Aspiracje i system wartości uczniów w okresie adolescencji

Autor, jako nauczyciel praktyk, miał możliwość obserwować młodzież podejmującą naukę w liceach profilowanych i w trakcie tych obserwacji zauważył, że samoistnie powstało środowisko do tej pory nieznane i szczególne. Owa inność objawiała się między innymi pojawianiem się wśród uczniów zachowań wychowawczo trudnych i skrajnie nieakceptowanych, dużej liczby niepowodzeń szkolnych, ogólnego zniechęcenia do nauki, braku wytrwałości i konsekwencji w działaniach, rezygnacji z kontynuowania nauki czy przystąpienia do egzaminu maturalnego – zupełnie innym patrzeniem na świat i własne możliwości oraz pragnienia. Nie ulega jednak wątpliwości, że znaczny wpływ na sposób postrzegania świata ma, ukształtowany na podstawie doświadczeń wyniesionych z różnych środowisk, system wartości, który z kolei stwarza podwaliny aspiracji. Analiza badań wyrażanych przez młodzież aspiracji wykazała głównie ich dążenia do zaspokajania potrzeb własnych, z ukierunkowaniem na materializm i konformizm. Konsekwencją tego zjawiska stała się możliwość zdefiniowania pojęcia aspiracji nie tylko pod kątem nauk psychologicznych i socjologicznych, ale także z punktu widzenia pedagogicznego.

Intencją autora było uzyskanie odpowiedzi na pytanie, które przybrało następnie formę głównego problemu: czy i jaka jest zależność między czynnikami środowiskowymi i zamierzeniami edukacyjnymi badanej młodzieży a jej aspiracjami życiowymi oraz postrzeganymi wartościami? Oddzielnym zagadnieniem stała się próba rozpoznania wewnętrznej dynamiki wartości w kontekście wartości uznawanych i odczuwanych. Ustalenia w tej dziedzinie mogą okazać się przydatne w edukacji i naukach o niej, zwłaszcza w opracowywaniu programów dydaktyczno-wychowawczych oraz w administracji państwowej niezmiennie eksperymentującej na płaszczyźnie kształcenia ogólnego i zawodowego młodzieży na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej.

Praca, będąca wynikiem określonych w tytule badań, ma charakter diagnostyczny i składa się z sześciu rozdziałów oraz podsumowujących je wniosków (Ze Wstępu).