Читать книгу: «Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej», страница 91

Doch Havelaar was te zeker van z'n zaak om de minste achterdeur open te houden. (Ale Havelaar był zbyt pewny swojej sprawy, aby pozostawić jakąkolwiek możliwość wyjścia awaryjnego; Doch Havelaar was te zeker van z'n zaak om de minste achterdeur open te houden – Ale Havelaar był zbyt pewny swojej sprawy, aby pozostawić jakąkolwiek możliwość wyjścia awaryjnego.)

169

‘Onderzoek, rapport en voorstel.’ Wel te verstaan: alles binnen den grens myner instruktie, en uit kracht van die instruktie. ("Badanie, raport i propozycja." Oczywiście: wszystko w ramach moich instrukcji i na podstawie tych instrukcji; ‘Onderzoek, rapport en voorstel.’ – "Badanie, raport i propozycja.", Wel te verstaan: alles binnen den grens myner instruktie, en uit kracht van die instruktie – Oczywiście: wszystko w ramach moich instrukcji i na podstawie tych instrukcji.)

170

Eerst jaren daarna is dat onderzoek werkelyk geschied, en de Regeering was genoodzaakt te erkennen dat Havelaar de waarheid had gezegd. (Dopiero lata później to badanie rzeczywiście miało miejsce i rząd musiał przyznać, że Havelaar mówił prawdę; Eerst jaren daarna is dat onderzoek werkelyk geschied – Dopiero lata później to badanie rzeczywiście miało miejsce, en de Regeering was genoodzaakt te erkennen dat Havelaar de waarheid had gezegd – i rząd musiał przyznać, że Havelaar mówił prawdę.)

Zie den Gids van Augustus 1860, waar de hoogleeraar Veth, na uitvoerige behandeling der Havelaarszaak, het volgende zegt: (Zobacz Przewodnik z sierpnia 1860 roku, gdzie profesor Veth, po szczegółowym omówieniu sprawy Havelaara, mówi: Zie den Gids van Augustus 1860 – Zobacz Przewodnik z sierpnia 1860 roku, waar de hoogleeraar Veth, na uitvoerige behandeling der Havelaarszaak, het volgende zegt – gdzie profesor Veth, po szczegółowym omówieniu sprawy Havelaara, mówi:)

‘Sedert heeft Havelaar met de zijnen gebrek geleden, hij is het voorwerp geworden van den smaad der Droogstoppels – want de Droogstoppels in Nederland maken altijd gemeene zaak met de Slijmeringen in Indie – hij is geworden Multatuli, niet alleen in aangenomen naam, maar inderdaad. (Od tego czasu Havelaar i jego bliscy cierpieli biedę, stał się obiektem hańby Droogstoppelsów – ponieważ Droogstoppelsowie w Holandii zawsze współpracują ze Slijmeringsami w Indiach – stał się Multatuli, nie tylko przyjętym imieniem, ale faktycznie; Sedert heeft Havelaar met de zijnen gebrek geleden – Od tego czasu Havelaar i jego bliscy cierpieli biedę, hij is het voorwerp geworden van den smaad der Droogstoppels – want de Droogstoppels in Nederland maken altijd gemeene zaak met de Slijmeringen in Indie – stał się obiektem hańby Droogstoppelsów – ponieważ Droogstoppelsowie w Holandii zawsze współpracują ze Slijmeringsami w Indiach, hij is geworden Multatuli, niet alleen in aangenomen naam, maar inderdaad – stał się Multatuli, nie tylko przyjętym imieniem, ale faktycznie.)

En wat bewijst nu het feit, dat, na zijn ontslag, werkelijk een onderzoek in het Regentschap Lebak plaats had, dat de Regent eene scherpe vermaning ontving, en eenige mindere Hoofden werden afgezet? (A co dowodzi fakt, że po jego zwolnieniu rzeczywiście przeprowadzono dochodzenie w Regentschap Lebak, że Regent otrzymał ostre upomnienie, a kilku pomniejszych przywódców zostało usuniętych?; En wat bewijst nu het feit, dat, na zijn ontslag, werkelijk een onderzoek in het Regentschap Lebak plaats had – A co dowodzi fakt, że po jego zwolnieniu rzeczywiście przeprowadzono dochodzenie w Regentschap Lebak, dat de Regent eene scherpe vermaning ontving, en eenige mindere Hoofden werden afgezet – że Regent otrzymał ostre upomnienie, a kilku pomniejszych przywódców zostało usuniętych?)

Primo: de waarheid van het spreekwoord dat de kleine dieven gehangen worden, terwijl men de groote laat loopen. (Po pierwsze: prawdziwość przysłowia, że małych złodziei się wiesza, a dużych puszcza wolno; Primo: de waarheid van het spreekwoord dat de kleine dieven gehangen worden, terwijl men de groote laat loopen – Po pierwsze: prawdziwość przysłowia, że małych złodziei się wiesza, a dużych puszcza wolno.)

Secundo: dat de zaak te veel ruchtbaarheid had verkregen, om nu nog gesmoord te worden. (Po drugie: że sprawa zyskała zbyt dużą rozgłos, aby teraz mogła zostać zduszona; Secundo: dat de zaak te veel ruchtbaarheid had verkregen, om nu nog gesmoord te worden – Po drugie: że sprawa zyskała zbyt dużą rozgłos, aby teraz mogła zostać zduszona.)

Tertio: dat de knevelarij in Lebak al zeer erg moet geweest zijn, wanneer zelfs een Resident die zoo gaarne schipperde, en zoo ongaarne een Inlandsch Hoofd vervolgde, constateeren moest dat er werkelijk reden tot klagen bestond, en bij gevolg: (Po trzecie: że ucisk w Lebak musiał być bardzo poważny, skoro nawet rezydent, który tak chętnie manipulował i tak niechętnie ścigał miejscowego przywódcę, musiał stwierdzić, że rzeczywiście istniał powód do skargi, a zatem: Tertio: dat de knevelarij in Lebak al zeer erg moet geweest zijn – Po trzecie: że ucisk w Lebak musiał być bardzo poważny, wanneer zelfs een Resident die zoo gaarne schipperde, en zoo ongaarne een Inlandsch Hoofd vervolgde – skoro nawet rezydent, który tak chętnie manipulował i tak niechętnie ścigał miejscowego przywódcę, constateeren moest dat er werkelijk reden tot klagen bestond, en bij gevolg – musiał stwierdzić, że rzeczywiście istniał powód do skargi, a zatem:)

Quarto: dat Havelaar volkomen gelijk had.’ (Po czwarte: że Havelaar miał całkowitą rację; Quarto: dat Havelaar volkomen gelijk had.’ – Po czwarte: że Havelaar miał całkowitą rację.)

Aldus Professor Veth. Niemand evenwel schynt op de gedachte gekomen te zyn dat men dan ook dien Havelaar eenige voldoening schuldig was. (Tak mówi profesor Veth. Jednak nikt nie wydaje się wpaść na pomysł, że w takim razie Havelaarowi należałaby się jakaś rekompensata; Aldus Professor Veth – Tak mówi profesor Veth, Niemand evenwel schynt op de gedachte gekomen te zyn dat men dan ook dien Havelaar eenige voldoening schuldig was – Jednak nikt nie wydaje się wpaść na pomysł, że w takim razie Havelaarowi należałaby się jakaś rekompensata.)

Ook niet dat de hem ten-deel gevallen rechtsweigering allernadeeligst werken moest op den toestand der inlandsche bevolking. (Ani też, że odmowa sprawiedliwości, której doświadczył, musiała mieć najbardziej szkodliwy wpływ na stan ludności miejscowej; Ook niet dat de hem ten-deel gevallen rechtsweigering allernadeeligst werken moest op den toestand der inlandsche bevolking – Ani też, że odmowa sprawiedliwości, której doświadczył, musiała mieć najbardziej szkodliwy wpływ na stan ludności miejscowej.)

Van welk besturend ambtenaar in de binnenlanden is plichtsvervulling te verwachten, nadat er zoo duidelyk bleek dat de Natie evenzeer als de Regeering party trekt voor de ellendelingen die 't mishandelen van den Javaan oogluikend toelaten? (Od którego urzędnika zarządzającego w interiorze można oczekiwać wypełniania obowiązków, skoro tak jasno okazało się, że Naród, podobnie jak Rząd, opowiada się za nędznikami, którzy przymykają oko na maltretowanie Jawajczyków?; Van welk besturend ambtenaar in de binnenlanden is plichtsvervulling te verwachten – Od którego urzędnika zarządzającego w interiorze można oczekiwać wypełniania obowiązków, nadat er zoo duidelyk bleek dat de Natie evenzeer als de Regeering party trekt voor de ellendelingen die 't mishandelen van den Javaan oogluikend toelaten? – skoro tak jasno okazało się, że Naród, podobnie jak Rząd, opowiada się za nędznikami, którzy przymykają oko na maltretowanie Jawajczyków?)

171

Zie blz. 224. (Patrz str. 224; Zie blz. 224 – Patrz str. 224.)

172

Het had aan my gestaan de Bevolking opteruien. In-plaats daarvan handhaafde ik de eer van de nederlandsche regeering zoo goed ik kon, en de resident vertrouwde hierop. (Moim zadaniem było podżegać ludność. Zamiast tego broniłem honoru holenderskiego rządu, jak tylko mogłem, a rezydent mi zaufał; Het had aan my gestaan de Bevolking opteruien – Moim zadaniem było podżegać ludność, In-plaats daarvan handhaafde ik de eer van de nederlandsche regeering zoo goed ik kon – Zamiast tego broniłem honoru holenderskiego rządu, jak tylko mogłem, en de resident vertrouwde hierop – a rezydent mi zaufał.)

173

Dat m'n voorganger vergiftigd is geworden, werd door niemand in Lebak betwyfeld. (Nikt w Lebak nie wątpił, że mój poprzednik został otruty; Dat m'n voorganger vergiftigd is geworden, werd door niemand in Lebak betwyfeld – Nikt w Lebak nie wątpił, że mój poprzednik został otruty.)

Waarom liet de heer Pahud zyn lyk niet opgraven? (Dlaczego pan Pahud nie pozwolił na ekshumację jego ciała?; Waarom liet de heer Pahud zyn lyk niet opgraven? – Dlaczego pan Pahud nie pozwolił na ekshumację jego ciała?)

174

Ik bezit die verklaring nog. Niemand vond het ooit de moeite waard daarvan inzage te verzoeken. (Wciąż posiadam to oświadczenie. Nikt nigdy nie uznał za warte, aby prosić o jego wgląd; Ik bezit die verklaring nog – Wciąż posiadam to oświadczenie, Niemand vond het ooit de moeite waard daarvan inzage te verzoeken – Nikt nigdy nie uznał za warte, aby prosić o jego wgląd.)

175

Tontong (tomtom, tamtam) is 'n groot hangend uitgehold houten blok waarop men de uren slaat. De naam is alweer 'n onomatopee. (Tontong (tomtom, tamtam) to duży wiszący wydrążony drewniany blok, na którym wybija się godziny. Nazwa jest znowu onomatopeją; Tontong (tomtom, tamtam) is 'n groot hangend uitgehold houten blok waarop men de uren slaat – Tontong (tomtom, tamtam) to duży wiszący wydrążony drewniany blok, na którym wybija się godziny, De naam is alweer 'n onomatopee – Nazwa jest znowu onomatopeją.)

176

Deze brief van den Adhipatti is nog in myn bezit, en wel – nogal karakteristiek! – saamgeknepen en in stukken gescheurd, maar nog altyd volkomen leesbaar. (Ten list od Adhipatti jest nadal w moim posiadaniu, i to – dość charakterystyczne! – zgnieciony i podarty na kawałki, ale wciąż całkowicie czytelny; Deze brief van den Adhipatti is nog in myn bezit – Ten list od Adhipatti jest nadal w moim posiadaniu, en wel – nogal karakteristiek! – saamgeknepen en in stukken gescheurd, maar nog altyd volkomen leesbaar – i to – dość charakterystyczne! – zgnieciony i podarty na kawałki, ale wciąż całkowicie czytelny.)

De toeleg van dat schryven was, my in z'n knevelary te betrekken, 'tgeen gelukt zou wezen indien ik z'n voorstellen had goedgekeurd, of argeloos daarover in korrespondentie was getreden. (Celem tego pisma było wciągnięcie mnie w jego oszustwa, co by się udało, gdybym zatwierdził jego propozycje lub naiwnie wszedł z nim w korespondencję; De toeleg van dat schryven was, my in z'n knevelary te betrekken – Celem tego pisma było wciągnięcie mnie w jego oszustwa, 'tgeen gelukt zou wezen indien ik z'n voorstellen had goedgekeurd, of argeloos daarover in korrespondentie was getreden – co by się udało, gdybym zatwierdził jego propozycje lub naiwnie wszedł z nim w korespondencję.)

177

In de derde alinea van dezen brief wordt my 't vervullen van myn voorgeschreven plicht tot verwyt gemaakt door den man die in de eerste plaats geroepen was my te berispen en zelfs te straffen indien ik dien plicht had verzuimd. (W trzecim akapicie tego listu wyrzuca mi się wypełnianie moich obowiązków przez człowieka, który w pierwszej kolejności był powołany, aby mnie skarcić, a nawet ukarać, jeśli bym ich nie wypełnił; In de derde alinea van dezen brief wordt my 't vervullen van myn voorgeschreven plicht tot verwyt gemaakt – W trzecim akapicie tego listu wyrzuca mi się wypełnianie moich obowiązków, door den man die in de eerste plaats geroepen was my te berispen en zelfs te straffen indien ik dien plicht had verzuimd – przez człowieka, który w pierwszej kolejności był powołany, aby mnie skarcić, a nawet ukarać, jeśli bym ich nie wypełnił.)

Wat vervolgens z'n ontevredenheid aangaat over de door my ‘aangenomen houding tegenover den Resident van Bantam’ ze was geheel ongegrond, en de heer B.v.K. zelf betuigde my later, niet te begrypen wat daarmee kon bedoeld zyn. (Co do jego niezadowolenia z powodu mojej "przyjętej postawy wobec Rezydenta Bantam", było ono całkowicie nieuzasadnione, a sam pan B.v.K. później zapewnił mnie, że nie rozumie, co miałoby to znaczyć; Wat vervolgens z'n ontevredenheid aangaat over de door my ‘aangenomen houding tegenover den Resident van Bantam’ – Co do jego niezadowolenia z powodu mojej "przyjętej postawy wobec Rezydenta Bantam", ze was geheel ongegrond, en de heer B.v.K. zelf betuigde my later, niet te begrypen wat daarmee kon bedoeld zyn – było ono całkowicie nieuzasadnione, a sam pan B.v.K. później zapewnił mnie, że nie rozumie, co miałoby to znaczyć.)

De bewering dat er omtrent den Regent ‘steeds gunstige getuigenissen waren afgelegd’ was een onwaarheid. (Twierdzenie, że na temat Regenta "zawsze składano pozytywne świadectwa", było nieprawdą; De bewering dat er omtrent den Regent ‘steeds gunstige getuigenissen waren afgelegd’ was een onwaarheid – Twierdzenie, że na temat Regenta "zawsze składano pozytywne świadectwa", było nieprawdą.)

Herhaaldelyk was er in de conduite-staten over dat Hoofd geklaagd. (Wielokrotnie skarżono się na tego przywódcę w raportach dotyczących postępowania; Herhaaldelyk was er in de conduite-staten over dat Hoofd geklaagd – Wielokrotnie skarżono się na tego przywódcę w raportach dotyczących postępowania.)

De opmerking dat ik myn beschuldiging niet door ‘feiten, veel minder bewyzen’ gestaafd had, klinkt zonderling in den mond van den man die geen gehoor verkoos te geven aan myn dringende bede, my in de gelegenheid te stellen myn beschuldigingen door ‘feiten en bewyzen te staven’. (Uwagi, że nie poparłem mojego oskarżenia "faktami, a tym bardziej dowodami", brzmią dziwnie w ustach człowieka, który nie raczył wysłuchać mojej usilnej prośby, aby umożliwić mi poparcie moich oskarżeń "faktami i dowodami"; De opmerking dat ik myn beschuldiging niet door ‘feiten, veel minder bewyzen’ gestaafd had – Uwagi, że nie poparłem mojego oskarżenia "faktami, a tym bardziej dowodami", klinkt zonderling in den mond van den man die geen gehoor verkoos te geven aan myn dringende bede, my in de gelegenheid te stellen myn beschuldigingen door ‘feiten en bewyzen te staven – brzmią dziwnie w ustach człowieka, który nie raczył wysłuchać mojej usilnej prośby, aby umożliwić mi poparcie moich oskarżeń "faktami i dowodami".)

Onwaar is 't dat ik geweigerd hebben zou ‘volle opening te geven van wat my omtrent de handelingen van het Inlandsch Bestuur te Lebak bekend was’. (To nieprawda, że odmówiłem "pełnego ujawnienia tego, co wiedziałem o działaniach zarządu w Lebak"; Onwaar is 't dat ik geweigerd hebben zou ‘volle opening te geven van wat my omtrent de handelingen van het Inlandsch Bestuur te Lebak bekend was – To nieprawda, że odmówiłem "pełnego ujawnienia tego, co wiedziałem o działaniach zarządu w Lebak".)

Juist om tot die ‘volle opening’ te kunnen overgaan, drong ik op 'n vry en openlyk onderzoek aan. (Właśnie po to, aby móc dokonać tego "pełnego ujawnienia", nalegałem na swobodne i jawne dochodzenie; Juist om tot die ‘volle opening’ te kunnen overgaan, drong ik op 'n vry en openlyk onderzoek aan – Właśnie po to, aby móc dokonać tego "pełnego ujawnienia", nalegałem na swobodne i jawne dochodzenie.)

Maar ik wilde voorkomen dat het weder zou uitloopen op 'n vruchteloos ‘aboucheeren’ gelyk onder myn voorganger zoo dikwyls geschied was zonder ander gevolg dan dat de klagers officieel gestraft of in 't geheim mishandeld werden. (Ale chciałem zapobiec temu, aby ponownie skończyło się to bezowocnym "wypytywaniem", jak to miało miejsce tak często za mojego poprzednika, bez innego skutku niż oficjalne ukaranie lub potajemne maltretowanie skarżących; Maar ik wilde voorkomen dat het weder zou uitloopen op 'n vruchteloos ‘aboucheeren’ gelyk onder myn voorganger zoo dikwyls geschied was zonder ander gevolg – Ale chciałem zapobiec temu, aby ponownie skończyło się to bezowocnym "wypytywaniem", jak to miało miejsce tak często za mojego poprzednika, dan dat de klagers officieel gestraft of in 't geheim mishandeld werden – bez innego skutku niż oficjalne ukaranie lub potajemne maltretowanie skarżących.)

‘Ongeschiktheid voor 't bekleeden eener betrekking by het Binnenlandsch Bestuur’ moest wel beteekenen dat ik niet kon werken in den ‘geest des Gouvernements’, niet in den geest der Slymeringen, niet in den geest van den verheven Duymaer van Twist. (Niezdatność do pełnienia funkcji w Zarządzie Wewnętrznym musiała oznaczać, że nie mogłem pracować w "duchu Rządu", nie w duchu Śliskich, nie w duchu wyniosłego Duymaer van Twist; ‘Ongeschiktheid voor 't bekleeden eener betrekking by het Binnenlandsch Bestuur’ – Niezdatność do pełnienia funkcji w Zarządzie Wewnętrznym, moest wel beteekenen dat ik niet kon werken in den ‘geest des Gouvernements’, niet in den geest der Slymeringen, niet in den geest van den verheven Duymaer van Twist – musiała oznaczać, że nie mogłem pracować w "duchu Rządu", nie w duchu Śliskich, nie w duchu wyniosłego Duymaer van Twist.)

De Natie had behooren te eischen dat al die varieteiten van plichtverzakende deugnieten zich geschikt maakten om te werken ‘in den geest’ van Havelaar. (Naród powinien był domagać się, aby wszystkie te odmiany obowiązkowych łobuzów dostosowały się do pracy "w duchu" Havelaara; De Natie had behooren te eischen dat al die varieteiten van plichtverzakende deugnieten zich geschikt maakten om te werken ‘in den geest’ van Havelaar – Naród powinien był domagać się, aby wszystkie te odmiany obowiązkowych łobuzów dostosowały się do pracy "w duchu" Havelaara.)

Hoe rymt vervolgens de erkentenis dat ik by de Regeering gunstig stond aangeschreven, met de laaghartige insinuatie in de Tweede-Kamer, dat hy ‘over den schryver van dat boek, zooveel – kwaads alzoo? – zou kunnen zeggen’? (Jak więc pogodzić uznanie, że cieszyłem się dobrą opinią rządu, z podłymi insynuacjami w Drugiej Izbie, że mógłby "powiedzieć tyle złego – więc? – o autorze tej książki"?; Hoe rymt vervolgens de erkentenis dat ik by de Regeering gunstig stond aangeschreven – Jak więc pogodzić uznanie, że cieszyłem się dobrą opinią rządu, met de laaghartige insinuatie in de Tweede-Kamer, dat hy ‘over den schryver van dat boek, zooveel – kwaads alzoo? – zou kunnen zeggen’ – z podłymi insynuacjami w Drugiej Izbie, że mógłby "powiedzieć tyle złego – więc? – o autorze tej książki"?)

Wat de plaatsing te Ngawi aangaat, er bestonden nog meer redenen dan ik op blz. 229 opgaf, om die aanstelling van de hand te wyzen. (Jeśli chodzi o przydział do Ngawi, istniały jeszcze inne powody, które podałem na s. 229, aby odrzucić to stanowisko; Wat de plaatsing te Ngawi aangaat, er bestonden nog meer redenen dan ik op blz. 229 opgaf, om die aanstelling van de hand te wyzen – Jeśli chodzi o przydział do Ngawi, istniały jeszcze inne powody, które podałem na s. 229, aby odrzucić to stanowisko.)

Maar de in alle inlandsche zaken zoo grondig onwetende Van Twist kende die niet. (Ale Van Twist, który był tak gruntownie nieświadomy wszystkich spraw krajowych, nie znał ich; Maar de in alle inlandsche zaken zoo grondig onwetende Van Twist kende die niet – Ale Van Twist, który był tak gruntownie nieświadomy wszystkich spraw krajowych, nie znał ich.)

Hy liep in 't kiezen voor my van die betrekking, alweer aan de leiband van de buitenzorgsche kommiezery, die er waarachtig groot belang by had dat ik niet aan 't woord kwam. (Przy wyborze tego stanowiska dla mnie, ponownie podążał za wpływami zewnętrznych komisarzy, którzy mieli wielki interes w tym, abym nie zabierał głosu; Hy liep in 't kiezen voor my van die betrekking – Przy wyborze tego stanowiska dla mnie, alweer aan de leiband van de buitenzorgsche kommiezery, die er waarachtig groot belang by had dat ik niet aan 't woord kwam – ponownie podążał za wpływami zewnętrznych komisarzy, którzy mieli wielki interes w tym, abym nie zabierał głosu.)

Het was 'n uitgemaakte zaak dat ik te Ngawi moest ‘vallen’. (To była przesądzona sprawa, że musiałem "upadać" w Ngawi; Het was 'n uitgemaakte zaak dat ik te Ngawi moest ‘vallen’ – To była przesądzona sprawa, że musiałem "upadać" w Ngawi.)

Het openbaren der kuiperytjes die hiertoe in 't werk werden gesteld, zou zeer pikant wezen, maar ik onthoud me nu daarvan omdat ik geen vryheid heb m'n bronnen te noemen. (Ujawnienie intryg, które zostały do tego celu zastosowane, byłoby bardzo pikantne, ale wstrzymuję się teraz od tego, ponieważ nie mam wolności, aby podać moje źródła; Het openbaren der kuiperytjes die hiertoe in 't werk werden gesteld, zou zeer pikant wezen – Ujawnienie intryg, które zostały do tego celu zastosowane, byłoby bardzo pikantne, maar ik onthoud me nu daarvan omdat ik geen vryheid heb m'n bronnen te noemen – ale wstrzymuję się teraz od tego, ponieważ nie mam wolności, aby podać moje źródła.)

Misschien wordt dit bezwaar eenmaal opgeheven. (Może to zastrzeżenie kiedyś zostanie zniesione; Misschien wordt dit bezwaar eenmaal opgeheven – Może to zastrzeżenie kiedyś zostanie zniesione.)

De laatste alinea van den heerlyken kabinetsbrief beteekent alweer dat er zou moeten blyken of Havelaar bekwaam en genegen was dienst te nemen onder de vereerders van den ‘geest des gouvernements’. (Ostatni akapit tego wspaniałego listu gabinetowego oznacza ponownie, że trzeba było sprawdzić, czy Havelaar był kompetentny i skłonny do służby wśród czcicieli "ducha rządu"; De laatste alinea van den heerlyken kabinetsbrief beteekent alweer dat er zou moeten blyken – Ostatni akapit tego wspaniałego listu gabinetowego oznacza ponownie, że trzeba było sprawdzić, of Havelaar bekwaam en genegen was dienst te nemen onder de vereerders van den ‘geest des gouvernements’ – czy Havelaar był kompetentny i skłonny do służby wśród czcicieli "ducha rządu".)

En dit zou moeten getuigd worden door dezen of genen hoofdambtenaar van 't allooi der Slymeringen! (I to powinno być poświadczone przez tego lub innego głównego urzędnika z gatunku Slymeringów; En dit zou moeten getuigd worden– I to powinno być poświadczone, door dezen of genen hoofdambtenaar – przez tego lub innego głównego urzędnika, van 't allooi der Slymeringen – z gatunku Slymeringów).

Ieder ziet dat de onbekwaamheid van Van Twist zich niet tot inlandsche zaken bepaalde, en dat de man ook in ‘the proper study of men’ 'n brekebeen was. (Każdy widzi, że niekompetencja Van Twista nie ograniczała się do spraw krajowych i że człowiek ten był także kaleką w 'the proper study of men'; Ieder ziet – Każdy widzi, dat de onbekwaamheid van Van Twist zich niet tot inlandsche zaken bepaalde – że niekompetencja Van Twista nie ograniczała się do spraw krajowych, en dat de man ook in ‘the proper study of men’ 'n brekebeen was – i że człowiek ten był także kaleką w 'the proper study of men').

Men bedenke dat hy Havelaar's brieven onder de oogen had, brieven die geschreven waren met de voorbedachte strekking den man wakker te schudden. (Należy pamiętać, że miał przed oczami listy Havelaara, listy, które były napisane z zamiarem obudzenia go; Men bedenke dat – Należy pamiętać, że, hy Havelaar's brieven onder de oogen had – miał przed oczami listy Havelaara, brieven die geschreven waren met de voorbedachte strekking den man wakker te schudden – listy, które były napisane z zamiarem obudzenia go).

Nederlanders, welk soort van wezens toch laat gy u opdringen als Landvoogden van Insulinde? (Holendrzy, jakież to istoty pozwalacie sobie narzucać jako namiestników Insulindii?; Nederlanders – Holendrzy, welk soort van wezens toch laat gy u opdringen – jakież to istoty pozwalacie sobie narzucać, als Landvoogden van Insulinde – jako namiestników Insulindii).

178

Dat in de buurt is. Ook hier alweder is van toepassing wat ik op blz. 140 zeide over 't leeren kennen van den toestand eener landstreek door 't verblyf in een nabygelegen provincie. (To jest w pobliżu. Również tutaj odnosi się to, co powiedziałem na stronie 140 o poznawaniu stanu regionu poprzez pobyt w sąsiedniej prowincji; Dat in de buurt is – To jest w pobliżu, Ook hier alweder is van toepassing wat ik op blz. 140 zeide – Również tutaj odnosi się to, co powiedziałem na stronie 140, over 't leeren kennen van den toestand eener landstreek door 't verblyf in een nabygelegen provincie – o poznawaniu stanu regionu poprzez pobyt w sąsiedniej prowincji).

179

Die opvolger was de heer Pahud, 'n pronkjuweel alweer van onbeduidendheid, en dus 'n man naar 't hart van de Natie die hem vyf jaar als Minister, vyf jaar ook als Gouverneur-generaal heeft kunnen gebruiken. (Tym następcą był pan Pahud, klejnot znowu nieistotności, a więc człowiek bliski sercu Narodu, który przez pięć lat używał go jako ministra, a także przez pięć lat jako gubernatora generalnego; Die opvolger was de heer Pahud – Tym następcą był pan Pahud, 'n pronkjuweel alweer van onbeduidendheid – klejnot znowu nieistotności, en dus 'n man naar 't hart van de Natie die hem vyf jaar als Minister – a więc człowiek bliski sercu Narodu, który przez pięć lat używał go jako ministra, vyf jaar ook als Gouverneur-generaal heeft kunnen gebruiken – a także przez pięć lat jako gubernatora generalnego).

Gelyk er in den tekst van deze uitgaaf uitdrukkelyk staat, wist ik in '56 – wat thans m'n drie millioen landgenooten wel met my eens zullen wezen – ‘dat er van dien man niets te wachten viel’. (Jak wyraźnie stwierdzono w tekście tego wydania, wiedziałem w '56 – co teraz trzy miliony moich rodaków z pewnością ze mną zgodzi – 'że od tego człowieka niczego nie można się spodziewać'; Gelyk er in den tekst van deze uitgaaf uitdrukkelyk staat – Jak wyraźnie stwierdzono w tekście tego wydania, **wist ik in '56 – wiedziałem w '56, wat thans m'n drie millioen landgenooten wel met my eens zullen wezen – co teraz trzy miliony moich rodaków z pewnością ze mną zgodzi, ‘dat er van dien man niets te wachten viel’ – 'że od tego człowieka niczego nie można się spodziewać').

Zóó is dan ook de lezing in 't Hs. van den Havelaar. (Takie jest również odczytanie w rękopisie Havelaara; Zóó is dan ook de lezing in 't Hs. van den Havelaar – Takie jest również odczytanie w rękopisie Havelaara).

Maar òf de heer Van Lennep zelf, òf de zetter, òf deze of gene korrektor – weet ik 't? – een van allen dan, heeft goedgevonden dien tekst te vervalschen. (Ale czy to sam pan Van Lennep, czy zecer, czy ten lub inny korektor – nie wiem? – jeden z nich uznał za stosowne sfałszować ten tekst; Maar òf de heer Van Lennep zelf – Ale czy to sam pan Van Lennep, òf de zetter – czy zecer, òf deze of gene korrektor – czy ten lub inny korektor, – weet ik 't? – nie wiem?, een van allen dan – jeden z nich, heeft goedgevonden dien tekst te vervalschen – uznał za stosowne sfałszować ten tekst).

Men leest in vorige uitgaven: zyn opvolger – den opvolger namelyk van Van Twist – ken ik niet, en ik weet niet of er van hem iets te verwachten valt. (W poprzednich wydaniach czyta się: jego następcy – mianowicie następcy Van Twista – nie znam, i nie wiem, czy można się po nim czegoś spodziewać; Men leest in vorige uitgaven – W poprzednich wydaniach czyta się, zyn opvolger – den opvolger namelyk van Van Twist – jego następcy – mianowicie następcy Van Twista, – ken ik niet, en ik weet niet of er van hem iets te verwachten valt – nie znam, i nie wiem, czy można się po nim czegoś spodziewać).

Wat de strekking was van deze blykbaar opzettelyke verandering – 'n drukfout kan 't niet zyn – weet ik niet, maar ze komt my oneerlyk voor. (Jaki był cel tej widocznie celowej zmiany – nie mogła to być literówka – nie wiem, ale wydaje mi się to nieuczciwe; Wat de strekking was van deze blykbaar opzettelyke verandering – Jaki był cel tej widocznie celowej zmiany, – 'n drukfout kan 't niet zyn – nie mogła to być literówka, – weet ik niet, maar ze komt my oneerlyk voor – nie wiem, ale wydaje mi się to nieuczciwe).

180

Een Javaannutter in Friesland – ik meen te Bolsward – onthaalde z'n Publiek op de mededeeling dat: ‘die Havelaar beneden alles, en op 'n onaangename wys uit den dienst geraakt was’. (Jakiś Jawajczyk w Fryzji – mam na myśli Bolsward – poinformował swoją publiczność, że: ‘ten Havelaar poniżej wszelkiej krytyki i w nieprzyjemny sposób odszedł ze służby’; Een Javaannutter in Friesland – Jakiś Jawajczyk w Fryzji, – ik meen te Bolsward – mam na myśli Bolsward, – onthaalde z'n Publiek op de mededeeling dat – poinformował swoją publiczność, że, ‘die Havelaar beneden alles, en op 'n onaangename wys uit den dienst geraakt was’ – ‘ten Havelaar poniżej wszelkiej krytyki i w nieprzyjemny sposób odszedł ze służby’).

Ik heb niet vernomen dat men den man de deur uitwierp. (Nie słyszałem, żeby wyrzucono go za drzwi; Ik heb niet vernomen dat men den man de deur uitwierp – Nie słyszałem, żeby wyrzucono go za drzwi).

Welk nut het voor den Javaan heeft, dat men den man lastert die voor hem weggaf al wat-i offeren kòn, begryp ik niet. (Nie rozumiem, jaką korzyść Jawajczyk ma z oczerniania człowieka, który oddał za niego wszystko, co mógł poświęcić; Welk nut het voor den Javaan heeft – Jaką korzyść Jawajczyk ma, dat men den man lastert die voor hem weggaf al wat-i offeren kòn – z oczerniania człowieka, który oddał za niego wszystko, co mógł poświęcić, begryp ik niet – nie rozumiem).

Zie daarover – in den bundel Verspreide Stukken – m'n brief aan die kostelyke maatschappy. (Zobacz na ten temat – w zbiorze Verspreide Stukken – mój list do tej cennej społeczności; Zie daarover – Zobacz na ten temat, – in den bundel Verspreide Stukken – w zbiorze Verspreide Stukken, – m'n brief aan die kostelyke maatschappy – mój list do tej cennej społeczności).

181

By 't lezen van dezen brief aan den kontroleur gelieve men in 't oog te houden dat-i geschreven werd aan den man die van al 't voorgevallene te Lebak getuige, en daarin ambtelyk betrokken was geweest. (Czytając ten list do kontrolera, należy pamiętać, że został on napisany do człowieka, który był świadkiem wszystkiego, co wydarzyło się w Lebak, i był w to służbowo zaangażowany; By 't lezen van dezen brief aan den kontroleur – Czytając ten list do kontrolera, gelieve men in 't oog te houden dat-i geschreven werd aan den man – należy pamiętać, że został on napisany do człowieka, die van al 't voorgevallene te Lebak getuige, en daarin ambtelyk betrokken was geweest – który był świadkiem wszystkiego, co wydarzyło się w Lebak, i był w to służbowo zaangażowany).