Читать книгу: «Труды II-й Республиканской научно-практической online-конференции «Образование XXI века: проблемы, тенденции и перспективы»», страница 2
Аксельрод Е. В.
Требования к качеству речи педагога дошкольного учреждения
(КГКП «Ясли-сад №10 „Бал бұлақ“ гуманитарно-оздоровительного и эстетического профиля»)
УДК 372.3/.4
Не случайно считается, что речь человека – его визитная карточка, поскольку от того, насколько грамотно он выражается, зависит его успех не только в повседневном общении, но и в профессиональной деятельности. Особенно актуально данное утверждение по отношению к речи педагога, работающего с детьми дошкольного возраста.
Дошкольный возраст является сензитивным периодом речевого развития ребенка, поэтому одно из ведущих направлений деятельности воспитателя детского сада – формирование устной речи и навыков речевого общения, опирающееся на владение родным литературным языком.
Одним из основных механизмов овладения детьми родным языком является подражание.
М. М. Алексеева отмечает, что, подражая взрослым, ребенок перенимает «не только все тонкости произношения, словоупотребления, построения фраз, но также и те несовершенства и ошибки, которые встречаются в их речи».
Именно поэтому к речи педагога дошкольного образовательного учреждения сегодня предъявляются высокие требования, и проблема повышения культуры речи воспитателя рассматривается в контексте повышения качества дошкольного образования.
Качество речевого развития дошкольника зависит от качества речи педагогов и от речевой среды, которую они создают в дошкольном образовательном учреждении.
В современных исследованиях проблем повышения культуры речи педагога, выделяются компоненты его профессиональной речи и требования к ней.
К компонентам профессиональной речи педагога относятся:
– качество языкового оформления речи;
– ценностно-личностные установки педагога;
– коммуникативная компетентность;
– четкий отбор информации для создания высказывания;
– ориентация на процесс непосредственной коммуникации.
Среди требований к речи педагога ДО выделяют:
Правильность – соответствие речи языковым нормам. Педагогу необходимо знать и выполнять в общении с детьми основные нормы русского языка: орфоэпические нормы (правила литературного произношения), а также нормы образования и изменения слов.
Точность – соответствие смыслового содержания речи и информации, которая лежит в ее основе. Особое внимание педагогу следует обратить на семантическую (смысловую) сторону речи, что способствует формированию у детей навыков точности словоупотребления.
Логичность – выражение в смысловых связях компонентов речи и отношений между частями и компонентами мысли. Педагогу следует учитывать, что именно в дошкольном возрасте закладываются представления о структурных компонентах связного высказывания, формируются навыки использования различных способов внутритекстовой связи.
Чистота – отсутствие в речи элементов, чуждых литературному языку. Устранение нелитературной лексики – одна из задач речевого развития детей дошкольного возраста. Решая данную задачу, принимая во внимание ведущий механизм речевого развития дошкольников (подражание), педагогу необходимо заботиться о чистоте собственной речи: недопустимо использование слов-паразитов, диалектных и жаргонных слов.
Выразительность – особенность речи, захватывающая внимание и создающая атмосферу эмоционального сопереживания. Выразительность речи педагога является мощным орудием воздействия на ребенка. Владение педагогом различными средствами выразительности речи (интонация, темп речи, сила, высота голоса и др.) способствует не только формированию произвольности выразительности речи ребенка, но и более полному осознанию им содержания речи взрослого, формированию умения выражать свое отношение к предмету разговора.
Богатство – умение использовать все языковые единицы с целью оптимального выражения информации. Педагогу следует учитывать, что в дошкольном возрасте формируются основы лексического запаса ребенка, поэтому богатый лексикон самого педагога способствует не только расширению словарного запаса ребенка, но и помогает сформировать у него навыки точности словоупотребления, выразительности и образности речи.
Уместность – употребление в речи единиц, соответствующих ситуации и условиям общения. Уместность речи педагога предполагает, прежде всего, обладание чувством стиля. Учет специфики дошкольного возраста нацеливает педагога на формирование у детей культуры речевого поведения (навыков общения, умения пользоваться разнообразными формулами речевого этикета, ориентироваться на ситуацию общения, собеседника и др.).
Безусловно, знание педагогом дошкольного образовательного учреждения названных требований, их соблюдение и постоянное совершенствование качеств своей речи – это залог успешности работы по речевому развитию детей в ДО.
Албаева Т. Г.
КӨПТІЛДІ МЕҢГЕРУ – ЗАМАН ТАЛАБЫ
(Ақтөбе қаласы КММ «Ә. Ермеков атындағы №23 орта мектеп-лицейінің»)
УДК 372.8
Еліміз өзінің тәуелсіздігін жариялағаннан кейін Қазақстан Республикасының Ата Заңында мемлекеттік тіл – қазақ тілі, сонымен қатар орыс тілін ресми тіл ретінде бекітті. Бұл жерде негізгі мақсат ұлтаралық тұтастықты сақтау, қоғамның тілдік ортасын дисфункцияға ұшыратпау болған еді. Осы орайда орыс тілі достық пен бейбітшіліктің, этносаралық қарым-қатынас тілі мәртебесіне ие болды. Қазіргі кезеңде жаһандану үрдісі етек жайған заманда халықаралық байланыс құралы және халықаралық экономика, халықаралық білім беру тілі – ағылшын тілін білмей әлеуметтік-экономикалық кеңістікке ену мүмкін емес. Сондықтан қазіргі заманның талабы – көптілділік. Адам баласының рухани байлығы, тәрбиесі, білімі – бәрі де тіл арқылы жетіледі. Әр адамның сөздік қоры бай болуы үшін тілін, ой-өрісін жан-жақты дамытуы керек. Сол себепті мемлекетіміздің мектеп реформасында қаралған үш тілде оқыту – заман талабына айналып отырған қажеттіліктердің бірі.
Еліміздің қазіргі заман талабына сай ҚР «Білім туралы» Заңының 5- бабында: «Барлық оқу орындары мемлекеттік жалпы міндетті стандартқа сәйкес мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін білу мен дамытуды, орыс тілі және бір шетел тілін оқып үйренуді қамтамасыз етуге тиіс», – деп көрсетілген. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан халықтары Ассамблеясының XII сессиясында сөйлеген сөзінде: «Қазақстандықтардың жаңа ұрпағы ең кемі үштілді болуы, қазақ, орыс, ағылшын тілдерін еркін меңгеруі тиіс» – деді және Еуропадағы мектеп түлектері мен студенттерінің өзара бірнеше тілде еркін сөйлесулері қалыпты жағдайға айналғандығын атап өтті. Көп тіл білу біздің мемлекетіміздің халықаралық байланыстарын дамытуға мүмкіндік беретін тұлғааралық және мәдениаралық қарымқатынастардың аса маңызды құралы болып табылады. 2007 жылы ел президенті «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» Жолдауында «Тілдердің үштұғырлылығы» мәдени жобасын кезеңді жүзеге асыруды бастауды ұсынған еді. Елбасымыз өзінің халыққа арнаған Жолдауындағы білім беру жүйесінде үш тілдің: мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін, ұлтаралық қатынас тілі ретінде орыс тілін және әлемдік экономикаға үйлесімді кірігу тілі ретінде ағылшын тілін меңгерген бәсекеге қабілетті маман даярлау міндетін атап көрсеткеніндігі белгілі. Қазіргі таңда адам қызметінің барлық салаларында жаһандану үрдісі орын алғандықтан, білім беру саласында қайта қарастырулар болып жатыр. Сол себептен ақпараттық-коммуникативтік құзырлықпен қатар, полимәдениеттілік бүгінгі уақытта білім беру құзырлығының басты бағыттарының бірі ретінде анықталды. Қазіргі таңдағы ең басты міндет, көптілділікті мектеп қабырғасынан оқытып шығару – бұл мақсат аясында білім кеңістігінде даму тенденциялары байқалуда. Бұл тенденцияларға келер болсақ, алдымен, қарқынды реформаларды тілге тиек етуге болады, яғни білім саласының барлық деңгейін қамтитын және білім саласының өзгерісін бақылайтын жүйелік сараптама (талдау); екіншіден; бұл тенденция қатарына білім саласының әртараптануын (диверсификация) қосу; үшіншіден; білімді халықаралық деңгейге жеткізу, яғни дамыған мемлекеттердің өзара саясиэкономикалық ықпалдасуының арқасында ұлттық білім беру дәстүрін сақтай отырып, жалпы тұжырымдамасын құру. Негізінен жоғарғы мектептерде реформалау процесі көптеген жаңашылдықтарға алып келеді. Осы орайда айта кету керек, Қазақстандағы бірқатар мектептердегі деңгей модернизация тұрғысында Еуропаның көп елдеріндегі сияқты біршама қиындықтарды басынан өткеруде. Бірақ әлемдік білім беру іс-тәжірибесінде көптілді және билингвалды білім беру жаңалық емес, өйткені АҚШ пен басқа да көптеген Еуропа елдері, әсіресе соңғы жылдарда бұл бағытта үлкен жетістіктере қол жеткізгені ақпараттан белгілі. Осы ретте, Қазақстандық білім беру жүйесінде көптілді және билингвалды білім берудің халықаралық іс-тәжірибесінде қолданыс тапқан модельдерін енгізу – жаңа педагогикалық проблема болып отыр, себебі ол жаңа жағдайларда шығармашылық тұрғыдан іске асырылуы тиіс. Негізіннен «Үш тұғырлылық» жобасы аясында үш тілді тілді үйренуге біраз жағдайлар жасалуда. Бұл жоба елімізді әлемнің бәсекеге қабілетті елдерінің қатарына қосылуға үлкен мүмкіндік беретіні сөзсіз. Сонымен бірге осы тұрғыда айта кететін жайт, халық еліміздің мемлекеттік тілі – қазақ тілі екендігін білуі тиіс. Осы ретте көптілділік деп жүргенде өз тіліміздің мәртебесін жоғалтып алмаймыз ба деген ой туындауы әбден мүмкін, бірақ ағылшын тілі қазақ тілін үйренуге ешқандай кедергі жасамайды. Тек соны түсіне білуіміз керек. Сондықтан қазіргі таңда мектептерде шет тілін 1-сыныптан, тіпті балабақшадан бастап оқыту енгізілуде. Себебі, ағылшын тіліне ерте жастан оқытудың тілді жақсы әрі еркін меңгеруге тигізер әсері мол. Негізі балаға жастайынан тіл үйретудің артықшылықтары көп. Сәби санасының қабылдауы жылдам болғандықтан, тілді еркін меңгеруіне септігін тигізеді. Елімізде білім беруді дамытудың 2011-2020-шы жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында көп тілді білімі бар педагогикалық кадрларды даярлау іске асырылуда. Пәнді үш тілде оқытатын педагогикалық кадрларды дайындауға байланысты мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартында базалық пәндер циклында шетел тілінен сағаттар санын арттыру және оқудың типтік бағдарламаларында өзгерістер енгізу арқылы жүргізіліп жатыр. Қазіргі таңда оқытушыға қойылатын негізгі талап – ақпараттық сауаттылық, көптілділік, оқуға және барлық педагогикалық қызмет барысында дамып, жетілуге дайын болу. Қазақ даналығы «Ұрпағы білімді халықтың болашағы бұлыңғыр болмайды» деген, жас ұрпаққа саналы, мағыналы, өнегелі тәрбие мен білім беру бүгінгі күннің басты талабы. Қазіргі таңда Қазақстан білімінің жақсы қарқынмен дамуына үкімет тарапынан көп қаржы бөлініп отыр. Көптілділік мәселесі – тек Қазақстан үшін ғана емес, әлем алдында тұрған шешімін таппай тұрған мәселелердің бірі болғандықтан бүгінде елімізде ағылшын тілді мамандарды даярлау жүйесіне нақты ерекше мән берілуде.
Мəселен, М. Əуезовтің «Абай жолы» романы ағылшын тіліне аударылмаса, Абайдай ғажап ақынымызбен қалай мақтанар едік? Ағылшын тілін үйренгеннен біз мəңгүрттенбейміз. Ағылшын тілі – əлемдік бизнес тілі, мемлекеттік тіл – ұлт тілі. Əлемдік ғаламдандырудың өткізгіші, ғаламдандыру тілі болып танылған ағылшын тілін білу – ағылшын тілді елдермен тиімді байланысқа түскен əлемдік деңгейде өз орнын ойып тұрып ала бастаған Қазақстан үшін керек. Қиындық туғызатыны – аталған үш тілді меңгерген мамандардың кездесе бермейтіні. Ендеше, аталған компоненттерден тұратын, яғни қазақ, ағылшын, орыс тілі қатысқан үштілділік сөйлермендерін дайындау кезек күттірмейтін мəселе. Мəселені түбегейлі шешу үшін Қазақстанның жоғары оқу орындарында ағылшын, қазақ тілінен маман болып шыққан қазақ тілді қазақ жəне басқа ұлт өкілдерін үштілділікке ыңғайлап қайта дайындаудан өткізіп, оларға үштілділік маманы деген құжат табыс еткен жөн.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының шетелдермен халықаралық байланыстары күннен күнге арта түсуде. Сол байланыстарды дамыту үшін шет тілін жетік меңгерген мамандар қажет. Бүгінгі таңда мұғалімнің жақсы шəкірт тəрбиелеп оқытуына бар жағдай үкімет тарапынан жасалып отыр. Ұстаздың мақсаты – өмірден өз орнын таңдай алатын жəне өзара қарым-қатынаста өзін еркін ұстап, кез келген ортаға тез бейімделе алатын, белгілі бір ғылым саласында білімі мен білігін көрсете алатын, көптілді жəне көпмəдениетті құзыреттілікті игерген полимəдениетті жеке тұлға қалыптастыру. Мектептерде көптілді білім беру үшін тілді терең меңгерген мұғалімдер даярлау қажет. Қазіргі уақытта мемлекеттік тілдің қызмет аясын кеңейту бізде шешімін таппай келе жатқан мəселелердің бірі. Ең алдымен, шəкірттеріміздің патриоттық сезімдерін нығайтуымыз керек. «Тілі бірдің – тілегі бір», «Тіл тағдыры – ел тағдыры» екендігін жадымызда ұстай отырып, ел бірлігінің негізі – тіл бірлігіне қол жеткізу жолында қызмет ету парыз. Ендеше, жас ұрпақтың қазақ тіліне деген сүйіспеншілігін, өзге тілдерді оқып білуге деген қызығулары мен ұмтылыстарын арттыру арқылы олардың Отанға деген махаббаттарын оятып, өз тағдырын ел тағдырымен мəңгілікке байланыстыратын ұрпақ болып қалыптасуына қол жеткізу – басты міндетіміз.
«Көш бара түзеледі» деген де нақыл сөз бар, сайып келгенде біз өзге тілдерді қолдана отырып, өзімізді дамытып, өзгелерге таныта білуіміз қажет. Себебі, ағылшын тілі мемлекеттік тілмен бәсекелес емес. Мемлекеттік тіл – ана тіліміз, ағылшын тілі – әлемдік бизнес тілі болып қалады. Мемлекеттік тілде сөйлеу – әрбір Қазақстан азаматының борышы. Бүгінгі таңда ғаламдандыру тілі болып тұрған ағылшын тілін білу – ағылшын тілді елдермен тиімді байланысқа түскен әлемдік деңгейдегі бәсекелестікте өз орнын нық ала бастаған Қазақстан үшін қажеттілік.
Алимулов Н. Д.
ПРИМЕНЕНИЕ ЭФФЕКТИВНЫХ ТЕХНОЛОГИй В ПРОИЗВОДСТВЕННОМ ОБУЧЕНИИ
(КГКП «Колледж строительства», г. Семей)
УДК 377
Вовлечение студентов в активный познавательный процесс способствует их личностному развитию, что в полной мере отвечает сложившимся на сегодняшний день запросом общества к техническому и профессиональному образованию. Решить эту задачу можно путем использования современных и педагогических технологий. Современный урок производственного обучения это далеко не однообразная и единая структурно-содержательная схема. Поэтому каждый мастер определяет для себя наиболее приемлемые формы работы, чтобы пробудить у студентов желание стать настоящими мастерами необходимо развивать у них познавательную активность и творческую самостоятельность, которой он отдает предпочтение. Именно урок производственного обучения – это место, где происходят процессы получения знаний, воспитания и развитие личности.
Среди способов интенсификации обучения особое значение имеет применение методов, форм и приемов, активизирующих творческую и мыслительную деятельность студентов в связи с современными требованиями к организаций уроков производственного обучения основной задачей является способствование развитию личности каждого студента путем создания социально-контекстного пространства и включения в активную учебно-познавательную деятельность. Одним из средств пробуждения и поддержания познавательного интереса является применение и использование нетрадиционных форм урока, создание в ходе обучения проблемных ситуации и развертывание на их основе активной поисковой деятельности студентов, использование интерактивных форм обучение через диалоговое общение, работу в группах на основе кооперации и сотрудничества, игровую деятельность, использование ИКТ.
Современный образовательный процесс немыслим без поиска новых, более эффективных технологий, призванных содействовать развитию творческих способности обучающихся. Необходимо добиваться, чтобы студент стал активным участником учебного процесса, а мастер, забыв о роли информатора, являлся организатором познавательной деятельности обучающегося. Процесс производственного обучения характерен специфическими особенностями в части целеполагания, содержания, логики, дидактических принципов, организационных форм, методов, средств обучения.
Для процесса производственного обучения приоритетным является формирования профессиональных умений и навыков обучающихся перед формированием профессиональных знаний. Это обусловливает высокие требования к мастеру производственного обучения как к специалисту – профессионалу, определяет выбор и способы применения форм, методов и методических приемов процесса получения знаний.
Ведущим методом производственного обучения выступают упражнения, особое значение приобретает демонстрация трудовых приемов и способов, использование учебной и производственной документации.
Производительный труд студентов – основное средство производственного обучения. Выполнение лабораторно-практических заданий, необходимость самостоятельного принятия решения в разнообразных производственных ситуациях объективно определяют высокие требования к уровню познавательной и учебно-производственной активности студентов. Все это влияет на определение содержания и структуры педагогической технологии производственного обучения.
Тесная взаимосвязь теории и практики. Это определяет необходимость координации теоретического и производственного обучения таким образом, чтобы теория опережала практику, как по содержанию, так и по времени изучения для осуществления тесных межпредметных связи в деятельности мастеров и преподавателей специальных дисциплин. Структура процесса производственного обучения-сочетания обучения студентов в специально организованных условиях учебных мастерских. Специфика средств осуществления процесса производственного обучения. Наряду с дидактическими средствами обучения особое значение приобретает учебно-материальное оснащение учебно-производственного процесса, оборудование, рабочие инструменты, контрольно-измерительные средства, оснастка, техническая и технологическая документация. Все эти особенности процесса производственного обучения в значительной степени определяют его технологию.
Непременным условием эффективности современного процесса обучения является развитие активности обучающихся и ее подержание в течение всего периода занятии. Это далеко не простая задача решение, которого возможно найти в области выбора оптимальных методов и средств обучения. В период производственного обучения для формирования у обучающихся профессиональных компетенций, а именно способности самостоятельно решать проблемы и задачи, возникающие в практической деятельности, используя приобретенные теоретические знания и умение, способности коммуникативных действии и другие, применяются различные методы, способы и технологии обучения.
Успешное преподавание немыслимо без стимулирования активности студентов в процессе обучения. Педагогикой накоплены многочисленные приемы и способы стимулирования активной учебной деятельности, разработаны специальные методы стимулирования. Познавательный интерес формируется и развивается в деятельности. Сильным стимулом познания является удивление. Необходимо мастеру менять формы и методы работы на уроке, стараясь увлечь студентов, привлекая к творческой мыслительной деятельности.
Большинство мастеров стремятся воспитывать не только высококвалифицированных рабочих, но и активных участников технического творчества. Необходимо помнить, что каждый студент – индивидуальность. Важно чтобы мы замечали это и строили учебно-воспитательный процесс с учетом важных ситуации и индивидуальных особенностей. Очень важно, чтобы мастер говорил убедительно. Все достижения должны подкрепляться высокими достижениями труда, богатым творческим опытом, желанием помочь развить творческие способности.
Для того чтобы урок производственного обучения стал интересным, использую и применяю различные технологии. Например, контекстного обучения, которая заключается в том, что деятельность студентов в процессе обучения непосредственно связана с профессиональной деятельностью.
Современный образовательный процесс немыслим без поиска новых, более эффективных технологий, призванных содействовать развитию творческих способностей обучающихся и формированию профессиональных компетенций. Необходимо добиваться, что бы студент стал активным участником учебного процесса, а мастер, забыв о роли информатора, являлся организатором познавательной деятельности.
В работе руководствуюсь предложениями, выводами, данными исследователями проблемы, обозначенной в теме статьи, изложенными в ней, что обеспечивает достижение образовательных результатов на занятиях производственного обучения.
Список использованных источников:
1. Борисова О. В. Эффективные технологии производственного обучения.
2. Борисова О. В. Активизация познавательной и мыслительной деятельности обучающихся на уроках производственного обучения.
3. Буш Н. А. Применение инновационных методов на уроках производственного обучения.
