Читать книгу: «Laatste verzen», страница 3

IN SPECULO

 
Hoe kan dit zijn,
o Schepper van hierboven,
dat ik U maar
en zie als in een’ glans,
als in een glas
te zelden onbestoven
van doom en stof,
en nooit geheel en gansch?
 
 
Zoo Gij bestaat,
en God zijt, moet het wezen,
dat ik U zie:
dat, zonder doek, entwaar,
ik schouwen kan
en, schouwende, in ’t nadezen,
vanbij U zie
en eeuwig op U staar!
 
 
Hoe kan dat zijn:
om niet en is gegeven,
uit Uwe hand,
het leefvermogen, dat
mij zuchten doet
en zoeken, naar een leven
dat alle goed,
in ’t zien van U, bevat!
 
 
Daar komt toch eens,
ten oosten uit, een dagen,
een dageraad,
eene eeuwigheid, die niet
meer weg en kan
noch weder, noch vertragen
het zielgezucht
dat zoekt en niet en ziet.
 
 
Mijne ooge zal
eens vol U zien, en varen
zoo ’t druppelken
in zee, dat is versmoord:
zij zal U zien,
verafgrond in de baren
der ziende zee,
die bedde en heeft noch boord!
 

Kortrijk, 16/4 ’97.

TWIJFELZONNIG

 
Maar twijfelzonnig lente en is ’t,
de wind en wilt niet zoeten:
’t geboren loof zijn moeder mist
en wachten zal ’t mij moeten,
zoo lange er buien bovenslaan,
om schielijk weer zijn gang te gaan.
 
 
Zijn gang te gaan, in weide en bosch,
in heesters en in hoven,
begeert het, alle boeien los
en alle buien boven;
dan wilt het al vol zonne zijn,
vol wellust en vol wonne zijn.
 
 
Vol wonne zijn mijn herte zal,
herlachen en herleven;
voor winden noch voor ongeval
van bange buien beven.
Och, lente, weest mij willekom
en werkt uw edel werk weêrom!
 
 
Uw edel werk zoo wille ik dan
een liedeken vereeren,
daar ’t vogelvolk niet aan en kan,
en zingen ’t duizend keeren;
maar al zoo lang ’t uw wonne mist,
mijn herte, twijfelzonnig is ’t.
 

Kortrijk, 18/4 1897.

EN DAARMEÊ AL

 
’k En heb vandage, o levensbronne,
geen eenen keer gezien u, zonne,
’t en zij te noene, en bij geval,
een witte plekke, en daarmeê al.
 
 
Een witte plekke, in ’t grauw gesteken,
der blind gedoekte hemelstreken:
hoe is ’t dat ik u heeten zal?
Een witte plekke, en daarmeê al!
 
 
’t Is duister ommentomme en ’t leven
van ’s werelds ooge is uitgewreven,
op, over mij en ’t aardsche dal,
een witte plekke, en daarmeê al!
 
 
En, krijge ik, nu dat Paaschen hier is,
dat levenslustig mensche en miere is,
voor oosterlied en lofgeschal,
een witte plekke, en daarmeê al?
 
 
Het deert mij zoo de zonne moeten
zien uitgaan en goênavond groeten,
mij dezen dag! O, al te smal:
een witte plekke, en daarmeê al!
 
 
Maar moet het zoo, heropgerezen
laat, morgen vroeg, uw aanschijn wezen
mij zoete, o zonne, en liefgetal:
geen witte plekke, en daarmeê al!
 

19/4 1897

JANTJE

 
Op en neêr, in de elzentronken,
neêr en op, gewiegewaagd,
toutert Jantje, en, omgezonken,
raakt de stam, die Jantje draagt,
de aarde bijkans: op en neder
rijst het weg en zinkt het weder.
 
 
Op en neêr, in ’s levens wegen,
Jantje, zal ’t bij beurten gaan;
lief en leed zal, voor en tegen
’t herte u en de schenen slaan:
wiegewagen zult ge, en dansen,
tusschen goê en kwade kansen.
 
 
Breekt de tak, dan zie ’k u vallen
diepe in ’t goor, beneên u daar;
zwicht u, en bezien ze u allen,
helpende u met handgebaar,
om nog hooger op te schrijden,
zwicht u, Jantje, en rust in tijden.
 

21-22/4 1897.

ZWART

 
Hoe zwart, hoe zwart is, ommentomme,
dat zwellend hout in ’t boomenland;
noch blad en leeft er nu, noch blomme,
maar geilheid al en spon, dat spant:
geliggen zal ’t en groene vlagen,
van schoonheid en van schaduw, dragen.
 
 
Hoe zwart, hoe zwart nu, allenthenen,
hoe donkerbruin is ’t lindenhout,
dat kenen wilt, dat is aan ’t kenen,
tienduizendmaal tienduizendvoud!
’t Zal, schier of morgen, groen bedijgen
dat zwart is nu, en blâren krijgen.
 
 
Hoe zwart, hoe zwart! Onzwarter rijzen
de wolken zwart, in ’t luchtgebied;
maar hemelsteen en hagelbijzen
en werpen ons de boomen niet;
één vlage zal ’t, eer lang nadezen,
een’ storm van al dat groen is, wezen.
 
 
Hoe zwart, hoe zwart is ’t, heind en verre,
’t wijduitgestrekte boomenland;
maar nauwlijks heeft de „middagsterre”
des winters vaartuig afgebrand
of seffens gaan, uit al hun’ knopen,
de boomen en de blijdschap open.
 
 
’t Zal regenen dan reuke, alomme,
’t zal wierookwerk en honingdauw,
van ieder blad, van ieder blomme,
zoo, ’s heiligdags, in Gods gebouw,
het volk ontvangt den hoogtijdszegen,
in spaarsvat- en in wierookregen.
 

29/4 1897.

LOOFGEBOUW

 
Noch groen en is noch geluw, dat
nog onvolworden lenteblad,
terwijl April te Meie gaat,
dat schielijk op de boomen staat.
 
 
Men ziet erdeure als deur een glas,
dat verwig is, en ’t loofgewas,
zoo enkel en zoo ijdel in
de lucht, is als een goudgespin.
 
 
Een aksternest zit, boven op
den achtkante, in den hoogen top
des hoogen booms gebouwd. Hij zal
eer morgen hier is, groen zijn al.
 
 
Nu zie ’k hem nog, die zwart en zwaar
bewolkt de hooge toppen, daar;
eer morgen hier is, heel, voortaan,
zal nest en al in groen vergaan.
 
 
Hoe heerlijk is mij altemaal
dat onvolworden boomgepraal:
elk houtgewas één wondernis
van boven tot beneden is!
 

30/4 1897.

SPREEUWEN

 
„’k Zie-’t!” zoo vliggert, vlug te vlerke,
recht den torre in van de kerke,
daar ze is nest aan ’t bouwen!.. „’k zie-’t!”
piept de spreeuwe, en anders niet.
 
 
Maar wat is mij, scherpgebekte,
zwart-halfgroen gevliggervlerkte,
vage vogel, dan ’t bedied
van uw eeuwig zeggen: „’k zie-’t?”
 
 
Ziet gij, daar omhoog aan ’t broeden,
ziet ge, aan ’t blijde jongskes voeden,
in uw pierende oogskes, iet
dat elk mensche niet en ziet?
 
 
Zegt, of is ’t de zonne rijzen,
dat gij ziet, is ’t buien bijzen;
kwade wichten of kwa died
zitten ievers, diepe in ’t riet?
 
 
„’k Zie-’t!” zoo piept gij; ziet gij, binnen
deze borst, mij iet beminnen,
haten, willen, wenschen iet,
blijdschap hebben en verdriet?
 
 
„’k Zie-’t!” uw roepwoord doet mij delven
diepe in ’t diepste diep mijns zelven
en ontdekken daar ’t bedied
van uw eeuwig zeggen „’k zie-’t!”
 
 
Een daar is, die aan de leeuwen
’t leven gaf, en aan de spreeuwen,
Een die, vrij van al ’t verdriet,
hooge zit en verre ziet.
 
 
Een… Hij zit in zijnen torre;
zonder schaalje en zonder schorre;
en, van ’t gene in mij geschiedt,
Hij mag eeuwig zeggen: „’k zie-’t!”
 

30/4 1897.

WEDERWIJVEN

 
Hoe wijsterwaster vliegt de lucht
vol witte en lange stressen
van wolken, die ontvlochten zijn
lijk haar van tooveressen.
 
 
’t Zijn wederwijven, boos en fel,
die, kwaad van hande en vinger,
malkanderen te keere gaan
en vechten slag om slinger.
 
 
De wind zit in ’k en weet niet welk
geweste, ’t buischt en ’t bommelt
alhier, aldaar een zwepe los,
die deur de wolken schommelt.
 
 
Ze stuiven heinde en verre, en van
malkaar gescheurd, in stressen
van wijsterwaster vechtende, en
verwaaide tooveressen.
 

30/4 1897.

EXCELSIOR

 
’k Zie liever die te bergewaard
zijn roekloos opgeklommen,
als die, om loon, zoo zaan de vaart
gedaan is, nederkommen.
 
 
Die stijgt noch af- noch om en ziet
naar die in de eerde wroeten;
noch, dwee van halze, en kust hij niet
of waren ’t keizersvoeten.
 
 
’k Zie liever die de zegevaan
mij deur de wolken steken,
excelsior, en, vóórgegaan,
mij moed in ’t herte spreken.
 
 
Dan zegge ik: „Op! Dat ander kan,
dat kan, dat wil, dat zal ik:
geen oneere en geen schande en kan
mijn durven deren, valle ik.”
 
 
Hooveerdigheid is valsch van doen,
van zeggen en van zeden:
ootmoedig wil ik, ridder koen,
tot stijgen mij besteden.
 
 
Zoo God mij helpt, en gij mijn vuist,
op Libans hoogste kragen,
of vielender omtrent mij duist,
nog wil, nog zal ’k het wagen.
 

Kortrijk, 10/5 1897.

’T SCHEERWIEL

 
Het versch geschoren gers is zoet
om zien, en, in de zonne
verpreuvelen ’t mijn herte doet,
van louter levenswonne.
Het scheerwiel hoor ik rijden, met
gerul, en zijnen draf
aan ’t draven, alles snijden met
zijn’ scherpe tanden af.
 
 
Geen scheerder, die zoo scheren kan;
geen wever die zoo weven:
geen een en kent de konste van
zijn laken doen te leven.
’t Doen leven kan ’t de zonneschijn,
’t doen blinken in den glans
des hemels en nog groender zijn
als ’t groenste laken, gansch.
 
 
Nu loopt erin, en laat u ’t spel,
de louter levenswonne
verpreuvelen, en jeunt u wel,
gij kinders, in de zonne;
daar ’t laken ligt en zult gij nu
verwringen hand en voet:
loopt spelen daar en zegene u
de zomerzonne zoet.
 

13/14/5 ’97.

DE DOORNENBOOM

 
De schamele, oude boom,
die midden in de vaten,
veracht en ongetroost,
des olieboeters staat;
hij weet dat ’t zomer is
en zou hij, zou hij ’t laten,
te bloeien, nu dat al,
dat blomme is opengaat?
 
 
Gestapeld, rondom hem,
zijn tonnen, tonnen, tonnen,
die olie zweeten al,
en stinken. Schouwen ook,
verheven boven ’t dak
des oliebouws, en jonnen
maar bitterheid den boom
en afgerolden rook.
 
 
Hij bloeien zal nochtans,
en, blij, de zonne bieden
de vreugde van zijn hert:
maar éénen keer in ’t jaar
en wilt het zomer zijn,
en mag’t den boom geschieden
te bloeien in den dwang
van al die tonnen daar.
 
 
Hij bloeit en staat in ’t wit
getooid langs alle kanten
één vlage blommen duikt
zijn’ takken, scheef en krom;
de bietjes zie’k er zog
van zuiver zeem in zanten,
de blommen in en uit
en uit en in, weêrom.
 
 
Bloeit helder, helder op,
o boom, en luide pralen
laat al uw lief gewaai,
deur dikke en dunne. Neen ’t,
’t en is maar éénen keer,
dat ’t meie is: hillen, dalen
zijn blijde; blijde zijt,
genoeg, genoeg geweend.
 
 
De tonnen staan alom
gestapeld: zwarte, zware
gedaanten, ongehier
van leelijkheid. Welaan,
o taaie doornenboom,
daar midden in, verjare
nog menigmaal uw hoofd,
vol bloeiend wit gelaân!
 

16/17/5 ’97

QUIS NOS SEPARABIT?

Ad Rom. viii:35

 
Bemint men iemand recht en wel,
zoo zal men hem voor metgezel
begeren en betrachten:
bemint gij God, waarom en gaat,
daar God zoo lange u wachtend staat,
gij God, o mensch, niet wachten?
 
 
Waar vinde ik hem? o, „vinde ik hem!”
zeg liever: waar ontvinde ik hem?
Hoe zal ik hem ontvaren?
Hij roert in mij, hij waagt in mij;
hij nacht in mij, hij daagt in mij:
wie zalder ons ontgâren?
 
 
o Wondernisse, o wonderheid,
o zonderbare zonderheid,
dat overal, gesmeten
bij ’t karrevoer, getuigenis
van God en van zijn’ goedheid is
en wij ’t zoo weinig weten!
 

Kortrijk, 18/5 ’97.

MIETJE

 
’t Meiske, met zijn’ teele melk,
op zijn bloote voetjes,
lang, gelijk nen terruwstelk,
zoetjes, zoetjes, zoetjes
terdt het voort, en anders niet
als zijn teele melk en ziet’t.
 
 
’t Meisken hoorde: „Goedendag!”
zeggen, zoetjes, zoetjes:
„Mietje!” ’t Meisken ommezag…
op zijn bloote voetjes
viel de melk en, vol verdriet,
wie dat ’t was en wist het niet.
 
 
Meiske, meiske, meiske snel
op uw bloote voetjes,
melk aan ’t dragen, wacht u wel:
zoetjes, zoetjes, zoetjes,
mijdt u, meiske, en hoort gij iet,
vóór u, maar niet omme en ziet!
 

20/5 ’97.

ZONHOEDEN

 
Onder hun’ hoeden
zoo liggen ze, in ’t vlas;
boos is de zonne en
zoo heet als een oven:
rood in hun aanzichte,
als ongepijnd was…
boos is de zonne en
ze bakelt erboven.
 
 
Schaduwt hun’ hoofden
gij, hoeden van stroo;
strekt u, zoo verre als
gij kunt, op hun leden;
laat ze, die wieden,
al rusten ze noô,
halen een asemke,
uw’ schaduw beneden.
 
 
Tavond zal ’t branden
gedaan zijn, en dan,
laat ze weer vrij, lijze
en koele, om de slapen,
laat ze verlost van
den arbeid en van…
u, groote hoeden,
een rustje gaan rapen!
 

21/5 ’97.

BUIGEN OF BERSTEN

 
Het jong hout staat, den rugge krom,
ootmoedig neêrgestopen;
terwijl de wind, den afgrond van
zijn diepe longen open,
gevaren komt, door bilk en bosch;
en, bruischende in de boomen,
losbandig, al den gruwel van
zijn’ gramschap heen laat stroomen.
 
 
De boomen staan geworteld in
den bodem diepe, en, weren
en zal de wind hun sterkheid noch
hunne oude stammen deren;
ze zuchten en ze stenen wel,
ze roepen en ze razen,
maar wederstaan, zoo willen ze, en…
dat durven ze, die dwazen!
 
 
Ze ’n buigen niet. Hun’ wortels staan
in de eerde neêrgegrepen
als ankers, die gebonden staan
doen ijzervast de schepen;
ze ’n buigen niet. Hun hoofdgewaai
scheurt af en weg: om ’t even,
en zullen noch en willen ze, en
voor wie dat ’t zij, begeven.
 
 
Het jong hout ligt den grond nabij,
voorover, neêrgedwongen;
verplettert en vernietigd haast. —
De wind komt losgesprongen
en, stampende op dat ligt… „Zoo wel
den naasten als den versten…
die boomen daar zal ’k buigen doen,
of willens nillens bersten!”
 
 
’t Is donker, van al ’t zand dat vliegt.
Geen hersendolle koeien
en kunnen, zoo de wind nu doet,
zoo ongedoevig loeien.
Ei! poffen nu, en paffen gaan
de pezen af, en kraken
de wortels: als geweren zijn ’t,
die dood en donder braken.
 
 
De doelen staan, bij vijftigen,
bij honderden, te perre,
ter aarden uitgeheven, en…
de boomen zijn omverre,
de teenen in de lucht; tot in
den vasten grond gezonken,
verdwijnt, al even slaggelings
hun’ kroone, in de elzentronken.
 
 
Het jong hout heft den hals weer op:
allengskens stilt het weder,
en legt het, op de rompen van
geroeide boshout, neder
zijn grimmigheid. Een slagveld is ’t
vol lijken. Ongeschonden,
zoo staan de jonge stammen daar
nog, al die buigen konden.
 

22-23/5 ’97.

CYTISUS LABURNUM

 
Gevlerikt, na der vliegen aard;
gereesemd, al omleegewaard
eenvervig, en van goude fijn,
des goudenregens blommen zijn.
 
 
Zij staan in krabben, lang en smal
van lijve, en recht een regenval
gelijken zij, van goude… neen,
van zijde en licht en edelsteen,
 
 
’t En is van al dat bloeit entwat
zoo geluw, in geen blommenstad;
’t is geluw, naast aan ’t groen… ’t en doet,
’t is groen, ten geel’wen uitgezoet.
 
 
Als, ievers in den hof gestaan,
de goudenregens opengaan,
de duisterheid van ’t groen verdwijnt,
„het regent en de zunne schijnt.”
 
 
Hoe jammer dat zoo gauw voorbij,
uw vlagen gaan van goude, en gij,
o gulden regen, al te broos
van leven zijt ge, en tijdeloos!
 
 
Gij strooit den weg, nen dag nadien,
of twee, dat wij u open zien:
zoo derf is dan uw dood gelaat,
als kaf, daarop de vlegel slaat!
 
 
En, eens dat eene aan ’t vallen is
de stervenstijd van allen is
gekommen: geen een blomme en kan ’t
meer houden: ’t goud is uitgebrand.
 
 
O goudenregen, heel en al
het jaar, zoo heet gij regenval:
doch regenval van goude, aleer
het meien zal, en zijt gij meer.
 
 
’k Verlange al, eer de maand daar is
weêromme, en tend de hoven, frisch,
vol goudeware en zonneschijn
geregend door uw’ blommen, zijn.
 

24/5 ’97.

GIERZWALUWEN

(Cypselus Apus)

 
„Zie, zie, zie,
zie! zie! zie!
zie!! zie!! zie!!
zie!!!”
 
 
tieren de
zwaluwen,
twee- driemaal
drie,
zwierende en
gierende:
„Niemand, die…
die
bieden den
stiet ons zal!
Wie? wie? wie??
wie???”
 
 
Piepende en
kriepende,
zwak en ge-
zwind;
haaiende en
draaiende,
rap als de
wind;
wiegende en
vliegende,
vlug op de
vlerk,
spoeien en
roeien ze
ringsom de
kerk.
 
 
Leege nu
zweven ze, en
geven ze
bucht;
hooge nu
hemelt hun’
vlerke, in de
lucht:
amper nog
hoore ik… en,
die ’k niet en
zie,
lijvelijk
zingen ze:
„Wie??? wie?? wie?
wie…”
 

25/5 ’97.