Читать книгу: «Ибтидо», страница 8

Ўн саккизинчи боб

ConspiracyNet.cоm

ЭДМОНД КИРШ: СЎНГГИ ЯНГИЛИКЛАР

КEЛАЖАК ДИНЛАРСИЗ БЎЛАДИМИ?

Уч миллионга яқинлашиб қолган одамлар томоша қилаётган жонли эфирда футуролог Эдмонд Кирш борлиқнинг икки фундаментал жумбоғига ечим бўлувчи илмий кашфиётини эълон қилиш арафасида.

Ҳарвард университети профессори Роберт Лэнгдон иштирокидаги видеодан сўнг Эдмонд Кирш диний эътиқодларни танқид остига олиб нутқ сўзларкан, галдаги башоратини тақдим этди: “Динлар даври ниҳоясига етмоқда.”

Ҳозирча, таниқли атеист ўзини одатдагидан кўра босиқ тутиб, кескин мулоҳазалар билдирмаяпти. Жаноб Киршнинг динга қарши бошқа фикрларини билиш учун қуйидаги линкни босинг.

Ўн тўққизинчи боб

Адмирал Авила гумбазли театрдаги матоли деворни тутиб турган ҳавозалар олдидан жой топди. Агар бироз эгилиб турса, биров унинг соясини ҳам пайқамасди. У аудиториядаги минбарга яқин девордан бир неча сантиметр узоқда эди, холос.

Авила овоз чиқармай чўнтагига қўл солиб, тасбеҳ доналарини чиқарди.

“Фурсатни бой бермаслик ҳаммасини ҳал қилади.”

Тасбеҳ доналарини пайпаслаб, у оғир металл хочни топди ва металл детектори ёнидаги соқчилар ҳеч шубҳаланмай, бу буюмни ичкарига ўтказишганидан ажабланди.

Адмирал Авила хоч ичига яширилган устара тиғидан фойдаланиб, мато‐деворни бир неча сантиметр қирқиб тешик очди ва эҳтиёткорлик билан бошқа дунёга – ёстиққа ёнбошлаганча самога тикилиб ётган юзлаб меҳмонларни бағрида жамлаган дарахтзор ўтлоққа кўз қирини ташлади.

“Олдинда нималар бўлишини улар тасаввур ҳам қилолмайди.”

Авила ўтлоққа қарама‐қарши тарафда, залнинг ўнг бурчагидаги Қироллик гвардиясининг икки қўриқчисини кўриб, мамнун бўлди. Соқчилар дарахт панасида турганча зални диққат билан кузатарди. Аудиториядаги хира ёруғликда улар Авилани кўриши даргумон. Кўрганларида эса кеч бўлади.

Соқчилар олдида музей директори Амбра Видалдан бошқа ҳеч ким йўқ эди. Аёлнинг юз ифодасидан Киршнинг тақдимоти тобора унга ёқмаётгани сезиларди.

Топган жойидан кўнгли жойига тушган Авила тешикни ёпди ва қўлидаги хочга диққатини жамлади. Бир қарашда бу хоч бошқаларидан фарқ қилмасди. Лекин бундаги икки ёнбош қўлча асосий устунга магнит ёрдамида маҳкамланган бўлиб, исталган вақт уларни ажратиш мумкин эди.

Авила хочнинг битта қисмини ушлаб, куч билан босганди, у иккига бўлиниб, ёнбош қўлча ажралиб, ичидан кичкина нарса юмалаб тушди. Авила хочнинг иккинчи қўлини ҳам шундай қилиб узиб олди. Натижада, хоч қўлсиз қолиб, оғир занжирга осилган оддий тўртбурчак металл шаклига кирди.

Авила тасбеҳни қайта чўнтагига солиб қўйди: "Шуниси хавфсизроқ. Бироздан сўнг улар менга қўл келади." У энди эътиборини хочнинг қўлидан чиққан иккита кичкина буюмга қаратди.

“Яқинлашаётган жанг учун икки ўқ.”

Авила қўлини ортига чўзиб, камари остини пайпаслади ва кўйлаги ичида олиб кирган ихчам буюмни суғуриб олди.

Коди Уилсон исмли америкалик йигитча “Қутқарувчи” – биринчи 3D принтерда полимер тўппончани ясаганига кўп йиллар ўтди. Ўшандан бери қуролсозлик анча ривожланди. Янги керамополимер тўппончалар узоқдан аниқ мўлжалга олиши муаммоли бўлса ҳам, улар бир хусусияти билан афзал эди – керамополимер қуролларни металл детекторларида аниқлаб бўлмасди.

“Имкон қадар яқинроқ боришим керак. Масала ҳал!”

Агар иш кўнгилдагидек кетса, ҳозирги турган ўрни жуда қулай.

Регент қандайдир йўллар билан бинонинг ички тузилиши ва тадбирнинг дастурини топибди. У Авилага вазифани қандай амалга оширишни тушунтириб берди. Тўғри, бераҳмлик бўлиши мумкин. Аммо Эдмонд Киршнинг шаккок гап‐сўзларини эшитиб, Авила бугунги гуноҳлари кечирилишига ишонч ҳосил қилди.

“Душманларимиз уруш очмоқда, – деганди Регент унга. – Бу жангда ўлдирсак ғозий, ўлсак шаҳид бўламиз.”

***

Аудиториянинг ўнг бурчагида турган Амбра Видал ичида бош кўтарган туғённи биров пайқаб қолишидан хавотирда эди.

“Эдмонд дастурнинг фақат илмий бўлишини таъкидлаганди менга.”

Америкалик футуролог динларга нисбатан нафратини асло яширмаган бўлса ҳам, Амбра бугунги тадбир бунчалик бўлишини хаёлининг кўчасидан ўтказмаганди.

“У тақдимотни олдиндан кўрсатишни истамади.”

Тақдимотдан сўнг Амбра билан музей кенгаши аъзолари ўртасида жиддий муаммолар юзага келиши шубҳасиз. Лекин аёл ҳозир шахсий масала юзасидан кўпроқ хавотирга тушганди.

Бир неча ҳафта муқаддам Амбра тақдимотдаги иштироки тўғрисида нуфузли бир одамга гапириб берди. У одам мазмунидан бехабарлиги етмагандек, яна кимсан Эдмонд Киршдек радикал ташкиллаётган тадбирда қатнашмасликка ундади.

“У дастурни бекор қилишни сўраганди, – эслади аёл. – Лекин унинг хўжайинлик қилиши жаҳлимни чиқариб, айтганига қулоқ солмадим.”

Айни дамда юлдуз тўла само остида ёлғиз тураркан, Амбра ўзидан сўради: “У ҳозир жонли эфирни кузатяптими? Қаердадир, монитор қаршисида бошини чангаллаганча ўтиргандир?”

“Албатта томоша қиляпти, – ўйлади қиз, – қизиқ, энди қандай йўл тутаркан?”

* * *

Алмунда черкови. Епископ Вальдеспино компьютер мониторидан кўз узмасдан қотиб ўтирарди. Қироллик саройидаги ҳамма, айниқса, валиаҳд Хулиан жонли эфирни томоша қилаётганига шубҳа йўқ эди.

“Шаҳзода жаҳл отига мингани аниқ.”

Бугун Испаниядаги энг бообрў музейлардан бири америкалик радикал атеист билан ҳамкорлик қилиб, куфр ва насронийликни таҳқирловчи дастурни оммавий эфирга узатмоқда. Тақдимот Испаниянинг энг кўзга кўринган аёли, соҳибжамол Амбра Видал бошчилик қиладиган музейда ўтказилаётгани оловга мой қуйди. Ўтган ойдан бери испан нашрларининг бош саҳифаларидан жой эгаллаб, бутун мамлакат муҳаббатига сазовор бўлган сеньора Видал эришган шуҳратини хавф остига қўйиб, шаккок тақдимотга мезбон бўлиши кутилмаган зарба эди.

“Шаҳзода Хулианнинг расмий баёнот беришдан бошқа чораси йўқ энди.”

Мустақил католик мамлакатининг бўлғуси ҳукмдори бўлгани учунгина эмас, балки шахсий масала юзасидан ҳам Амбранинг бугунги ишларга аралашиб қолгани шаҳзодага жиддий таъсир ўтказарди. Гап шундаки, Амбра Видал қироллик оиласига бегона эмасди. Бир ойча муқаддам, халқ оммасига ошкор этилган қувончли янгилик туфайли мафтункор аёл омма эътирофига тушганди.

Бир ой аввал бўлғуси қирол Бильбао музейи директори Амбра Видал билан унаштирувини эълон қилган эди.

Йигирманчи боб

Роберт Лэнгдон воқеалар ривожидан ташвишга туша бошлади. Эдмонднинг тақдимоти барча динларни оммавий қоралаш тусини олаётганди. Наҳотки, Эдмонд ўзини залга тўпланган бир гуруҳ секуляр олимлар эмас, балки дунё бўйлаб миллионлаб томошабинлар кузатаётганини унутган бўлса?

“Шубҳасиз, тақдимот ҳақиқий урушга сабаб бўлади."

Дастурдаги чиқиши Лэнгдонни ташвишга солди. Албатта, Ҳарвардда суратга олинган видеони кўрсатиб, Эдмонд, аввало, ўқитувчисига нисбатан чуқур ҳурматини намойиш этди. Аммо Лэнгдон ўтмишда ўзи истамаган ҳолда диний низоларнинг марказига тушиб қолган… у яна ўша ёқимсиз воқеалар қайтарилишини истамайди.

Ўтмишда нима бўлганидан қатъи назар, Кирш айни дамда динларга қарши уруш очди; аудио‐видео материаллар – унинг қуроли. Епископ Вальдеспинонинг Эдмондга юборилган овозли хабарига беписанд қарагани учун Лэнгдон энди ўзини койий бошлади.

– Тан оламан, – залда яна Эдмонднинг овози янграркан, экранда турли даврларда турли миллатлар томонидан яратилган диний рамзлардан иборат коллаж ҳосил бўлди, – кашфиётимни эълон қилишга иккиландим. Айниқса, унинг диндорларга кўрсатадиган таъсири мени ўйлантирди, – у сукутга толди. – Шунинг учун уч кун олдин табиатимга зид бўлган бир ишга қўл урдим. Диний қарашларга ҳурматимни кўрсатиш ҳамда эътиқод вакиллари янгилигимни қай йўсинда қабул қилишини баҳолаш мақсадида, энг кенг тарқалган уч дин – ислом, насронийлик ва яҳудийликнинг диний йўлбошчилари билан учрашиб, кашфиётимни уларга билдирдим.

Зал бўйлаб шивир‐шивир бошланди.

– Кутганимдек, раҳнамолар кўрсатган нарсамни чексиз ҳайрат, сўнгсиз хавотир ва ҳатто жаҳл билан кутиб олди. Менга нисбатан салбий муносабатига қарамай, бу инсонларга учрашув учун миннатдорлик билдирмоқчиман. Исмларини сир сақлаган ҳолда, уларга мурожаат қилиб, тақдимотга халал беришмагани учун ташаккур билдираман, – Кирш яна сукутга толди. – Халал бера олишармиди ўзи, Худо билади.

Эдмонд усталик билан иш кўраётганига Лэнгдон қойил қолди. Диний йўлбошчилар билан кўришгани томошабинларга аслида Эдмондга хос бўлмаган бағрикенглик, ишонч ва холислик сифатларини кўрсатиб берарди. Монсерратдаги учрашув, Лэнгдоннинг фикрича, бўлғуси пиар юриш вазифасини ўтаганди.

“Ақлли юриш”, тан берди у.

– Тарихан, – давом этди Эдмонд, – диний ақидалар ҳамиша илмий тараққиётни бўғиб келган. Шунинг учун мен раҳнамолардан айтмоқчи бўлган гапимга босиқлик билан қарашини сўрайман. Илтимос, қонли зўравонликлар қайтарилишига йўл қўймайлик. Ўтмишдаги хатоларни такрорламайлик.

Шифтда саҳро бўйлаб оқаётган дарё соҳилидаги девор билан ўралган қадимий шаҳар тасвири кўринди.

Лэнгдон дарҳол архитектураси ноодатий қадимий Бағдод шаҳрини таниди.

– Саккизинчи асрда, – деди Кирш, – Бағдод шаҳри илм‐фан ўчоғи сифатида оламга кўрк очди. Унинг университет ва кутубхоналари эшиги барча динлар, фалсафа мактаблари ҳамда олимлар учун ланг очилди. Беш юз йил мобайнида шаҳар кўз кўриб, қулоқ эшитмаган илмий янгиликлар, кашфиётларни дунёга ёйди. Бағдод дорилфунунларининг таъсири ҳамон сақланиб қолган.

Экранда яна юлдузлар кўринди. Бу сафар уларнинг ёнида Вега, Бетелгейзе, Ригел, Алжабр, Денеб, Ақраб, Киталфа исмлари битилган эди.

– Бу исмларнинг ҳаммаси арабчадан олинган, ҳозир осмондаги юлдузларнинг учдан икки қисми араб тилида аталади, сабаби, улар араб астрономлари томонидан кашф қилинган.

Само тоқи арабча номланган юлдузлар билан шу қадар тўлиб кетдики, ҳаммаси бирлашиб осмонни портлатиб юборадигандек эди.

– Албатта, агар юлдузларни санашни истасак…

Юлдузлар ёнидаги арабча исмлар ўрнини рим рақамлари эгаллади:

I, II, III, IV, V…

– Биз римча эмас, балки арабча рақамлардан фойдаланамиз, – Кирш сўзида давом этаркан, экрандаги рим сонлари ғойиб бўлиб, арабча рақамлар пайдо бўлди. 1, 2, 3, 4, 5…

– Юқоридаги исломий кашфиётлар барчага бирдек таниш эканига шубҳам йўқ. Яна биз ҳанузгача арабча номларни кенг қўллашимизни ҳам таъкидлаш жоиз.

Экран юзини тенгламалар қуршовидаги АЛГEБРА жумласи кесиб ўтди. Сўнг АЛГОРИТМ сўзи кўплаб формулаларни эргаштириб пайдо бўлди. Кейин Ер горизонтларини ифодаловчи диаграмма билан АЗИМУТ атамаси кўринди. Худди шу тарзда НОДИР, ЗEНИТ, АЛКИМЁ, КИМЁ, КОД, ЭЛИКСИР, АЛКОГОЛЬ, НОЛЬ, ИШҚОР сингари атамалар намоён бўла бошлади.

Бош узра оқиб ўтаётган арабча жумлалар Лэнгдонга жуда яхши таниш эди. Бахтга қарши, ТВ ва нашрлардаги янгиликлар туфайли кўплаб америкаликлар Бағдодни оддийгина, чанг босган, қолоқ, уруш қирон солган шаҳар сифатида тасаввур қилиб, бир вақтлар у инсоният илм‐фан ва маданияти маркази бўлганидан бехабарлигича ўтади.

– Ўн биринчи аср охиригача, – давом этди Эдмонд, – ер юзидаги энг буюк илмий тадқиқотлар ҳамда кашфиётлар Бағдодда қилинаётганди. Кейин бир кечада ҳаммаси бирдан ўзгарди. Ҳамид ал‐Ғаззолий исмли ажойиб олим – ҳозир уни тарихдаги энг донгдор мусулмон деб ҳисоблашади – Афлотун ва Арастунинг мантиқ илмини муҳокама қилиб, математикани “Иблис фалсафаси” дея эълон қилувчи бир қанча илмий матн ёзади. Шу билан, одамларда илм‐фанга шубҳа уйғонади, диний билимларни эгаллаш мажбурий қилинади, охир‐оқибат мусулмонларнинг илм‐фандаги ривожланиши жарликка юз тутади.

Экрандаги илмий атамалар емирилиб, Исломий муқаддас ёзувлар ҳосил бўлди.

– Илмий тадқиқотлар ўрнини диний битикларни ўрганиш эгаллади. Ўшандан бери ислом илм‐фани оёққа туришга ҳаракат қилмоқда, – Эдмонд тин олди. – Умуман олганда, насроний илм дунёси ҳам бу масалада мақтана олмайди.

Шифтда донгдор астрономлар – Николай Коперник, Галилео Галилей ва Жордано Бруно тасвири намоён бўлди.

– Черковнинг тарих гувоҳ бўлган кўплаб бетакрор ақл эгалари устидан юритган чеклов, қамоқ ва қатл сиёсати инсониятни ривожланишдан салкам бир асрга ортда қолдирди. Яхшиямки, бугун илм‐фаннинг фойдасини яхшироқ англаганимиз туфайли черков ўз ҳужумларини сезиларли камайтирди… – Кирш уҳ тортди. – Ёки ундай эмасми?

Осмонда кўк глобус ичидаги хочга ўралиб турган илон тасвири туширилган логотип пайдо бўлди. Унинг остида қуйидаги жумлалар бор эди:

Илм‐фан ва ҳаёт бўйича Мадрид Декларацияси

– Яқинда, айни шу ерда, Испанияда, Католик тиббиёт ассоциациялари дунё федерацияси ген инженериясига қарши уруш эълон қилди. Уларнинг даъво қилишича, фаннинг қалби йўқ, шу сабабли у черков томонидан тақиқланиши даркор эмиш.

Глобус логотипи думалоқ – зарраларни тезлаштиргич чизмаси ҳосил бўлди.

– Мана бу Техас суперўтказувчан суперколлайдерининг сурати. У олам яратилишининг илк лаҳзаларини ҳам тадқиқ этишга қодир жаҳондаги энг катта тезлаштиргич бўлиши кўзда тутилган эди. Буни қарангки, суперколлайдерни Американинг Библия белбоғи ўртасига ўрнатишибди.

Сурат Техас саҳроси бўйлаб чўзилган узук шаклидаги баҳайбат бетон қурилишга айланди. Унинг қурилиши битган ярим қисми чанг билан қопланган бўлиб, қурилиш охирига етказилмаганидан дарак берарди.

– Америка суперколлайдери борлиқни яхшироқ тушунишга имкон бериши мумкин эди, бироқ лойиҳа сарф‐харажатнинг кўпайгани ва сиёсий босимлар туфайли ёпилди.

Экранда видео пайдо бўлди – ёш телеевангелист “Худонинг зарраси” деб номланган бестселлер китобни чангаллаганча қичқирмоқда: “Биз Худони қалбимиздан қидиришимиз керак, атомлардан эмас! Аҳмоқона тажрибага миллиардлаб доллар маблағ сарфланиши Техас штати учун шармандалик ва Худога исёндир!”

– Мен айтган низолар, – Эдмонднинг овози эшитилди яна, – диний хурофотлар илм‐фан йўлига ғов бўлганини кўрсатади. Лекин бу дин сабабли чиқаётган урушлар олдида хамир учидан патир, холос.

Шифтни бугунги жамиятнинг даҳшатли тасвирларидан иборат коллаж қоплади – генетик лабораториялар олдидаги намойишлар, Трансгуманизм конференциясида ўзига ўт қўйган роҳиб, қўлларини мушт қилганча “Ибтидо” китобини ушлаб олган евангелистлар, Дарвин‐балиқни еб қўяётган Исо‐балиқ тасвири, ҳужайра тадқиқотлари, гомосексуализм, абортга қарши осилган нафрат ифодаланган постерлар, ўз ўрнида, уларга жавобан ёзилган норози баннерлар…

Қоронғиликда ётаркан, Лэнгдоннинг юраги титраб кетди. Сўнг унинг остидаги майсалар ҳам титрашга тушди. Титроқ кучайиб боргач, Лэнгдон ер ҳақиқатдан ҳам қимирлаётганини сезди. Лэнгдоннинг танаси ернинг қимирлаши натижасида силкина бошлади ва бутун зални шовуллаган овоз тутди.

Профессор овозни таниди: тоғдан тушаётган дарё шарқираб оқади. Товуш ҳозир майсазор остидаги карнайлардан таралмоқда. Лэнгдоннинг юзи ва танаси узра совуқ ҳамда нам туман кўтарилди. У ўзини тезоқар дарё ўртасида ётгандек ҳис қилди.

– Эшитяпсизми? – сўради Кирш баланд овозда. – Илм дарёси ўз қирғоқларидан тошмоқда.

Дарё шовқини янада баландлаб, Лэнгдоннинг ёноқларига сув томчилари урилди.

– Инсон оловни кашф этгандан буён, – хитоб қилди Эдмонд шовқин ичида, – бу дарё куч тўпламоқда. Ҳар бир кашфиётимиз янги кашфиётларни яратишимиз учун воситадир. Ҳар бир кашфиётимиз бу дарёга бир томчи бўлиб қўшилади. Бугунги янгилик томчи эмас, шиддаткор селдек дарёни ўзанидан тоширади. Унинг кучини ортиқ тўхтатиб бўлмайди.

Зал ҳануз титраётган эди.

– Биз қаердан келганмиз?! – қичқирди Эдмонд. – Олдинда бизни нима кутмоқда?! Бу жумбоқларнинг жавобини топиш инсоният тақдирига битилган! Минглаб йиллар давомида ечимга олиб борувчи тадқиқот усулларимиз юксак даражада ривожланиб келди!

Галерея ичида қаттиқ шамол эса бошлади, дарёнинг шовуллаши қулоқни кар қиладиган даражага етди.

– Эътибор қилинг, инсон оловни кашф қилгандан бошлаб, ғилдиракни ихтиро қилишигача миллион йил вақт ўтди. Ғилдиракдан босма қоғозгача бўлган вақт атиги бир неча минг йилни ташкил этди. Орадан бир неча юз йил ўтгач, телескоп бунёд бўлди. Кейинги асрларда, жуда қисқа вақт оралиғида, буғ машинасидан бензинда юрувчи автомобилларга, ундан ракеталар яратишга муваффақ бўлдик. Шундан сўнг ДНКмизда ўзгариш қилишга қандайдир йигирма йил керак бўлди, холос. Бизнинг замонамизда ҳар ой илмий янгилик қилинади, – қичқиришда давом этди Кирш. – Яна бироз муддат ўтгач, бугунги энг тезкор суперкомпьютер кўзимизга алмисоқдан қолган ҳисоблаш машинаси бўлиб кўринади; энг замонавий жарроҳлик усуллари ёввойилик туюлади ва илғор энергия манбалари аждодларимиз фойдаланган шамдек таассурот уйғотади.

Шовуллаган сув ҳамда Эдмонднинг овози қоронғиликда акс‐садо берарди.

– Илк юнон олимлари қадимги маданиятни ўрганиши учун бир неча аср ортга қарашига тўғри келган. Биз эса бир авлод ортга қарасак бас, бугун биз фойдаланаётган технологиялардан мосуво бўлган “қадимги”ларни кўрамиз. Инсоният тараққиёти жадвали зич тақсимланган: “қадимий” ва “замонавий” атамаларини ажратиб турувчи бўшлиқ нолга тенглашмоқда. Шуни инобатга олиб, сизларга ваъда бераман: инсоният юксалишининг кейинги бир неча йили ҳайратланарли ва ақл бовар қилмайдиган ҳодисаларга бой бўлади.

Кутилмаганда қулоқни қоматга келтирувчи шовқин тиниб, залга осойишталик чўкди.

Осмон яна юлдузларга тўлди. Чигирткалар чириллаб, майин шабада эса бошлади.

Залдаги меҳмонлар бир овоздан енгил нафас олди.

Жимликни Эдмонднинг шивирлаган овози бузди:

– Дўстларим, – юмшоқ оҳангда деди у. – Бу ерга кашфиётимдан баҳраманд бўлиш учун йиғилгансиз. Бироз куттириб қўйганим учун узр сўраган ҳолда, каминага сўзлаш учун имконият берганингиздан мамнунлигимни изҳор этаман. Келинг, энди эскирган фикрлаш тарзимизни ахлат қутига улоқтирайлик. Кашфиётнинг қувончини баҳам кўриш муддати етди.

Эдмонд гапини якунларкан, ҳар томондан кўтарилган енгил туман атрофни қоплаб олди, бош устидаги чироқлар ёрқин нур тарата бошлади ва экранда томошабинлар акси намоён бўлди.

Тўсатдан ишга тушган прожектор ёғдуси зал охирига йўналди. Йиғилганлар орқага ўгирилиб мезбоннинг кўриниш беришини ҳаяжон ичра кута бошлади. Аммо бир неча сониядан сўнг прожектор зал бошига кўчди.

Унга қўшилиб томошабинлар ҳам нигоҳини шу томонга қаратди.

Залнинг бошида, прожекторнинг ярақлаган нурлари остида жилмайганча Эдмонд Кирш турарди. У қўлларини минбар четига суяган, нигоҳлари хотиржам, саҳнада осмондан тушгандек пайдо бўлганди.

– Хайрли оқшом, дўстлар! – деди буюк шоумен сокин овозда.

Атрофни қоплаган туман секин тарқала бошлади.

Саноқли сониялар ичида одамлар баравар ўрнидан туриб, мезбонни олқишларга кўмиб ташлади. Лэнгдон хурсандчилигини яширолмай, уларга қўшилди.

“Йўқ жойдан бор бўлишда Эдмондга етадигани йўқ!”

Куфрона бўлишига қарамай, бугунги тақдимот ҳақиқий шоуга айланганди – қизиқарли, яхлит ва кутилмаган – худди эгасига ўхшаб. Жаҳоннинг ўсиб бораётган кенг фикрловчи аҳолиси нима сабабдан Эдмондга юқори баҳо бериши сабаби Лэнгдонга энди тушунарли бўлди.

Ўйлаганини дангал гапириш ҳамманинг ҳам қўлидан келавермайди. Эдмондга тасанно айтиш керак бу борада.

Юқоридаги экранда Эдмонднинг чеҳраси намоён бўлгач, Лэнгдон шогирди профессионал макияж ёрдамида аввалгидан тузукроқ кўринаётганини пайқади. Шундай бўлса-да, Лэнгдон унинг толиққанини сезди.

Олқишлар давом этаркан, Лэнгдон кўкрак чўнтагидаги титроқни базўр ҳис қилди. Одатига кўра, телефонига қўл югуртирди, лекин унинг ўчирилганини эслади. Вибрация чўнтагидаги бошқа ускуна – суякка ўрнатиладиган қулоқчиндан тараларди. Афтидан, Уинстон алоқага чиққан чоғи.

“Жуда нотўғри вақт топдингиз-да!”

Лэнгдон қулоқчинни олиб, бошига ўрнатди. Унинг ёстиқчаси жағ суягига тегиши биланоқ, Лэнгдоннинг мияси ичида овоз янгради:

– …фессор Лэнгдон? Шу ердамисиз? Телефонлар ишламаяпти. Мен алоқага чиқа оладиган ягона одам сизсиз. Профессор Лэнгдон?

– Эшитаман, Уинстон? – жавоб берди Лэнгдон қарсаклар шовқини ичра.

– Хайрият! – оҳ тортди Уинстон. – Мени диққат билан тингланг. Жиддий муаммо чиқди!

Йигирма биринчи боб

Катта ареналарда чексиз ғалаба онлари нашидасини сурган инсон сифатида Эдмонд Кирш ўз муваффақиятларидан ҳамиша рағбат оларди, лекин аҳён‐аҳёнда чинакамига хурсандчиликни ҳис қиларди. Айни лаҳзада минбарда турганча мухлислар эътирофини қабул қиларкан, Эдмонд дунёни ўзгартириш арафасида эканлигини билиб, чин қалбдан масрур эди.

– Марҳамат, жойингизга ўтиринг, дўстлар, – ишора қилди у. – Энг қизиғи ҳали олдинда.

Туман буткул йўқолгунча Эдмонд миллионлаб томошабинлар қаршисида ўзининг жонли тасвирини акс эттириб турган юқоридаги экранга қарашдан зўрға тийилди.

"Унутилмас онлар келди, – деб хаёлидан ўтказди Эдмонд, – бу онлар миллатлар, табақалар ва динлар ўртасидаги чегараларга чек қўяди".

Эдмонд чап томонда турган Амбра Видалга миннатдорлик билдириш учун ўгирилди. Аёл бир неча ой мобайнида тиним билмасдан бу томошани ташкиллашда катта кўмак кўрсатганди. Ажабланарлиси, Амбранинг эътибори Эдмондда эмасди, у хавотир билан оломон ичига тикиларди.

“Бу ерда бир гап бор”, ўйлади Амбра томошабинларни кўздан кечириб.

Залнинг марказида баланд бўйли, башанг кийинган эркак меҳмонлар тўдасини ёриб ўтиб, қўлларини силкиганча Амбра томон келаётганди.

“Ахир, бу Роберт Лэнгдон‐ку!” Аёл Киршнинг видеосидаги америкалик профессорни, ниҳоят, таниди.

Яқинлашаётган Лэнгдонни кўриши биланоқ бир четда турган Қироллик гвардияси қўриқчилари сергак тортиб, профессорнинг йўлини тўсишга ошиқди.

“Унга нима керак?” Лэнгдоннинг ташвишли қиёфасини илғаб, аёл баттар хавотирга тушди.

У минбарга ўгирилиб, Эдмондга қаради, “Профессорни у ҳам кўрдимикан?” Лекин Эдмонд Кирш саҳнага эътибор бермаётганди. Унинг нигоҳи тўғри Амбрага қаратилганди.

“Эдмонд! Бир гап бўлганга ўхшайди!”

Худди шу лаҳза гумбаз ичидан қарсиллаган товуш эшитилди ва Эдмонднинг боши ортга қалқиб кетди. Эдмонднинг пешонасида пайдо бўлган қизил тешикчага кўзи тушган Амбра даҳшатга тушди. Киршнинг кўзлари оҳиста юмилди, аммо қўллари минбарни маҳкам ушлаганча бутун гавдаси тош қотди. Сўнг бироз гандираклаб, юзида тушунарсиз ифода ҳосил бўлди ва қулаётган дарахтдек танаси бир ёнга эгилиб, гурсиллаб полга қулади. Унинг пешонасидан сизиб чиқаётган қон бутун юзини алвон рангга бўяганди.

Нималар содир бўлаётганини англашга улгурмасиданоқ, соқчилардан бири Амбрани полга эгиб, ҳимоя қилди.

Вақт бир лаҳзага тўхтаб қолди.

Сўнг… Сўнг қиёмат бошланди.

Прожектор ёғдуси остидаги Эдмонднинг қонли жасадини кўрган меҳмонлар оқими қий‐чув қилганча ўз жонидан хавотирда залнинг чиқиш эшигига қараб қоча бошлади.

Тўс‐тўполон марказида қолиб кетган Роберт Лэнгдон шокка тушиб, жойида тош қотиб қолгандек эди. Бироз нарида унинг қадрдон дўсти, севимли шогирди ёнбошига буралганча томошабинларга юзланиб ётибди, пешонасидаги ўқ тешган жойдан ҳамон қон оқмоқда. Энг ёмони, Эдмонднинг жонсиз чеҳраси телевидение камералари нигоҳида бутун оламга намойиш этилмоқда.

Лэнгдон худди туш кўраётгандек беихтиёр югуриб бориб камералар линзасини юқорига қаратиб, дўстининг жасадини онлайн томошабинлар нигоҳидан пана қилди. Кейин ўгирилиб, минбарга чопаётган одамлар тўдасига, ерда ётган қадрдонининг жонсиз танасига қараб, ниҳоят, тушунди: Эдмонд энди йўқ эди.

“Ё Худойим… Сени огоҳлантиришга уриндим, Эдмонд… Лекин Уинстоннинг хабари жуда кеч етиб келди… Мен улгурмадим… Кечир мени!”

Эдмонднинг жасади яқинида қўриқчи эҳтиёткорлик билан Амбра Видалнинг танасини ҳимоялаб турарди. Лэнгдон аёл томонга шошди, аммо соқчи тезроқ ҳаракат қилди – катта‐катта уч қадам ташлаб Лэнгдонга отилди.

Соқчининг бақувват елкаси тўғри келиб Лэнгдоннинг кўкрагига урилгач, профессорнинг нафаси ичига тушиб кетди ва танасини қаттиқ оғриқ қуршаб олди. У кутилмаган зарбадан орқасига гандираклаб, майсазорга гурсиллаб қулади. Ҳатто нафас олишга улгурмасидан, кучли қўллар Лэнгдонни ерга қарата ётқизиб, чап қўлини ортига қайирди, бошининг орқасини маҳкам ушлаб, чап ёноғини ўтлоққа ишқаганча ҳаракатлантирмай қўйди.

– Сен ҳаммасини олдиндан билгансан! – қичқирди соқчи. – Бу ишда сенинг қўлинг бор!

***

Қироллик гвардияси агенти Рафа Диас тарқоқ меҳмонлар орасидан ёриб ўтганча иложи борича тезроқ тўппонча ёлқинини кўрган жойга етиб олишга интиларди.

“Амбра Видал хавфсизликда”, ўйлади Рафа шеригининг аёлни полга тортиб, ҳимоя қилаётганини кўриб. “Қурбонга ҳам энди ёрдам қилиш бефойда. Эдмонд Кирш полга қуламасдан аввал ўлиб бўлганди.”

Диаснинг синчков нигоҳи меҳмонлардан бири ўқ отилмасидан бурун қотиллик ҳақида огоҳлантирмоқчидек минбарга шошилганини илғаганди.

“Меҳмоннинг ғалати хатти‐ҳаракатини текшириш кутиб туради.”

Айни дамда Диаснинг битта вазифаси бор.

Қотилни қўлга олиш.

Тўппонча ёлқини чақнаган жойга етиб келгач, у мато девордаги тешикни топди, қўлини киргазиб бор кучи билан матони полга қадар йиртиб юборди ва ҳавозалар қалашиб ётган гумбаз ичига қадам ташлади.

Агент чап тарафдаги фавқулодда ҳолатлар учун мўлжалланган чиқиш эшигига ошиқаётган оппоқ ҳарбий кийимдаги баланд бўйли погонли эркакни пайқаб қолди. Бир неча сония ичида эркак эшикдан чиқиб кўздан йўқолди.

Диас гумбаз остидаги электрон жиҳозлар оралаб, эркакнинг ортидан чопди ва чиқиш эшигидан чиқиб, бетон зинага дуч келди. У пиллапояларга назар солганда погонли эркак икки қават пастда шошиб кетаётганига гувоҳ бўлди. Диас ўйлаб ўтирмай, бешта пиллапояни биттада босиб, унинг ортидан қувлашга тушди. Қаердадир, пастда эшикнинг шарақлаб очилиб ёпилгани эшитилди.

Қотил бинодан ташқарига чиқди.

Биринчи қаватга етиб келиб, Диас қўш табақали чиқиш эшигига отилди. Аммо юқоридагисидан фарқли равишда, бу эшик ланг очилиш ўрнига бир неча сантиметр силжиди, холос. Диаснинг пўлат эшикка урилган елкасида кучли оғриқ уйғонди.

У қалтираганча ўзини ўнглаб, яна бир марта эшикка ёпишди.

Бу сафар эшик яна бироз очилиб, муаммонинг илдизи кўринди.

Жуда ғалати. Эшикнинг ташқи тутқичлари бир‐бирига қандайдир сим билан боғлаб ташланганди. Сим дегани, аслида, ҳар бир испан католигидаги одамда топиладиган мунчоқ доналари эканини билгач, Диаснинг таажжуби ортди.

“Бу тасбеҳ эмасми?”

Диас бор кучи билан эшикни яна итарди, аммо тасбеҳ узилмади. Ҳам тасбеҳнинг ўзидан, ҳам унинг узилмаслик хусусиятидан ажабланган соқчи энсиз тирқишдан яхшилаб қаради.

–¿Hola? – бақирди у эшик ортига. – ¡¿Hay alguin?! (Ҳой, кимдир борми?)

Жимлик.

Эшикдаги тирқишдан кўз ташлаб, Диас баланд деворлар ва бўм‐бўш хизматчилар хиёбонини кўрди. Ҳалқани олиш учун кимдир келишини кутиб ўтиришга вақт йўқ. Бошқа чора тополмаган қўриқчи, камзули тагидаги тўппончасини олди. Қуролни чиқариб, эшик тирқишида кўриниб турган тасбеҳга тўғрилади.

“Муқаддас тасбеҳга ўт очяпманми?.. Qué Dios me perdone. (Парвардигор, ўзинг кечир).”

Диаснинг кўз ўнгида ярми юлинган хоч биланглаб осилиб турарди.

Тепки босилди.

Тўппонча овози бетон деворларда жаранглади ва эшик ланг очилди. Тасбеҳ узилди ва доналари шитирлаб йўлакка сочиларкан, Диас бўм‐бўш хиёбонга югуриб чиқиб, атрофга аланглади.

Оқ кийимли қотил ғойиб бўлганди.

***

Адмирал Луи Авила хизматчилар хиёбонидан юз метрча нарида, музейдан чиқиб кетаётган қора “Reno”нинг орқа ўриндиғида бамайлихотир ўтирарди.

Тасбеҳ доналарини улашда ишлатилган полимер толали сим мустаҳкамлиги таъқибчиларни керагича ушлаб турганди.

“Мана, мен энди кетяпман…”

Авиланинг машинаси Нервион дарёсининг шимоли‐ғарбига томон елиб бораркан, Абандоибарра ҳалқа йўлидаги зувиллаб қатнаётган машиналар орасида кўздан ғойиб бўлди. Авила ниҳоят чуқур нафас чиқарди.

Унинг бугунги миссияси силлиқ ўтди.

Адмирал хаёлан бир вақтлар Бильбаодаги қонли жангда янграган эски қўшиқ – Ориаменди мадҳиясининг қувноқ оҳангларини тингларди. “¡Por Dios, por la Patria I el Rey!” – куйлай бошлади Авила ичида. (Худо учун, мамлакат учун ва қирол учун!)

Бу жанговар мадҳияни аллақачон унутишган… Аммо уруш энди бошланди.