռե…

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Ուրիշ կին մը առնելու… կինս անհավատարիմ…

ՍՈՒՐ – Քանի մը վայրկյան դադար (Անդամք սենյակը կքաշվին):

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Գտնված է յուր պաշտոնին մեջ, յուր անհավատարմությունն հաստատված է, հետևաբար և բնականաբար հարկ է, որ իրարմե բաժանվինք և արտոնեք զիս ուրիշ կին մը առնուլ:

ԱՆՈՒՅՇ – (Բարձրաձայն) Այ… այ… այ… օգնություն…

ՏԵՍԻԼ Դ

ՆՈՒՅՆՔ և ԿԻՊԱՐ

ՍՈՒՐ – Ի՞նչ է, ի՞նչ եղավ:

ԱՆՈՒՅՇ – Ահ… ահ…

ՓԱՅԼԱԿ – Ի՞նչ ունիք, տիկին:

ԱՆՈՒՅՇ – Ահ… սիրտս…

ԵՐԿԱԹ – Ի՞նչ կզգաք, տիկին:

ԱՆՈՒՅՇ – Ահ… ահ… ահ, սիրտս…

ՍՈՒՐ – (Մեկուսի) Էրկանը ըսած խոսքերուն չկրցավ հանդուրժել խեղճը և մարելիք եկավ վրան:

ԱՆՈՒՅՇ – Ահ… ահ… մազ մնաց որ…

ՍՈՒՐ – Որ…

ՓԱՅԼԱԿ – Մազ մնաց որ… ի՞նչ:

ԱՆՈՒՅՇ – Մազ մնաց որ… ահ…

ԵՐԿԱԹ – Որ… ի՞նչ պիտի ըլլար:

ԱՆՈՒՅՇ – Որ…

ՍՈՒՐ – Լավ որ… ի՞նչ…

ԱՆՈՒՅՇ – Որ… ահ… որ…

ԵՐԿԱԹ – Որեն անդին չկրնար ըսել որ:

ՓԱՅԼԱԿ – Մազ մնաց որ… վերջը՞:

ԱՆՈՒՅՇ – Որ… որ… պիտի…

ՍՈՒՐ – Պիտի… ի՞նչ…

ԱՆՈՒՅՇ – Պիտի…

ՍՈՒՐ – Ի՞նչ պիտի…

ԱՆՈՒՅՇ – Խեղդեր զիս, ահ…

ԿԻՊԱՐ – Ինչ անգթություն:

ՓԱՅԼԱԿ – Ինչ բարբարոսություն:

ԱՆՈՒՅՇ – Ահ… ահ… ահ…

ԵՐԿԱԹ – Տեր Պաղտասար, ձեր հանցանքն երթալով կբազմապատկվի և ծանրակշիռ կերպարանք կառնու: Ի՞նչ իրավունք ունիք վայրենաբար վարվելու այս խոնարհ ու համեստ կնոջ հետ: Ի՞նչ համար խեղդել կուզեք զինքը:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Ո՞վ կուզե խեղդել զայն:

ՍՈՒՐ – Դուք:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Ե՞ս:

ՓԱՅԼԱԿ – Ուրանա՞լ կջանաս:

ԵՐԿԱԹ – Ամենուս առջև կատարված իրողությու մը է:

ՍՈՒՐ – Եթե մեր ներկայությանն այսպես գազանաբար հոշոտել կուզես զինքն,ո՞վ գիտե ինչեր չես ըներ առանձին եղած ժամանակնիդ:

ՓԱՅԼԱԿ – Մեղք, մեղք, հազար մեղք, տեր Պաղտասար:

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Սուտ է, սուտ… ես իրեն դպած չունիմ:

ԱՆՈՒՅՇ – Ահ… ահ…

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – Աս ի՞նչ դժոխային կնիկ է եղեր:

ԱՆՈՒՅՇ – Ահ… ահ…

ՍՈՒՐ – Հանուն մարդասիրության կաղաչեմ ձեզ, տեր Կիպար, որ սա խեղճ կինն առնեք և սա սենյակը տանիք, որ քիչ մը հանգստանա, չե՞ք տեսներ, նստելու կարողությաուն չունի: Կաղաչեմ քիչ մը խնամք տարեք:

ԵՐԿԱԹ – Ես ալ կխնդրեմ հանուն գթության, որ քովեն չբաժանվիք զի մի գուցե վայրենի գազանն նորեն վրան հարձակի:

ՓԱՅԼԱԿ – Կհուսամ, թե մեր երեքին սիրույն համար հանձն կառնեք այս նեղությունն:

ԱՆՈՒՅՇ – Ահ… ահ…

ԿԻՊԱՐ – (Վարանելով) Բայց… կարծեմ թե…

ՍՈՒՐ – Վարանելու ժամանակ չէ, կաղաչեմ շուտ ըրեք: (Կիպար վերցնելով Անույշը կտանի) Դուռը գոցեցեք:

ԵՐԿԱԹ – Եթե դուն հոս պիտի մնաս, մինչև որ ելնենք, անպիտան: (Սենյակը կքաշվի):

ՓԱՅԼԱԿ – Տեղդ չպիտի երերաս, գազան: (Սենյակը կմտնե):

ՍՈՒՐ – Հոս մեր ելնելուն պիտի սպասես, վայրենի: (Սենյակ կմտնե):

ՏԵՍԻԼ Ե

ՆՈՒՅՆՔ և ԿԻՊԱՐ

ՊԱՂՏԱՍԱՐ – (Առանձին) Ըսելիք չմնաց, աս բոլոր դռները գոցեց: Անպիտան, գազան, վայրենի եղա, ինչո՞ւ, որովհետև անհավատարիմ կինե մը բաժանվիլ կուզեմ: Սակայն ինչ որ ըսեն, ինչ որ ըսեն, միշտ իմս է իրավունքը, պիտի հայտնվի անշուշտ, թե այդ լիրբ կնոջ ոչ թևը կոտրած եմ, ոչ ալ խեղդել ուզած եմ զինքը: Չպիտի հուսահատիմ բնավ և պիտի աշխատիմ հաստատել, թե այդ կինն խորամանկ է, ստախոս է և անբարոյական, պիտի ջանամ, նույնիսկ մեծ կորուստներ ընելով բաժանվիլ այդ օձեն: Մեր փաստաբանեն ալ բան մը չհասկցա որ…