Читать книгу: «Türk Bilmecelerinden Seçmeler»

 
Alçacık dallı
Yemesi ballı.
 

Çilek

 
Ak tay, kara tay
İnce belli kara tay.
 

Karınca

 
Ateşsiz yanar.
 

Güneş

 
Altı taş, üstü taş
İçinde dolaş da dolaş.
 

Minare

 
Azraili içeride
Bıyıkları dışarıda.
 

Kılıç

 
Alçacık boylu
Kadife donlu.
 

Patlıcan

 
Ağzı var, dili yok
Karnı var, bağırsağı yok.
 

Şişe

 
Altı mermer, üstü mermer
İçinde sümüklü Ömer.
 

Salyangoz

 
Attım sopayı
Dolaştı tepeyi.
 

Ustura

 
Altı et
Üstü kemik.
 

Tırnak

 
Arşın gibi ayakları
Aslan gibi bıyıkları.
 

Arpa

 
Allah yapar yapısını
Kul açar kapısını.
 

Karpuz

 
Ağaç üstünde
Kilitli sandık.
 

Ceviz

 
Alçacık eşek
Yük taşır.
 

Takunya

 
Ak üstünde karalar
Birbirini kovalar.
 

Gece-Gündüz

 
Akşam baktım, çok idi
Sabah baktım, yok idi.
 

Yıldız

 
Altı mermer, üstü mermer
İçinde, bir garip yatar.
 

Ceviz

 
Alaca mezar
Dünyayı gezer.
 

Para

 
Alçacık dağdan
Kar yağar.
 

Elek

 
Akkabak yaprağı
Muhammed’in toprağı
Ya bunu bilirsin
Ya hemen ölürsün.
 

Kur’an

 
Aşağı inerken kıkır kıkır güler
Yukarı çıkarken şıpır şıpır ağlar.
 

Kova

 
Altı tahta, üstü tahta
İçinde bir sarı softa.
 

Badem

 
Aldır anası
Yeşildir küpesi
Zordur yemesi.
 

Biber

 
Akşam saçar
Sabah toplarım.
 

Yıldız

 
Attım sopayı
Topladım koyunu.
 

Ahlat

 
Alçacık papaz
Bayır çıkamaz.
 

Tosbağa

 
Altı tavan, üstü tavan
İçinde yağlı pehlivan.
 

Dil

 
Ağzı içinde dil
Haydi bunu bil.
 

Kaval

 
Ankara’dan bir yığın pamuk geldi
Alayım dedim, kayboldu.
 

Bulut

 
Akşam zayıflar
Gündüz şişmanlar.
 

Yüklük

 
Altı odun, ortası un
Üstü kadife.
 

İğde

 
Attır, ayılmaz
Çoktur, sayılmaz.
 

Yıldız

 
Akıcıdır, kaynarsa yakıcıdır.
 

Su

 
Atmaca hayvan gibi
Acısı, soğan gibi.
 

Arı

 
Anası doğmadan kendisi
Kiremitlikte gezer.
 

Duman

 
Altı, üstü koyun
Kırda oynar oyun.
 

Ayakkabı

 
Alçacık tepe
Çıngıllı küpe.
 

Nohut

 
Ağadan gelin aldım
Belayı satın aldım.
 

Nezle

 
Ağzı var, dişi yok
Karnı var, bacağı yok.
 

Testi

 
Altı manda, üstü keçi
Minareye çıkarken gördüm.
 

Ayakkabı

 
Anasını sattığımın poturu
Yüklük üstünde oturu.¹
 

Kedi

 
Ankara’da lokma pişti
Kokusu buraya düştü.
 

Mektup

 
Anada değmez, babada değer
Halada değmez, amcada değer
Vallahi değmez, billâhi değer.
 

Dudaklar

 
Adı bülbül
Saçı, sümbül.
 

Soğan

 
Ak don içinde
Dik durur.
 

Mısır

 
Altı ayağı var
Dördü ile yürür
Kanadı var, kuş değil
Boynuzu var, koç değil.
 

Böcek

 
Akşam iner
Sabah biner.
 

Yatak

 
Alaca mekik
Dünyayı gezik.
 

Para

 
Ağabeyimin poturu
Dam üstünde oturur.
 

Baca

 
Alçacık eşek
Kabacık döşek.
 

Davar

 
Altı mermer, üstü mermer
İçinde bir gelin oynar.
 

Dil

 
Allah’ın işi
Tepesinde dişi.
 

Haşhaş

 
Avluya deri serdim
Bacaklarını geri serdim.
 

Makas

 
Altı manda
Üstü keçi
Çayıra girdi.
 

Kösele, Sahtiyan, Ayakkabı

 
Aparlacık, toparlacık
Bizim evden yukarlacık
Taş değil, tunç değil
Yumurta sarısı, hepten değil.
 

Güneş

 
Benim bir kızım var
Yanağında dişi var.
 

Kazma

 
Ben giderim, o gider
Yanımda tin tin eder.
 

Gölge

 
Ben giderim, o gider
Önümde tin tin eder.
 

Baston

 
Benim bir kuyum var
İki türlü suyu var.
 

Yumurta

 
Bilmece, bildirmece
Dil üstünde kaydırmaca.
 

Dondurma

 
Benim bir kutum var
İçinde, otuz iki otum var.
 

Dişler

 
Ben giderim, o gider
Arkamda, parça parça iz eder.
 

Baston

 
Bir kuşum var
Yuvayı yüce yapar
Hiçbir kuş yapamaz
Kuyumcu dökemez.
 

Örümcek

 
Bir kuru kafa
Koydum rafa
Hint’ten gelir
Maymun suratlı.
 

Hindistan Cevizi

 
Bir kızım var
Kat kat çeyizi var.
 

Lahana

 
Benim bir oğlum var
Yer yer, doymaz.
 

Ağız

 
Ben uyurum, o uyumaz
Ben kalkarım, o uyur.
 

Kandil

 
Bir öküzüm var
Boynuzunu kesmeden içeri girmez.
 

Çalı

 
Bilmece, bildirmece
Resim yapar, gündüz gece.
 

Ayna

 
Bir beyaz köşküm var
Ararım, ararım kapısını bulamam.
 

Yumurta

 
Bir evim var dört odalı
Her birinde bir kardeş yatar.
 

Ceviz

 
Ben giderim, o kalır.
 

İz

 
Biziz, iziz
Bir sürü kızız
Bir tahtaya diziliriz
Sabahleyin dağılırız.
 

Yıldız

 
Buradan baktım, pek çok
Yanına gittim, hiç yok.
 

Sis

 
Evimiz önünde bir göl var
Göl içinde yılan var
Yılan ağzında gül var.
 

Lamba

 
Buradan attım kılıcı
Bafra’da çıktı bir ucu.
 

Gökkuşağı

 
Bir küçücük mil taşı
Dolaşır, dağı taşı.
 

Göz

 
Beyaz tarlaya
Kara tohum ektim.
 

Yazı-Kağıt

 
Buradan attım kılıcı
Halep’te oynar bir ucu.
 

Şimşek

 
Baca üstünde hokkabaz
Bunu bilmeyen kel papaz.
 

Leylek

 
Bir öküzüm var
Boynuzundan işer.
 

İbrik

 
Beyazla başladım
Yeşille işledim
Kırmızı ile bitirdim
Cümle âleme yetirdim.
 

Karpuz

 
Bağırırken dinler
Susarken, inler.
 

Yankı

 
Buradan baktım, ağarır
Yanına gittim bağırır.
 

Dere

 
Bir top buldum
Yarısı altın, yarısı gümüş
Hastaya versem kanlanır
İstersem canlanır.
 

Yumurta

 
Bir direkli
Yüz bin kiremitli
 

Mantar

 
Bir yengem var:
Akşamdan sabaha kadar
Tek ayak üstü durur.
 

Kapı

 
Buradan atıp tüfeği
İstanbul’da vurdum köpeği.
 

Şimşek

 
Bir küçücük fincan
İçi dolu mercan.
 

Diş

 
Benim bir sandığım var
Dört dilim ekmek alır.
 

Ceviz

 
Bir kızım var, hep çalışır.
 

Saat

 
Bir dam, kırmızı buzağı.
 

Fırında ekmek

 
Ben söyleyeyim, sen bil.
 

Bilmece

 
Beş kardeş
Çıtır mıtır avlu örter.
 

Şiş

 
Bay, adını bilir
Bayan, tadını bilir
 

Sakız

 
Buradan tuttum karşıya
Şavkı vurdu karşıya.
 

Ayna

 
Bir dilim ekmeğim var
Yerim yerim bitmez.
 

Yol

 
Başı topuz
Saçı topuz.
 

Süpürge

 
Bilmece, bildirmece
İkileştirmece.
 

İlik – Düğme

 
Biri demiş, gidelim
Biri demiş, duralım
Biri de, illallah demiş.
 

Su, Kum, Saz

 
Beş kardeş, kuyu açar.
 

Şiş

 
Bir kuyum var
İki türlü suyu var
 

Yumurta

 
Bir elek çeyizim var
Sayarım, sayarım bitmez.
 

Yıldız

 
Bir tepsi nar
Alırsan, elin yanar.
 

Kor

 
Beş kardeş
Birbirine yetişemez.
 

Parmaklar

 
Bir kızım var
Gelen öper, giden öper.
 

Bardak

 
Bir tepsi nar
Haddin ise al.
 

Ateş

 
Benim bir şeyim var
Bastığı yerde ot bitmez.
 

Ateş

 
Bir öküzüm var
Kendi yer, kendi atar.
 

Değirmen

 
Bilmece, bildirmece
Buz üstünde kaydırmaca.
 

Kızak

 
Bir kilimim var;
Her yeri örter
Denizi örtmez.
 

Kar

 
Bilgi dolu bir ev
İçine giriş ödev
Yurt sevgisi duyulur
Orda alev alev.
 

Okul

 
Bir fırınım var
İçi bir pide alır.
 

Badem

 
Bir ağacı oymuşlar
İçine dünya koymuşlar.
 

Radyo

 
Biri demiş, vay başım
Biri demiş, ben hoşum
Biri demiş, vay belim.
 

Çivi, Keser, Odun

 
Bir kızım var, pat pat
Elbisesi var, kat kat.
 

Lahana

 
Bir, nedir?
Beş nedir?
Kâbedeki taş nedir?
 

Allah, Namaz, Siyah taş

 
Ben giderim, o gider
Ben dururum, o gider.
 

Ay

 
Bir dalda
Beş devlet.
 

Parmaklar

 
Bir çanak yoğurdum var
Yarısı ak, yarısı kara.
 

Göz

 
Bir ufacık odacık
İçi dolu yongacık.
 

Ağız- Dişler

 
Ko kuşumun keyfi gelsin
Hanımlardan çimdik yesin.
 

Pire

 
Bakınca görünür
Kaçınca silinir.
 

Ayna

 
Bir vurdum
Bin çıktı.
 

Ateş

 
Babam kandil
Dedem çıra
İşin yoksa
Beni ara.
 

Ampul

 
Bağlarım yürür
Çözerim durur.
 

Papuç

 
Cıvıl cıvıl kuşlar
Camiyi taşlar
Kendi kazanır
Ele bağışlar.
 

Arı

 
Canı çeker
Cansız kovalar.
 

Araba

 
C iken, O olur
O iken, C olur.
 

Ay

 
Canı var, kemiği yok.
 

Kelebek

 
Canına yandığımın poturu
Kiremitlik üstünde oturu.
 

Baca

 
Camiyi dolandım
Kapısını bulamadım.
 

Yumurta

 
Canına kıydığımın poturu
Yolunur, yolunur yine oturu.
 

Ot yığını

 
Çın çınlı hamam
Kubbesi tamam
Bir gelin aldım
Babası imam.
 

Saat

 
Çıt demeden avluya geçer.
 

Güneş

 
Çay çay aşağı
Çimen aşağı
Şu çayırda bir kuşum var
Beli, budundan aşağı.
 

Çekirge

 
Çarşıdan alınmaz
Mendile konmaz
Bundan tatlı
Bir şey olmaz.
 

Uyku

 
Çarşıdan aldım bir tane
Eve geldim bin tane.
 

Nar

 
Çalı dibinde çıra yanar.
 

Çiğdem

 
Çit üstünde çimbilli kuş.
 

Anahtar

 
Çam içinde bülbül öter.
 

Radyo

 
Çıt burada
Çıt orada.
 

Süpürge

 
Çiftliğe gittim
Bir kuş tuttum
Elini yedim
Kemiklerini attım.
 

Taze üzüm

 
Çıtır çıtır yenir
Ona, eğlence denir.
 

Kabak çekirdeği

 
Çam ağacını oyarlar
İçine tinton koyarlar
Ağlama tinton ağlama
Şimdi kulağını burarlar.
 

Mandolin

 
Çarşıdan aldım, kapkara
Eve geldim, kıpkırmızı.
 

Kömür

 
Dağa gider, eve bakar
Eve gelir, dağa bakar.
 

Araba kuyruğu

 
Dağdan gelir
Taştan gelir
Meşin ceketli
Eniştem gelir.
 

Kestane

 
Dağdan gelir, takır takır
Eve gelir, kilim dokur.
 

Keçi

 
Dağdan gelir, dağ gibi
Kolları budak gibi
Eğilir bir su içer
Bağırır oğlak gibi.
 

Araba

 
Dağdan yüksek
Attan, alçak.
 

Yol

 
Dayım, dağdan dağa el sallar.
 

Yaprak

 
Dağdan gelir, taştan gelir
Yularsız bir aslan gelir.
 

Sel

 
Dört bacaklı
Koca dalaklı.
 

Soba

 
Dört kardeş
Bir kuyuya ok atar.
 

İnek memesi

 
Dağa gider uzanır
Eve gelir bozulur.
 

Zincir

 
Dam üstünde yarım çörek.
 

Ay

 
Dört kardeş, birbirini kovalar.
 

Araba tekeri

 
Dağda, tak tak
Suda, şıp şıp
Arşın ayaklı
Burma bıyıklı.
 

Balta, Balık, Leylek, Tavşan

 
Dağdan gelir, katirina
Ben onu tutarina
Kıskaçla, batırina.
 

Pire

 
Dağdan gelir
Taştan gelir
Yüzü küllü
Eniştem gelir.
 

Ateş

 
Dumanı tüter
İsterse gider
Balık değildir
Suda yüzer.
 

Vapur

 
Dizi dizi odalar
Birbirini kovalar.
 

Tren

 
Dağdan gelir, taştan gelir
Ardı açık, eniştem gelir.
 

Keçi

 
Dinsizin gâvuru
Kulağını çekersen bağırı.
 

Tüfek

 
Dünyada gölgesiz şey
Bil bakalım, bu ney?
 

Ses

 
Dört tak tak
İki bak bak
İki dindon
Bir zinzon.
 

Kedi

 
Dam üstünde darı saçtım
Sayamadım, eve kaçtım.
 

Yıldız

 
Dört kap, bir küp
Eğri süven, doğru sap.
 

Deve

 
Dağdan gelir, hop hopu
Ayağında altın topu.
 

Arı

 
Dışı, katık
İçi, kütük.
 

Zeytin

 
Dam üstünde, dana oynar.
 

Dolu

 
Daracık yerde
Atlar tepişir.
 

Yayık

 
Dışı, deri
İçi, darı.
 

İncir

 
Dağdan gelir, taştan gelir
Minicik, kaplan gelir.
 

Kedi

 
Dağda olur, dağda biter
Ovaya iner, güm güm eder.
 

Yayık

 
Dağdan gelir, sekerek
Kuru üzüm, dökerek.
 

Keçi

 
Dağa vardım, dağmaya
Söğüt dalı kırmaya
Otuz iki yüzük işledim
Bir kınalı parmağa.
 

Dağ kirazı

 
Dışı kömür karası
İçi peynir mayası.
 

Kestane

 
Dağdan gelir, takır takır
Ayakları gümüş, bakır.
 

Araba

 
Dünyada her şeyde var.
 

İsim

 
Değneğin ucunda bir yemiş
Onu yiyen ölmemiş
Oruç bozulmamış.
 

Dayak

 
Dize kadar, kuyucuk.
 

Çizme

 
Dışı var, içi yok
Dayak yer suçu yok.
 

Top

 
Ekli mekli
Birbirine ekli.
 

Zincir

 
Ev içinde şiş köpek.
 

Yastık

 
Elemez, elemez
Ocak başına gelemez
Gelse de duramaz.
 

Tereyağı

 
Elsiz, ayaksız kuyu kazar.
 

Yağmur

 
Elden ele geçer
Belden bele geçer