Читать книгу: «Гүлкәшима», страница 3

 
Мал берген сізге ажарсыз жаман жігіт,
Көрер деп біздерді артық ақылы аздан.
 
 
Дүние өтер басыңыздан желдей зулап,
Қалалық өтпес бұрын көңілді аулап.
Біздерге шын көңіліңіз қосылмаса,
Оқа жоқ жұбатсаңыз да азын-аулақ.
 
 
Қатты дерт көкіректе болды пайда,
Некелеп алар сізді заман қайда?
Өзіңіз бір ақылды таппасаңыз,
Құрбыңыз таба алмады ешбір жайлы.
 
 
Қайғымен көкірегін ашылмайды,
Ғашық оты өлгенімше басылмайды.
Ойлаңыз шама қылып, зейініңізбен,
Сүймеске ешбір адам асылмайды.
 
 
Тобылдай мекен жайын, Үңгіт затым,
Халыққа мағлұм еді жазған хатым.
Атақты Тілеуберден жыршыңыздың,
Баласы Баймұхаммет болады атым.
 
 
Біздерді қалмағайсыз мазақ етіп,
Бұл дəурен бастан кетер əлі-ақ өтіп.
Жіберіп бұл хатымды сіз тарапқа,
Ынтызар жауабыңызға, қалдым күтіп.
 
 
Осындай бір хат жаздым ақ қағазға,
Қылғаны жөн болады ақылы азға.
Конверттеп, иісті майлап, қызыл қағаз,
Баладан жіберуге сұлу назға.
 
 
Жібердім осылай деп бір хат жазып,
Қайғымен кеткеннен соң жүдеп-азып,
Сөкпеңіз бейшараны, оқыған жан.
Саудасы ғашықтықтың сондай нəзік.
 
 
Желіксе ғашықтықпен қайран көңіл,
Жас ағар қара көзден ағыл-тегіл.
Жалғыз-ақ бұл дүниеде мен емеспін,
Əркімде болған шығар осы пиғыл.
 
 
Ғашықтық қайғысынан өлгендер көп,
Мəжнүн ғақлы зая болғандар көп.
Сүйгені бөтен жерге нəсіп болып,
Айырылып шыбын жаннан қалғандар көп.
 
 
Біреуге ғашықтықтың оты түссе,
Толтырып ол саудадан аяқ ішсе.
Ақылы Аплатонның бітсе-дағы,
Сарғайып қайғыменен болар құса.
 
 
Дүниенің келгені не, кеткені не,
Абырой, ар төгіліп біткені не.
Сүйгені бөтен жарға нəсіп болса,
Беймезгіл бұл дүниеден өткені не?
 
 
Мен-дағы арақ ішкен мас адаммын,
Сүйгенсіз күні қараң жас адаммын.
Саудасы ғашықтықтың басқа түссе,
Ериді көңілі де тас адамның.
 
 
Көңілімді бұл саудамен қайғы басқа,
Жүдедім ада болып ішер астан.
Бір хабар ол сұлудан келе ме деп,
Ынтызар бола-бола ұйқым қашқан.
 
 
Арада бұл қалыппен үш күн өтті,
Ынтызар бола-тұғын уақыт жетті.
Сыртында жазуы жоқ, түсі қызыл,
Бүктелген көзім көрді бір конвертті.
 
 
Інісі Сүлейменнің келді барып,
Оқыпты қыз хатымды назар салып.
Сол жақта үш күн жүріп айналақтап,
Жауабын жазғым келді біздерге алып.
 
 
Қуанып хат келген соң судай тастым,
Конвертті жырта тастап, ішін аштым.
Жазылған сөзін оқып қарағанда,
Жүрегі қалтырайды біздей мастың.
 
 
«Ассалаумағалайкум» деп хатқа жазған,
Нəпсіге ерген жігіт жолдан азған.
Əлеумет, жазған хатын оқып қарап,
Тілмен айта алмаспын ақылым қаран.
 

Қыздың хаты

 
Ассалаумағалайкум, деп сəлем бердік,
Біздерге арнап жазған хатты көрдік.
 
 
Құпия сыр, ғашықтықты баян қылған,
Мазмұнын ол хатыңнын оқып білдік.
 
 
Сауалға жауап беру бізге міндет,
Жазғаным бұл хатымды сыпайгерлік…
 
 
Уағалайкумəссəлем сəлеміңе,
Ойландым бізге жазған кəмеліңе.
Жігіттік жел мінезді тоқтата алмай,
Қайранмын жоқ нəрсеге əлегіңе.
 
 
Ол бастан хақ жаратқан махаббатты,
Алланың əр не қылса үкімі қатты.
Біреуге беріп, біреуге бермей қойған,
Күші жоқ жан өзгертпес құдіреті.
 
 
Шығарып хиялыңнан ұмыт бізді,
Жаздың хатты күйеуге берген кезде.
Екі жыл мұнан бұрын тап келмедің,
Бұйрық жоқ қосылуға екеумізге.
Салдың ба жеңілдікке мінезіңді,
Байқамай түрлі сөзді жаздың бізге.
 
 
Баяндап ғашық жайын жазыпсың хат,
Қалғандай кей сөзіңнен көңілде тат.
Сөзіңді, жаным жігіт, сөйле абайлап,
Алысқа көп ұзатпа, тіліңді тарт.
 
 
Мал берген біреудің жесірімін,
Қос жұртты əзіл сөзге қылам ба мерт.
Той қылып, құда болып құйрық жесіп.
Мал сізге, қыз бізге, деп айтылған шарт.
 
 
Əркімдер ақылды дер мені мақтап,
Мен батаны бұзбаспын сүрені аттап.
Мойныма жұрт батасы ауып кетсе,
Құлармыз тор көпірден тайғанақтап.
 
 
Қос жұртым жауыз дұға қылар маған,
Болған соң пиғылым көпке ұнамаған.
Қалыпқа бейуада үйренген соң,
Тағы да опа қылман жаным саған.
 
 
Ғибрат кітаптарын оқып қара,
Оңбаған жауыз дұға алған адам.
Ренжиді ар төккенге атам-анам,
Тоқтарсың бұл сөздерге болса санаң.
 
 
Ерің мен ата-ана, ұстазыңды
Бұйырған ренжітпе деп, Хақ тағалам.
Əркімнің ішкі сыры Аллаға аян,
Сабырдың таяғына мықтап таян.
 
 
Айып етпе, үгіт айтты деп, жаным бізді,
Шағри сөздерімді еттім баян.
Бейнелеп əр сөзіңе сөз қайтардым,
Алдында жауаптарын болса ғаян.
 
 
Хатыңда деп айтыпсың: жарын жаман
Өтер, – деп, – əлі-ақ бастан шолақ заман.
Бұл шолақ заманада сүйеніш аз,
Күйініш көп көреді фəни адам.
 
 
Көзің сал, бұл дүниеге келген жанға.
Мақсаты болған адам бар ма тамам.
Білемін өзім-дағы жар жаманын,
Құдіреттің кім бұзады бұйырғанын.
 
 
Тағдырға риза болып, сабыр ойлап,
Сапардан сабыр еткен табылармын.
Бақидың қызығынан үмітім көп,
Фəңидің аз қызығын не қыламын.
 
 
Сабырдың ақырында сауабы зор,
Жар заман бола берсін, көңілі көр.
Жаманға жақсы қарсы кез келген соң,
Құдайға шүкір айтар, қара да тұр…
 
 
Мен-дағы жаман ерге сабыр етсем,
Өлгенше жаманыма дұрыс кетсем.
Сабыр қылған бəнделер қатарында,
Құдайдан қабылдығын үміт етсем.
 
 
Екі ізгі іс, бір орында қосылмай ма,
Жадқа ал, бір Құдайды осындайда.
Барына шүкір, жоғына сабыр етсе,
Ол пəнде орын жұмақта деген қайда?
 
 
Əзелде Тəңірі оған нəсіп еткен,
Тағыдырды пəнде бар ма бұзып кеткен.
Жесірін жатқа бермес, намысы қатты,
Табыннан құтыламын не себептен?
 
 
Болғанда жарым жаман, өзім жақсы,
Қосылған қос жақсыны іздеп тапшы.
«Жақсы əйел жаман ерді жақсы еткен» деп,
Бұрынғы нақыл айтқан Мұса патша.
 
 
Нақылы бұрынғының болса рас,
Еншалла, менің жарым жаман болмас.
Тимесе бір Құдайдың шын қарғысы,
Бейшараң ол сорлыны жаман қылмыс.
 
 
Жарымның жамандығын білдірмеспін,
Құрбыға, əзілге олжа қылдырмаспын.
Шөп тастап, жар көзіне масқаралап,
Көңілін бозбаланың таңдырмаспын.
 
 
Сыйлармын қонақ келсе құрмет етіп,
Болса да жарым топас, өзім жетік.
Пəленше үйді-түзде бірдей-ақ деп,
Келгендер мені кетер мадақ етіп.
 
 
Сөзіңе сөз қайтарып қалам тұтты,
Өсегі көп болса да біздің жұрттың.
Бөгет көп, мен көрсеттім, өте алмаймын,
Зейіні бар, түсінер деп үміт еттім.
 
 
Миуа жоқ сізге нəсіп бұл шарбақтан,
Іздеңіз ол миуаны бөтен бақтан.
Тең құрбым қатар өскен болғаннан соң,
Сөзіңді түсірмедім ілтипаттан.
 
 
Сауалға жауап беру бізге парыз,
Өтедім жауап жазып бойдан қарыз.
Ақырын сөздің былай тамам еттім,
Жауапсыз қалмасын деп сіздің арыз.
 
 
Сөз жазған осындай деп Гүлкəшима,
Жақсы ат жоқ бұл дүниеде ұрғашыға.
Дос болып қатар өскен біз қалайық,
Ренжітпе көңілінді «болмашыға».
 
 
Жазыпты осылай деп келген хаты,
Хатты оқып тұла бойым қалтырапты.
Ғашықтық басқа түссе қиын екен,
Бойымнан қысылғаннан терлер ақты.
 
 
Бұл хатты оқып көрдім келгеннен соң,
Не шара Тəңірім қайғы бергеннен соң…
Ол қызға сөз салмаққа ой ойладым,
Баладан жатар орнын білгеннен соң.
 
 
Інісі Сүлейменнің барып келді,
Бірсыпыра хабарға қанып келді.
Сөйлесе жар иесі келген екен,
Іс соңын, не боларын танып келді.
 
 
Ретін тауып мен бардым сұлу қызға,
Қарсы алып қыз да келді бірер сөзге:
– Жайымды жазған хатта айтып едім,
Тоқтамай жігіттікпен келдіңіз бе?
 
 
– Мен сізді көрген соң болдым ғашық,
Хат жаздым ғашықтықпен сырымды ашып.
Бойымда мерезім жоқ жұға-тұғын,
Не болды, сұлу, сізге мұнша қашып?
 
 
– Біреуге Тəңірі мені нəсіп еткен,
Тағдырды адам бар ма бұзып кеткен.
Іздесе бізге қойған аманатын,
Жарымнан құтыламын не себептен?
 
 
Уақытым жақындады көре-тұғын,
Серттесіп жар соңына ере-тұғын.
Несіне аз күн үшін ұмтылайын,
Қосылып болмаған соң жүре-тұғын.
 
 
Айырылып аманаттан тұра алмаспын,
Шөп тастап жар көзіне жүре алмаспын.
Айтысқан ата-анамыз сертті бұзып,
Ұялмай жардың жүзін көре алмаспын.
 
 
Айтайын мағлұм болсын сізге халім,
Ілгері тілеуім бар менің жаным.
Тудырған бұзық болса аналары,
Кейінгі не болмақшы балаларым.
 
 
Нəсілін адамзаттың өрбітуге