Читать книгу: «Чароўная скарбніца», страница 3
Пошукі, адкрыцці, метамарфозы
Улада сумнявалася, што гэта правільнае рашэнне, але адмовіць сябру не магла. Дзяўчынка падумала, да якіх птушак яна можа адвесці Вухуціка. Прасцей за ўсё завітаць у куратнік. Гаспадыня папрасіла ўсіх паводзіць сябе ціха і на дыбачках пайшла праз двор да курынага жытла. Следам за ёй рушыў рознакаляровы хаўрус вухуцян. Куры, што хадзілі побач, смешна хістаючы галовамі з чырвонымі грабянямі, з цікавасцю назіралі за працэсіяй.
– Гэта і ёсць твае родзічы? – моршчылася Зялёнка, разглядаючы чубатак.
– Магчыма, – адказаў Вухуцік.
– Анічога агульнага! – выказала меркаванне Сінька.
Улада адчыніла дзверы куратніка, і дзеці ўвайшлі. Тут было ціха і змрочна. Сонечнае святло прабівалася праз адзінае акно, якое знаходзілася амаль пад столлю. На падлозе ляжала салома, уздоўж сцен мацаваліся жэрдкі, на якіх любілі сядзець чубаткі, ля дальняй сцяны былі размешчаны адмысловыя паліцы, дзе куры адкладалі яйкі. Зараз тут было некалькі насельніц, прыход дэлегацыі гасцей усхваляваў іх. Птушкі заквахталі, залопалі крыламі.
– Не бачаць яны ў табе родзіча! – хмыкнула Зялёнка.
Улада падвяла дзяцей да гнязда, у якім ляжалі яйкі.
– Вось прыкладна ў такім і ты некалі быў, – сказала дзяўчынка.
– Такое невялічкае? – здзівіўся Рудаш.
– Кураняткі вылупліваюцца маленечкімі жоўценькімі пухнацікамі, спачатку на далоньцы змяшчаюцца, а потым хутка вырастаюць у вось такіх вялікіх курэй, – патлумачыла Улада.
– Я ніколі не быў жоўценькім, – адзначыў Вухуцік.
У куратнік пачалі сходзіцца яго астатнія жыхары. Іх, пэўна, трывожнае квахтанне сябровак завабіла. Сінька і Зялёнка ўзялі з гнязда яйкі, каб лепш іх разгледзець. Чубаткам гэта не падабалася, яны папераджальна лопалі крыламі і выдавалі незадаволеныя гукі. Улада сказала паненкам, што лепш вярнуць усё на месца, але тыя не спяшаліся выконваць параду. І тут у куратнік увайшоў певень. Вялікі прыгожы птах гучна-гучна закукарэкаў і загарцаваў па саломе, б’ючы паветра крыламі.
– Думаю, нам лепш пайсці адсюль! – устрывожылася Улада.
– А пазнаёміцца з гэтымі істотамі? – не згаджалася Зялёнка.
Гаспадыня не паспела адказаць. Певень вырашыў пайсці ў наступленне на няпрошаных гасцей. Ён пачаў грэбці падлогу моцнымі кіпцюрамі і ваяўніча, быццам шчыт, выкідваць перад сабой адно крыло. Чубаткі мітусіліся па куратніку і гучна квахталі. Дзецям стала страшна. Сінька і Зялёнка паспешліва паклалі яйкі на месца, але гэта ўжо не дапамагло. Куры на чале з пеўнем адзіным фронтам атакавалі прышлых. Вухуцяне загулі ў свае насы-дудачкі і кінуліся прэч ад курэй. Утварыўся суцэльны пярэпалах: квахтанне, кукарэканне, лямант… Ляталі пер’е, салома, слупы пылу. Улада падбегла да дзвярэй, шырока расхінула іх і крыкнула:
– Сюды! Хутчэй!
Вухуцяне адно за адным выскачылі з куратніка, і гаспадыня прычыніла дзверы.
– Фух! Ледзь не памерла ад жаху! – выдыхнула Мінола.
– Якія агрэсіўныя істоты жывуць на Зямлі! Мяне другі раз ледзь не з’елі! – вытарашчыўшы вочы, крычала Сінька.
– Якая страшная планета! – усхліпвала Зялёнка.
– Ну мы ж самі палезлі з імі знаёміцца, куры нас да сябе не запрашалі! – паспрабаваў растлумачыць негасцінны прыём Рудаш.
– Як сабе хочаш, Вухут, але я з такімі сваякамі нічога агульнага мець не хацела б! – Сінька абтрасала з сябе пер’е і салому.
– Яны толькі абаранялі сваё жытло ад невядомых істот, – выказаў меркаванне Вухуцік. – Але мне здаецца, што гэтыя птушкі сапраўды не мае родзічы.
– Аніякага падабенства! – падтрымала Мінола.
– Толькі куры яйкі адкладваюць? – удакладніў Рудаш.
– Ды не, усім птушкам гэта ўласціва, – адказала Улада.
– Пакажы яшчэ якіх-небудзь, калі ласка! – папрасіў Вухуцік.
– Мы ў куратнік больш не палезем! – абвясцілі Сінька і Зялёнка.
– Гэта і не патрабуецца, паназіраем здаля, – супакоіла Улада.
Яны зноў вярнуліся ў сад, дзе на старой яблыні была шпакоўня. Гаспадыня паказала на маленькі домік, прыхаваны галінамі дрэва. Павольна гушкаючыся на арэлях-канапе, дзеці назіралі, як нястомныя маленькія птушачкі раз за разам вылятаюць па корм для птушанят, вяртаюцца, каб падсілкаваць малых і зноў выпраўляюцца здабываць ежу.
– Гэтыя прыгожа цвыркаюць! – заўважыла Мінола.
– Каб вы пачулі пошчак салаўя – заслухаліся б! – сказала Улада.
– Са спевамі ў мяне не вельмі, – усміхнуўся Вухуцік. – І з палётамі таксама – вунь як птушкі проста лятаюць. Я дакладна не з іх роду. У мяне лепш плаваць атрымліваецца.
– Плаваць? Канешне! Як я сама пра гэта не падумала?! – спахапілася Улада. – Ёсць птушкі, якія жывуць на вадзе, гнёзды там будуюць, ныраюць выдатна і не спяваюць. Нават насы ў іх выцягнутыя!
– Вось! Адчуваю, гэта мае родзічы! – узрадаваўся Вухуцік. – Пазнаём мяне з імі!
Улада вырашыла завесці сябра на балота, якое было непадалёк ад яе дома. Зразумела, што астатняй кампаніі іншапланетных гасцей таксама захацелася пабываць там. Толькі як непрыкметна правесці па вуліцы хаўрус вухуцян? Дзяўчынка дастала свой модны льняны заплечнік, расшыты валошкамі. Верх яго проста сцягваўся матузкамі, шлейкі зручна трымаліся на плячах, у бакавыя кішэні можна было пакласці нейкую карысную драбязу. Вось гэты заплечнік і вырашыла Улада выкарыстаць як пераноску для іншапланетнікаў.
– Калі ласка, размяшчайцеся! – запрасіла гаспадыня, адкрыўшы шырокі «ўваход». – Я вас панясу!
Сінька з Зялёнкай першыя скочылі ўнутр, за імі палезла Мінола, потым – хлопчыкі.
– Цесна! Шчыльна! – незадаволена буркалі двое, вядома хто, з кампаніі.
– Затое бяспечна! – сказала Улада, накідваючы шлейкі на плечы.
Вухуцяне на Зямлі мелі невялікі рост і важылі як мяккія цацкі, таму дзяўчынцы было няцяжка іх несці. Галовы ў пераноску не хавалі, ім жа хацелася глядзець навокал.
– Заплечнік будзе для вас зямным хадзікам! – усміхнулася Улада.
– Паехалі! – у адзін голас закамандавалі Сінька з Зялёнкай.
Дзяўчынка адчыніла браму і выйшла на вуліцу. Прыгравала сонейка, лёгкі ветрык калыхаў лістоту дрэў, у пераносцы за спінай нягучна перагаворваліся іншапланетныя госці. Яны ўсё разглядалі, дзівіліся, абмяркоўвалі. Улада прыслухоўвалася да іх размовы і радавалася, што дзеці з Вухуціі ў яе ў гасцях. Задумалася і не звярнула ўвагі на тое, як з брамкі дома, паўз які яна праходзіла, выйшла яе прыяцелька Юля.
– Прывітанне! – прагучала неяк зусім нечакана.
– Цац! – устрывожана і гучна сказала Улада, спыніўшыся так рэзка, што вухуцяне ў заплечніку войкнулі.
Юля здзіўлена паглядзела на сяброўку:
– Што?
Улада прыдумала, як растлумачыць дзіўнае слова, якое выгукнула ўслых:
– Гэта лічылка такая: «Вуцікі-пуцікі-куцікі-клац! Фінта-мінта-сінта-цац!»
– Якая вясёлая лічылка! – усміхнулася Юля. – А што ты лічыш?
– Крокі, – адказала Улада.
– Куды ідзеш? – распытвала прыяцелька.
– У бібліятэку! – адказала дзяўчынка першае, пра што падумалася.
– Можа, і мне з табой схадзіць? – задумліва прагаварыла Юля.
– Не, давай іншым разам, – адказала Улада.
Сяброўка здзівілася, бо заўсёды ім было добра і весела ўдзвюх. Яны б ужо і разышліся, але Юля згледзела вухуцян, якія пазіралі з заплечніка.
– Якія мілыя пупсікі! – у захапленні пралапатала дзяўчынка і, заскочыўшы за спіну сяброўкі, адным хуткім рухам выцягнула за ружовую спружынку-прычоску здранцвелую ад жаху Сіньку. – А ножак колькі! Нос смешны! А вушкі якія! Мі-мі-мі!
– Аддай, калі ласка, я спяшаюся! – Улада забрала няшчасную госцю.
– Пакажы астатніх! – Юлю вельмі зацікавілі яркія лялькі.
– Іншым разам, мне пара бегчы, прабач!
Улада абмінула незадаволеную сяброўку і паспяшалася хутчэй завярнуць за паварот.
– Ды што тут за істоты жывуць?! – лямантавала Сінька. – Хапаюць, цягнуць, кусаюць, нападаюць, на часткі рвуць!
– Проста вы незвычайныя і вельмі цікавіце зямлян, бо яны ніколі не бачылі такіх прыгожых іншапланетнікаў! – спрабавала гаспадыня супакоіць госцю.
Улада вярнула Сіньку ў заплечнік. Яны прайшлі зусім крыху і сустрэлі яшчэ аднаго цікаўнага зямляніна: іх дагнаў хлопчык на ровары.
– Ца-а-ац! Цац! – папераджальна зашапталі адно аднаму вухуцяне.
– Куды гэта ты з поўным заплечнікам лялек? – шырока ўсміхаўся хлапчук.
– Гэта не лялькі! Гэта іншапланетнікі, Міхась! Вось нашу іх, паказваю, як мы тут, на Зямлі, жывём, – адказала Улада.
Вухуцяне ў заплечніку напружыліся: няўжо дзяўчынка раскрые іх таямніцу?
– От казачніца! – засмяяўся хлопчык. – У мяне такіх іншапланетнікаў, супергерояў і монстраў цэлы кораб быў. Толькі я ўжо падрос, у цацкі не гуляю! Вось і аддалі мае дзіцячыя скарбы суседскім дзецям.
– Ну раз ты ўжо ў цацкі не гуляеш, то катайся на ровары, Міхась, а я яшчэ са сваімі лялькамі пазабаўляюся! – падміргнула дзяўчынка.
Хлопчык паблажліва паківаў галавой:
– Ну, давай, малеча!
Потым націснуў на педаль і паехаў.
– Ты хацела расказаць яму праўду? – усхваляваліся вухуцяне.
Улада супакоіла іх:
– Не перажывайце, сябры! Я добра ведаю Міхася, ён вельмі хоча выглядаць дарослым, таму ніколі не падаў бы выгляду, што яму цікавыя цацкі. Гэта быў самы надзейны спосаб пазбегнуць роспытаў і ўвогуле развітацца з ім.
– А на чым ён ехаў? – запытаўся Рудаш.
– Гэта ровар! – адказаў замест Улады Вухуцік. – Яшчэ ў мінулы раз мяне мая сяброўка на такім транспарце катала. Так файна! Круціш педалі і імчыш куды захочаш!
– Хацелася б паспрабаваць! – сказаў Рудаш.
– Абавязкова пакатаю вас! – паабяцала Улада.
Дзяўчынка пранесла касмічных гасцей па сваёй Зарэчнай вуліцы, потым яны выйшлі на Зялёную і дабраліся да невялікага балота.
– Прыгажосць! – адным словам ацанілі вухуцяне.
– Тут вады паболей, чым у тваім басейне! – сказала Зялёнка.
– Гэта вы яшчэ нашу рэчку не бачылі! У параўнанні з басейнам – там цэлы акіян! – усміхнулася Улада.
Вухуцік з цікавасцю разглядаў балота:
– Які колер! Мой любімы! Адчуваю, нездарма ён мне падабаецца, можа, менавіта тут і ёсць мая малая радзіма.
– А вунь і качкі, – Улада кіўнула на птушак, якія плавалі каля зарасніку чароту. – Ужо і дзеткі ў іх вылупіліся, так што яек у гнёздах больш няма.
Сапраўды, ля мамы-качкі боўталіся ў вадзе маленькія птушаняты. Яны вучыліся плаваць і ныраць.
– Якія мілыя! – любавалася Мінола.
– Пойдзем пазнаёмімся! – сказала Сінька, выскачыўшы з заплечніка.
– Чакай, упраўная! – спыніў яе Рудаш. – Напалохаеш іх і паспытаеш, наколькі моцная дзюба!
– Сапраўды, не варта спрабаваць знаёміцца ўсім хаўрусам, – падтрымала Улада. – Няхай пакуль што Вухуцік адзін паспрабуе падысці бліжэй.
Качка заўважыла цікавасць невядомых візіцёраў і падала рэзкім голасам усхваляваны сігнал. Тут жа побач апынуўся качар і, прыкрываючы сваю сям’ю, правёў яе ў зараснік чароту.
– Мы іх напалохалі, – уздыхнула Улада. – Пойдзем крыху далей, каб яны не баяліся нас.
Вухуцік, які меў цвёрды намер пазнаёміцца з качкамі, застаўся, а ўсе астатнія рушылі ўздоўж берага.
– Вой! А гэта хто?! – ад цікавасці спружынка-прычоска Сінькі яшчэ больш закруцілася і заскакала.
Усе паглядзелі туды, куды яна паказала пальцам. Па паверхні вады рухаліся невялічкія кузуркі.
– І я хачу з імі па вадзе пабегаць! – сказала Зялёнка і скочыла ў балота.
Сінька вырашыла не адставаць ад сяброўкі, таму праз імгненне яны плюхаліся ля берага, разагнаўшы напалоханых кузурак.
– Не атрымалася ў вас пабегаць! – усміхнулася Мінола.
– Нічога дзіўнага! – адзначыла Улада. – Мы можам толькі плаваць у вадзе, а вось вадамеркі, якіх разагналі іншапланетныя паненкі, здольныя хадзіць і нават скакаць па паверхні.
Міноле і Рудашу таксама захацелася пакупацца.
– Толькі далёка не заходзьце, калі ласка, будзьце асцярожнымі! – папрасіла Улада і, скінуўшы абутак, па калена зайшла ў ваду.
Вухуцяне паспрабавалі ныраць, станавіліся на рукі ў глеістае дно і, смешна вытыркаючы з вады па пяць рознакаляровых пятак, даставалі каменьчыкі. А потым заўважылі вяртлявых апалонікаў, якія віравалі побач. Гасцям тут жа захацелася пазнаёміцца з малечамі! Іншапланетнікі бухнуліся ў ваду і кінуліся даганяць хвастатых. Чацвёра вухуцян паднялі сцяну пырскаў і нарабілі столькі шуму, што, здавалася, разагналі ўсіх насельнікаў балота! Улада весялілася разам з імі, не зважаючы на сваю мокрую сукенку. І апалонікі прынялі гульню, падплывалі да дзяцей, а як толькі яны спрабавалі схапіць іх, імкліва разляталіся ў розныя бакі. Забава доўжылася, пакуль Сінька не вынырнула з дзіўным выглядам. Яна часта міргала вачыма, моршчылася і намагалася ўздыхнуць, а потым рэзка чхнула-задудзела ў свой нос, і з яго выскачыў перапалоханы апалонік. Зялёнка, пабачыўшы гэта, засмяялася з сяброўкі. Ёй было так весела, што яна плюхнулася ў ваду і забулькала, пускаючы бурбалкі. Раптам пачулася рэзкае і гучнае «Крэ-э-э-эк!», і ў наступнае імгненне на стажок-прычоску Зялёнкі пляснулася нешта зялёнае. Паненка адчула, як штосьці прызямлілася ёй на галаву, устала з вады і зірнула ўгору, спрабуючы разгледзець, што ж там такое. Мінола войкнула, Сінька ўскрыкнула, Рудаш прыцмокнуў. Пабачыўшы іх разгубленыя твары, Зялёнка запанікавала і памкнулася скінуць невядомае стварэнне, якое ўладкавалася на яе фрызуры. Рукі паненкі намацалі нешта халоднае і слізкае, на вочы спаўзла чужая пляскатая лапа-ласт, і ў вуха-клаксончык вухуцянкі аглушальна крыкнулі: «Кр-э-э-э-к!»
– А-а-а-а-а-а! – завішчала, заскакала Зялёнка, спрабуючы скінуць з галавы страшную істоту.
Ёй усё ж удалося вызваліцца ад захопу пачварай, якая ўпала на ліст гарлачыка і, вырачыўшы вялікія круглыя вочы, нядобра глядзела на сваю ахвяру. Гэты позірк загіпнатызаваў пераляканую Зялёнку, яна знерухомела і з жахам назірала за страшнай істотай. На руку Зялёнкі сеў камар. Такой маленькай кузуркі яна не баялася, нават увагі б на яе не звярнула – ну, раз села, няхай пасядзіць, – але раптам з шырокага рота зялёнай пачвары выскачыла доўгая ружовая стужка-маланка, якая ў адно імгненне схапіла камара і зацягнула ў пашчу монстра. Вухуцяне завішчалі і кінуліся з вады. Напалоханыя госці шукалі паратунку ў гаспадыні, хто як мог караскаўся на рукі да Улады. Яна схавала іх у абдымках і вынесла на бераг.
– Цішэй! Супакойцеся! Нічога страшнага не адбылося! – гаварыла дзяўчынка.
– Мяне спрабавала з’есці страшэнная пачвара! – трэслася ад нервовага напружання няшчасная Зялёнка.
– Няма ніякай пачвары, гэта проста жаба. Звычайная жыхарка балота, – тлумачыла Улада.
– Чаму яна мне на галаву ўскочыла? – закаціла вочы пацярпелая.
– Можа, за сваячку прыняла? Ты ж таксама зялёная! – выказаў здагадку Рудаш.
– Дык яна пераблытала! Я з іншай планеты, гэта Вухут тут сваіх родзічаў шукае! – абуралася Зялёнка.
Улада пастаралася растлумачыць сітуацыю:
– Магчыма, жаба хвалявалася за сваіх дзетак, таму і з’явілася тут і скочыла на цябе, бо думала, што ты хочаш пакрыўдзіць яе малых.
– Ды я іх нават у вочы не бачыла! Ніхто іх не чапаў! – гэта Зялёнка пракрычала жабе, якая так і сядзела на лісце гарлачыка, назіраючы за незнаёмцамі.
– Дзеці жабы – гэта тыя самыя апалонікі, з якімі вы гулялі, – удакладніла Улада.
– Яны яе дзеці?! – здзівіліся вухуцяне. – Зусім не падобныя!
Дзяўчынка парадавалася, што рыхтавала інфармацыю пра жаб на ўрок прыродазнаўства і цяпер можа расказаць гасцям пра гэтых жывёлак.
– Проста апалонікі пакуль зусім маленькія, бо толькі нядаўна з’явіліся з ікрынак, якія адклала іх мама. Зараз яны выглядаюць так, а потым з імі адбудзецца метамарфоза1 і яны ператворацца ў жабянят, падобных да сваёй мамы.
– Ага, да страшнай пачвары, якая ледзь не засмактала мяне сваім доўгім ліпкім языком! Яна паспрабавала ўхапіць мяне, усе гэта бачылі! – не супакойвалася Зялёнка.
Уладзе зноў давялося тлумачыць:
– Не цябе яна лавіла, а камара, які выпадкова сеў на тваю руку. Жабы харчуюцца кузуркамі, чым прыносяць карысць. Камар, дарэчы, збіраўся цябе ўкусіць. Камары п’юць кроў…
Дагаварыць ёй не далі – паненкі залямантавалі:
– Зямля – планета монстраў і пачвар! Тут усе кусаюцца і палююць адзін на аднаго, п’юць кроў! Які жах!
– Дзе жах? Што здарылася? – запытаўся Вухуцік, падыходзячы да сяброў.
– Вухут, ты жывы! Пашанцавала табе, радуйся, бо тут паўсюдна драпежнікі! Нас ледзь не з’елі! – пралапатала Сінька.
– А я ведаю, што гэта вы ўсё балота ўспудзілі! – усміхнуўся Вухуцік. – Пакуль я быў у гасцях у качак, міма чароту прабеглі напалоханыя вадамеркі, потым карасі-маляўкі шукалі паратунку ў аеравым зарасніку, з апалонікамі вы такія даганялкі зладзілі, што іх матуля жаба не на жарт усхвалявалася. Нават не магу ўявіць, колькі смеласці ёй спатрэбілася, каб адной пайсці супроць чатырох невядомых іншапланетных істот. Але яна здолела!
Вухуцяне азірнуліся на жабу. Вакол яе сабраліся апалонікі, матуля нешта ціхенька квакала ім, пэўна, супакойвала. Цяпер яна зусім не падавалася страшнай.
– Трэба папрасіць прабачэння, – сказала Мінола.
– Каб не думалі, што вухуцяне – нявыхаваныя нахабнікі! – падтрымаў Рудаш.
Сінька з Зялёнкай не палічылі сябе такімі, таму пагадзіліся толькі побач пастаяць, пакуль іншыя будуць выбачацца. Улада нарэшце ссадзіла паненак з рук.
І тут Рудаш здзіўлена прагаварыў:
– Сінька, ты ў апалоніка ператвараешся! Метамарфоза! У цябе хвост вырас!
І сапраўды, усе ўбачылі, што ў паненкі ззаду з’явіўся невялічкі чорны хвосцік.
– А-ёй! Што ж гэта робіцца?! – залямантавала Сінька. – Хвост! Я – апалонік? Я стану жабай?
Улада падышла да небаракі, узялася за хвост і пацягнула. Той не паддаваўся, трымаўся, але з чарговай спробы ўдалося яго адарваць.
Дзяўчынка кінула хвост у ваду.
– Я не ператваруся ў жабу? Новы хвост у мяне не вырасце? – непакоілася Сінька.
– Не ператворышся. Гэта проста п’яўка прыліпла, – патлумачыла дзяўчынка.
– Што за звер? – пацікавілася Зялёнка.
– Ай, нічога страшнага, забудзьцеся! – параіла Улада.
– Ды хопіць ужо пра вашыя жахі слухаць! – перапыніў роспыты Рудаш і звярнуўся да Вухуціка: – Скажы, ты знайшоў родзічаў?
– Не, да сям’і качак я не належу. Ніякага падабенства з імі не выявілася, – адказаў Вухуцік.
– Гэта нічога не азначае! – хмыкнула Зялёнка. – Вунь апалонікі з мамай-жабай таксама па-рознаму выглядаюць, а потым адбудзецца чароўная метамарфоза і – р-р-р-аз! Яны жабамі стануць!
– Можа, і з табой метамарфоза здарыцца, і заўтра ты, Вухут, качкай прачнешся! – выказала гіпотэзу Сінька.
– Ды не, так не атрымаецца, – запэўніў Вухуцік і дадаў: – Тым больш што са мной метамарфоза ўжо адбылася.
– Якая? – запыталіся ўсе дзеці разам.
– Хоць і пачалося маё жыццё на Зямлі, я стаў напалову вухуцянінам, гэта ж лёгка заўважыць. Вось такое ператварэнне!
– І то праўда! – згадзіўся Рудаш.
Вухуцік уздыхнуў:
– Толькі дзе ж цяпер мне сваякоў шукаць, калі я не з птушынага роду? Качкі правільна сказалі: раз у мяне няма крылаў і я не ўмею лятаць, то я не птушка.
– Не ўсе птушкі лятаць умеюць! – удакладніла Улада. – Напрыклад, страусы і пінгвіны таксама ў паветра не падымаюцца, і памерамі яны значна большыя за многіх птушак.
– Дык пойдзем да іх, хачу пазнаёміцца! – зноў адчуў надзею Вухуцік.
– Зараз не атрымаецца, бо гэтыя птушкі ў Беларусі не жывуць, – развяла рукамі дзяўчынка. – Пінгвінаў мы на свае вочы тут наўрад дзе пабачым, а страусаў, мяркую, у заапарку можна знайсці.
– А што такое заапарк і дзе ён знаходзіцца? – запыталіся вухуцяне.
– Гэта такое месца, куды збіраюць жывёл і птушак з розных краін і кантынентаў, каб людзі маглі іх пабачыць.
Рудаш зацікавіўся:
– Выдатна! Гэта ж можна не ехаць далёка, каб паглядзець на істот з іншых месцаў. Давайце сходзім у заапарк!
Улада сумна ўздыхнула:
– Раз у нас такая важная справа, як пошукі родзічаў Вухуціка, то мы ў заапарк завітаем, але я не люблю там бываць. Тамтэйшым жывёлам і птушкам не пазайздросціш. Іх, вядома, даглядаюць і кормяць, але яны назаўсёды страцілі сваю радзіму і волю. Даводзіцца жыць у невялікіх клетках, штодня знаходзіцца пад пільнай увагай наведвальнікаў заапарка. Я была там, бачыла іх вочы, і мне падаецца, у іх тоіцца сум.
Вухуцяне памаўчалі, яны асэнсоўвалі пачутае.
– Заўтра наведаем заапарк, – паабяцала Улада і змяніла тэму: – А зараз – час вяртацца дадому. Дадзім супакоіцца насельнікам балота!
Дзяўчынка расшпіліла маланку заплечніка, вухуцяне ўладкаваліся ў ім, і ўсе разам выправіліся ў зваротны шлях. Уладзе падумалася, што абавязкова трэба паказаць іншапланетным гасцям нешта асаблівае.
Чароўная скарбніца
Улада вырашыла паказаць гасцям сваё любімае месца, якраз непадалёк ад якога яны зараз ішлі.
– Сябры, запрашаю вас завітаць у чароўную скарбніцу! – загадкавым шэптам прапанавала дзяўчынка.
– Там каштоўнасці? – імгненна адрэагавала Сінька.
– Самыя сапраўдныя! – пацвердзіла Улада.
– І шмат іх там? – удакладніла Зялёнка.
– Нават злічыць цяжка! – адказала Улада.
– А дзе знаходзіцца гэтая скарбніца? – зацікавілася Мінола.
– Вось у тым прыгожым будынку, – дзяўчынка паказала напрамак рукой.
– Мы зможам увайсці туды і паглядзець на каштоўнасці? – запытаўся Рудаш.
– Не толькі ўвайсці і паглядзець, але і з сабой некалькі дадуць! – падміргнула Улада.
– Праўда?! – ледзь не выскачыла з заплечніка Сінька. – А хто дасць?
– Захавальніцы скарбаў! – таямніча адказала дзяўчынка.
– Дык пойдзем хутчэй! – папрасілі госці.
І гаспадыня, ямчэй прымасціўшы заплечнік, рушыла да будынка, у якім была чароўная скарбніца. Толькі ўвайшлі – іх ласкавай усмешкай сустрэла прыгожая спадарыня.
– Вітанне, Улада! Рады цябе бачыць! Ты своечасова. У нас шмат новага і цікавага з’явілася! Возьмеш зараз ці адкласці для цябе? Бо разбяруць хутка.
– Бяры! Прама цяпер бяры! – шапталі з заплечніка іншапланетныя госці, якім вельмі карцела займець зямныя каштоўнасці.
– Як добра я зайшла! – узрадавалася дзяўчынка. – Вазьму з задавальненнем!
– Праходзь у залу, выбірай! – гасцінна запрасіла спадарыня.
Улада падзякавала і павольна пайшла да лесвіцы, якая вяла на другі паверх.
– Чаго ты ледзь сунешся? Усе каштоўнасці расхапаюць, пакуль ты дапаўзеш! – падганяў яе шэпт Зялёнкі.
– Не хвалюйцеся, тут багаццяў на ўсіх хопіць! – адказала дзяўчынка.
Яна паднялася па лесвіцы, увайшла ў залу. За столікам сядзела і нешта пісала яшчэ адна сімпатычная спадарыня.
– Добры дзень, а я да вас! Кажуць, цудоўныя новыя скарбы з’явіліся? Хачу ўзяць! – усміхнулася Улада.
– Будзеш першай, праходзь выбірай! – прыязна адказала спадарыня і кіўнула госці, вітаючыся. – На стале ўсё самае-самае, толькі што паклала.
Дзяўчынка падышла да стала, зняла заплечнік і паставіла побач, каб вухуцяне маглі добра бачыць каштоўнасці.
– Што за прыгажосць? – углядалася ў прадметы Сінька.
– Прамавугольныя, квадратныя, яркія, бліскучыя. І пахнуць даволі рэзка, незвычайна, але прыемна, – апісала свае назіранні Зялёнка.
Яна хацела сказаць яшчэ нешта, але ў залу ўвайшла захавальніца скарбаў. Дзеці-іншапланетнікі залюбаваліся ёю: прыгожая, вытанчаная, яна валодала нейкай асаблівай прыцягальнасцю, якая адчувалася ў яе ласкавай усмешцы, прыемным голасе, унутранай энергіі. Спадарыня ўзяла адну каштоўнасць і раскрыла яе. Вухуцяне нібыта цуд пабачылі! Паміж дзвюма часткамі цвёрдай асновы, якая расхінулася ад чароўнага руху яе пальцаў, утварыўся шапаткі вадаспадзік з тонкіх бялюткіх слаёў. У ім на імгненні з’яўляліся і знікалі выявы. Потым слаі зноў шчыльна ляглі і цвёрдая бліскучая аснова закрылася, схаваўшы цуд.
– Новая, прыгожая, шыкоўная! – расказвала пра каштоўнасць захавальніца скарбаў. – Забірай!
Улада ўзяла гэты цуд, спадарыня запрасіла дзяўчынку сесці за стол і разгледзець іншыя чароўныя рэчы, а сама выйшла.
– Што там мільгала ўнутры? – запыталася Мінола, паказваючы на каштоўнасць, якую Улада трымала ў руках.
– Малюнкі! – патлумачыла дзяўчынка.
– Я не паспеў разгледзець іх, а так хацелася! – уздыхнуў Рудаш.
Улада загадкава ўсміхнулася, адным спрытным рухам зноў раскрыла каштоўнасць і паклала на стол. На белым фоне іншапланетныя дзеці са здзіўленнем убачылі маленькую рудую істоту, а побач – некага вялікага, карычневага.
– Хто гэта? – запыталася Сінька, разглядаючы малюнак.
– Наколькі я разумею, лісачка Красуня і мядзведзь.
– Ты іх ведаеш? – удакладніла Зялёнка.
– Пакуль што не, але хачу пазнаёміцца, – адказала дзяўчынка.
– І мы хочам. Але як іх знайсці? Дзе яны жывуць? – распытвалі Мінола і Рудаш.
– Прама тут, у гэтай каштоўнасці! – падміргнула Улада.
– Колькі таямнічасці! Растлумач ужо, што тут да чаго! – падскоквала ад нецярплівасці Зялёнка.
– Што за цуд і як ім карыстацца? – імкнулася высветліць Сінька.
– Гэта кніга, сябры мае!
– Вельмі цікавая рэч! – нарэшце выказаўся і Вухуцік. – Памятаю, калі ў мінулы раз я гасцяваў на Зямлі, мы з Уладай чыталі кнігі. Гэта ж цэлы сусвет! Там цудоўныя гісторыі, незвычайныя героі, дзівосныя прыгоды… Мне так падабалася па вечарах перад сном слухаць казкі! Дарэчы, вандрульня́, у якую мы з вамі любім гуляць, была ў адной з кніг.
Улада пагартала новую кнігу і задаволена паведаміла:
– І тут ёсць забаўка! Называецца «Квэст па Дзівосным лесе». Абавязкова згуляем вечарам! «Прыгоды лісачкі Красуні» пачнём чытаць сёння ж, але адной кнігі мала. Што б нам яшчэ ўзяць? Выбірайце, сябры!
Вухуцяне выскачылі з заплечніка на стол, каб лепш разгледзець скарбы. Яны падымалі вокладкі, шапацелі старонкамі, спрабавалі ўтвараць такі ж вадаспадзік, як захавальніца скарбаў, разглядалі малюнкі, нюхалі новы для іх водар друкарскай фарбы.
– Давай возьмем кнігу пра гэтага хлопчыка! – хутчэй загадала, чым прапанавала Сінька, паказваючы на бліскучую вокладку, з якой пазіраў сімпатычны хлопчык з сінімі валасамі і яркімі вачамі валошкавага колеру.
– Выбар відавочны! – хмыкнула Зялёнка. – Сінька выбрала героя з сінімі валасамі! Закахалася?
– Абы-што менціш! – прабубнела ў адказ сяброўка. – Проста там вандрульня́ ёсць!
– Не спрачайцеся, абавязкова возьмем! – прыміральна сказала Улада. – Назва інтрыгуе: «Знаёмцеся – #Падабай..к@!»
– Я выбіраю вось гэту! – сказала Мінола, разглядаючы незвычайныя малюнкі. – Так хочацца даведацца, пра што гэтыя казкі!
– «Загадка прынцэсы Агнэсы», – прачытала назву Улада. – Бяром!
– Мне вось гэтую прачытаеш! – Зялёнка дзелавіта падсунула кнігу «Казкі Сіняй падушкі».
Улада ўсміхнулася, паклала выданне ў агульны стос і звярнулася да Вухуціка і Рудаша:
– А што выбралі нашы хлопчыкі?
– Кнігу-квэст «Ключ ад Вялікай Каштоўнасці» і жахліўчык «Прывід з хутара. Жудасная ноч», – хорам адказалі тыя.
– Выдатна, я ў мінулыя разы хацела ўзяць, ды яны заўсёды на руках былі. Упалявала нарэшце!
Улада падышла да паліцы, зняла з яе вялікую яркую кнігу і сказала:
– Возьмем яшчэ энцыклапедыю пра жывёл, можа, там знойдзем карысную інфармацыю пра сваякоў Вухуціка.
Важкі стос кніг паклала дзяўчынка перад захавальніцай скарбаў.
– Нішто сабе! – усміхнулася жанчына. – Увесь час на канікулах за кнігамі вырашыла правесці?
– І пагуляць паспею! Я ж хутка чытаю! – адказала Улада.
– Я пажартавала, ты ж у нас у лепшых чытачах. Бяры, калі ласка, і зноў прыходзь! – запрасіла захавальніца скарбаў.
– Якія ў цябе лялькі незвычайныя! – да размовы далучылася спадарыня, якая сустрэла наведвальнікаў на ўваходзе. – Хто гэта?
– Вухуцяне, – адказала Улада.
Іншапланетнікі ўсхваляваліся: няўжо раскажа пра іх?
– Можна іх бліжэй разгледзець? – папрасіла спадарыня.
І тут вухуцяне не на жарт спалохаліся, бо дзяўчынка зняла і расхінула заплечнік.
– Такія мілыя!
З гэтамі словамі захавальніца скабраў дастала Сіньку і Зялёнку.
– А прычоска якая! – яна варушыла закручастую спружынку Сінькі. – Вушкі пацешныя!
Жанчына пакруціла вушы-клаксончыкі Зялёнкі. Улада назірала, як насцярожана і незадаволена надзьмуліся паненкі. І тут зямлянка вырашыла высветліць яшчэ адну якасць мілых цацак. Яна адначасова націснула на іх жываты! Ад нечаканасці вухуцянкі не стрымаліся і загулі ў свае насы-дудачкі.
– Якія галасы! – рассмяяліся захавальніцы скарбаў.
І яшчэ некалькі разоў Сіньцы і Зялёнцы давялося выдаваць гукі, бо спадарыня націскала зноў.
– А давай мы сфатаграфуем іх разам з табой ля нашай выставы! – прапанавала адна з захавальніц.
Вухуцян рассадзілі на паліцы, Уладу паставілі побач. Дзяўчынка ўзяла ў рукі кнігу «Прыгоды лісачкі Красуні», каб паказаць, што яна выбрала для прачытання і заахвоціць іншых наведвальнікаў бібліятэкі пазнаёміцца з гэтай кнігай.
– Якія цікавыя здымкі атрымаліся! – радаваліся захавальніцы кніжных скарбаў, разглядаючы фота. – Ты прыгажуня, а лялькі-іншапланетнікі такія пацешныя! Чытачы паглядзяць на вас у сацсетках і адразу прыйдуць па новыя кнігі! Вось каб у нашай бібліятэцы гэтыя мілыя вухуцяне пасяліліся!
Сінька ад такіх слоў аж з паліцы звалілася! Хоць ёй вельмі спадабаліся кнігі-скарбы, але застацца тут назаўсёды яна ніяк не магла. І астатнія вухуцяне ўсхваляваліся ад такой прапановы.
– Прабачце, але я не магу іх пакінуць, – адказала Улада.
– Вядома, з сябрамі так не абыходзяцца! – усміхнулася спадарыня і дадала: – Мне проста захацелася зрабіць такіх самых лялек і пасяліць іх у нашай бібліятэцы. Ты не будзеш супраць, калі нашы бібліятэкаркі-майстрыцы пашыюць ці звяжуць вухуцян, падобных да тваіх?
– Я буду толькі рада! – запэўніла дзяўчынка.
Вухуцяне зноў апынуліся ў заплечніку, Улада прыхапіла стос кніг і, развітаўшыся з захавальніцамі кніжных скарбаў, пайшла.
Вярнуліся дадому, падсілкаваліся бабулінымі смачнымі піражкамі і селі адпачыць ад перажытых прыгод. Дзеці ўзяліся гартаць кнігі, якія прынеслі з бібліятэкі. Было чуваць толькі шапаценне старонак, усе зацікаўлена разглядалі малюнкі.
– Гэта ж яна! Я яе пазнала! Істота, што ўчапілася ў мяне ў балоце! – раптам выгукнула Сінька, паказваючы на ілюстрацыю ў энцыклапедыі, якую гартаў Вухуцік. – Што там пра яе напісана?
Вухуцік, які, у мінулы раз гасцюючы на Зямлі, навучыўся чытаць, агучыў інфармацыю з кнігі:
– «П’яўка. Падклас чарвякоў. Навукоўцы лічаць, што п’яўкі існавалі яшчэ ў эпоху дыназаўраў. Жывуць у вадаёмах на ўсіх кантынентах, акрамя Антарктыды. З’яўляюцца драпежнікамі. Ёсць разнавіднасці, здольныя заглынаць сваю ахвяру (напрыклад, лічынку чарвяка) цалкам. Без харчавання могуць пражыць каля аднаго года, а некаторыя віды – да двух гадоў. У п’явак дзесяць вачэй, тры сківіцы і каля двухсот сямідзесяці зубоў. Адарваць п’яўку ад цела вельмі складана, але гэта не балюча. Прысмактаўшыся да ахвяры, істота намёртва сціскае сківіцы і не адвальваецца, пакуль не нап’ецца крыві».
Няшчасная Сінька стала бледнай і, адкінуўшыся на падушку, прашаптала:
– Жах! Пачвара-крывасмок хацела зжэрці мяне! Заглынуць цалкам!
Небарака ліла слёзы і гучна хлюпала носам-дудачкай.
– Супакойся, Сінечка! – суцяшала яе Улада, прыгладжваючы прычоску-спружынку. – Не так усё страшна, як табе падаецца.
Паненка рэзка села:
– Так у энцыклапедыі напісана! На мяне напала драпежніца, у якой дзесяць вачэй! Яна ўвагнала ў мяне свае дзвесце семдзесят зубоў і хацела высмактаць усю кроў!
– Ну што ты, даражэнькая! – зноў памкнулася супакоіць вухуцянку дзяўчынка. – П’яўкі больш за пяцьдзясят мілілітраў не асіляць. Дарэчы, раскажу вам, што ўвогуле не ўсё так жудасна. У нас людзі п’яўкамі лечаць хваробы. Гэта называецца гірудатэрапіяй. Калі чалавеку нешта баліць, доктар прыкладае медыцынскую п’яўку да скуры хворага. П’яўка прысмоктваецца і выпівае крыху крыві, а чалавеку дае свае лекавыя рэчывы. Потым яна сама адвальваецца, а чалавек папраўляецца.
